DRUKUJ
 
ks. Jan Hadalski SChr
Ars celebrandi – piękno liturgii
Msza Święta
 


Piękno liturgii

Temat piękna liturgii i tzw. ars celebrandi pojawia się coraz częściej w oficjalnych dokumentach Kościoła. Przywołajmy jeden cytat z adhortacji Benedykta XVI Sacramentum Caritatis, gdzie czytamy: "Liturgia bowiem, jak i zresztą Objawienie chrześcijańskie, ma wewnętrzny związek z pięknem: jest veritatis splendor, blaskiem prawdy. […] Odnoszenie się do atrybutu piękna nie jest jedynie estetyzmem, ale jest sposobem docierania do nas prawdy o miłości Boga w Chrystusie poprzez piękno. […] Prawdziwym pięknem jest miłość Boga, która definitywnie objawiła się nam w tajemnicy paschalnej. Piękno liturgii jest częścią tej tajemnicy; ona jest najwyższym wyrazem chwały Bożej i stanowi, w pewnym sensie, otwarcie się Nieba ku ziemi. […] Piękno nie jest więc jedynie czynnikiem dekoracyjnym liturgii; ono jest jej elementem konstytutywnym, gdyż jest atrybutem samego Boga i Jego Objawienia. Wszystko to winno sprawić, byśmy byli świadomi, jaką należy zachować uwagę, by liturgia jaśniała zgodnie z jej właściwą naturą" (Sacramentum Caritatis, 35). W kontekście rozważanego tu tematu warto sięgnąć do całej części drugiej tego dokumentu, zwłaszcza do numerów 34-42.

Wieloletni ceremoniarz papieski abp Piero Marini w wykładzie zatytułowanym Liturgia i piękno wygłoszonym 23.11.2003 roku na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu w Neapolu mówił, że "wielkim błędem byłoby stosować do liturgii kryterium świeckiego poczucia piękna" (wykład opublikowany w książce-wywiadzie: Ceremoniarz papieski. Rozmowy o liturgii przeprowadzili Dominique Chivot i Vincent Cabanac, Katowice 2010, s. 145-167). W pięknie liturgii nie chodzi o przeżycia estetyczne, ale duchowe, chodzi o poznanie blasku piękna samego Boga, niejako wejście w to piękno. Co wcale nie znaczy, że estetyka nie jest ważna. Abp Piero Marini widzi piękno i sens liturgii w powtarzaniu gestów Chrystusa, w czynieniu tego, co On czynił i co chciał, aby czynił Jego Kościół. Marini mówi, że "poczucie piękna liturgii nie zależy przede wszystkim od sztuki, ale od miłości misterium paschalnego". Sprawowanie liturgii to celebracja miłości, miłości Chrystusa do Kościoła i Kościoła do Chrystusa. Takiego spojrzenia na piękno liturgii bardzo potrzebujemy, aby nie pójść w tanie efekciarstwo czy wręcz pseudoartystyczne szokowanie wiernych na różny sposób.

Od "odprawiania" do "celebracji"

W tym kontekście postulowałbym najpierw zmianę postrzegania sprawowania liturgii, czyli pewnego rodzaju odejście od "odprawiania" czy "odmawiania" na korzyść "celebracji". To nie jest tylko kwestia terminologii. "Odprawianie" bardziej łączy się z pracą, obowiązkiem i może szybko stać się pozbawionym ducha rytualizmem. Natomiast celebracja zawiera w sobie element świąteczny, radosny, wyjście z codzienności i wejście w inną, świętą przestrzeń. Celebrować (celebrare) znaczy czynić coś świętego, wykonywać świętą czynność, czynić to z radością, świątecznie, uroczyście. Tak jest zawsze, nie tylko w liturgiczne święta, którym nadajemy uroczystą oprawę. Pośród naszej codzienności jest czas - Msza Święta, Liturgia Godzin - który jest czasem świątecznym i świętym. Naszą liturgię, z którą się oswoiliśmy i traktujemy jej sprawowanie jak chleb powszedni, musimy postrzegać w kategoriach świątecznych. Inaczej grozi nam rutyna, formalizm, brak zaangażowania i ostatecznie bezowocność tego czasu.

Ars celebrandi

Pięknie, czyli wiernie

Co to znaczy pięknie celebrować? Na to pytanie można i trzeba odpowiedzieć, że najpierw znaczy to celebrować wiernie z zasadami Kościoła, a nie celebrować "po swojemu", bo "mnie się tak podoba", bo "ja wiem lepiej". Niezdrowy i niczym nieuzasadniony kreacjonizm w liturgii jest dziś jednym z większych problemów Kościoła na Zachodzie. "Skoro liturgia eucharystyczna jest ze swej istoty actio Dei, […] to jej fundament nie zależy od naszego upodobania i uczestniczenie w niej nie może być poddane presji chwilowej mody" - przypomniał Benedykt XVI w Sacramentum Caritatis (nr 37), wpisując się w ten sposób w szereg apeli kierowanych przez papieży i kongregacje o wierne normom Kościoła sprawowanie liturgii. Trudno byłoby tu przytoczyć wszystkie wypowiedzi najwyższej rangi.
 
strona: 1 2 3