logo
Czwartek, 28 marca 2024 r.
imieniny:
Anieli, Kasrota, Soni, Guntrama, Aleksandra, Jana – wyślij kartkę
Szukaj w
 
Posłuchaj Radyjka
kanał czerwony
kanał zielony
 
 

Facebook
 
Drukuj
A
A
A
 
ks. Rafał Masarczyk SDS
Bóg jest niezmierzony (wszechobecny)
materiał własny
 


Bóg jest niezmierzony (wszechobecny)

"...średniowieczne porównanie Alana z Lille: Bóg jest jak kula, której środek jest wszędzie, a obwód nigdzie."

Jeśli Bóg jest nieskończony, to chciałoby się przedstawić Go jako bezkresny widnokrąg, jako przestrzeń rozpościerającą się bez końca. Ale Bóg jest niezłożony, a jedynym niezłożonym elementem w przestrzeni jest punkt. Lecz punkt jest tu; a nie gdzie indziej; nie może być wszędzie. Gdzie zatem jest Bóg, jeśli jest prosty i nieskończony? Znane jest zakłopotanie filozofów. Dobro platońskie jaśnieje: na krańcach rozumnego świata i trzeba Demiurga, by wszedł w kontakt z materią i żeby ją kształtował. Czysty akt Arystotelesa jest ponad ostatnią sferą niebieską i zdaje się nie dotykać niższych sfer. Tradycje religijne wykazują tyle wahań i niepewności. Budzące postrach u ludzi pierwotnych, bogowie homeryccy, zamieszkują Olimp, ale nie wszędzie się ukazują. Dla niektórych bardziej wysubtelnionych umysłów bóstwo utraciłoby swoją wielkość; objawiając się światu. Pośrednicy mają je wyręczać w działaniu.

Bóg jest nieskończonym prostym i doskonałym bytem, jest również wszechobecny i wieczny. Stoi ponad wszelkim czasem i nie jest ograniczony żadną przestrzenią. Kosmologiczne i antropologiczne aspekty tych wypowiedzi będą w pełni widoczne przede wszystkim w teologii stworzenia Istnienie rzeczywistości stworzonych obok siebie i po sobie, ich ograniczenia przestrzenne i czasowe są to zacieśnienia, które - co oczywiste - nie mogą dotyczyć Boga., Mimo to należy zapytać, czy nie mogą jednak istnieć pozytywne odniesienia przestrzeni i czasu do Niego.

Wyższość Boga ponad przestrzeń, nazywamy wszechobecnością. Bóg nie potrzebuje przestrzeni, aby być obecnym, ale zapewnia przestrzeń stworzeniom. Bóg jest w każdym miejscu, dlatego stworzenia mają istnienie i ramy życia. Wszechobecność nazywamy także niezmierzonością. Niezmierzoność to nieskończoność co do obecności przestrzennej, może ona być:
a) Materialna - substancja cielesna wypełnia cała przestrzeń i jest przez przestrzeń określona do tego stopnia, że nie może być poznaną.
b) Duchowa określona - gdy Duch stworzony całą swoją rzeczywistością znajdzie się w całym miejscu i w poszczególnych jego częściach.

Bogu nie można przypisać żadnego z tych sposobów obecności. Substancja Boża jako najprostsza jest obecna cała w przestrzeni stworzonej i cała we wszystkich jej częściach. Bóg jest rzeczywiście i wewnętrznie obecny we wszystkich miejscach, nie tylko rzeczywistych, lecz również tych, które zaistnieją.

Bóg może być obecny w stworzeniach na trzy różne sposoby:
1) per praesentiam - przez nieograniczoną wiedzę wszystko doskonale poznaje;
2) per potentiam (przez moc) - ponieważ podtrzymuje wszystko w istnieniu i działaniu;
3) przez istotę - dzięki której wszędzie przebywa.

Stopień pewności teologicznej - dogmat Kościół w oficjalnych swych wypowiedziach podejmuje to określenie "niezmierzony". Spotykamy je m. in. w Konstytucji o wierze katolickiej Soboru Watykańskiego I (BF V. 18), wcześniej mówił o tym Sobór Laterański IV. Do idei nieskończoności słowo to dodaje jeszcze pojęcie miary: niezmierzone jest to, czego mierzyć nie można, ponieważ jest przestrzennie nieskończone.

Tradycja: W Tradycji kościelnej świadectw jest mnóstwo. Już w Pasterzu Hermasa jest powiedziane o Stwórcy, że On jeden obejmuje wszystko, a Jego nic objąć nie może. Św. Ireneusz mówi o Bogu "niezmierzonym". Późniejsi Ojcowie z upodobaniem rozwijają ten temat powszechnej obecności Boga i Jego niezmierzoności. Teofil Antiocheński: "Bóg nie jest zamknięty miejscem, lecz jest On miejscem dla wszystkich rzeczy".

Pismo Święte:
1Krl 8,27 "Czy jednak naprawdę zamieszka Bóg na ziemi? Przecież niebo i niebiosa najwyższe nie mogą Cię objąć, a tym mniej ta świątynia, którą zbudowałem".
Ef 4,6 - "Jeden jest Bóg i Ojciec wszystkich, który [jest i działa] ponad wszystkimi, przez wszystkich i we wszystkich."
Dz 17.24, 28 - "Bóg, który stworzył świat i wszystko na nim, On, który jest Panem nieba i ziemi, nie mieszka w świątyniach zbudowanych ręką ludzką. ... Bo w nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy"

Dowód: Zarówno niezmierzoność Boga, jak i Jego wszechmoc wyklucza te niedoskonałości w Bogu, które wypływają z lokalnego ograniczenia i z jakiejkolwiek złożoności, a zatem wynikają one z udowodnionego dogmatu o bezwzględnej doskonałości Bożej. Św. Tomasz niezmierzoność Boga dowodzi w oparciu o powszechne działanie Boga, ponieważ każdy byt, jako zależny w swym istnieniu od Boga, musi ciągle przez Niego być podtrzymywany w istnieniu.

Bóg jest obecny w ten sposób we wszystkim, co Nim nie jest. Nie jest "gdzieś", jakimś miejscu, czy w kimś. Raczej jest we wszystkich miejscach, ponieważ wszystkie miejsca istnieją dzięki Niemu i On to darzy bytem wszystkie ciała znajdujące się w różnych miejscach. Ale sam nie znajduje się w tych miejscach w taki sposób, jak przedmioty materialne, zajmujące pewną' przestrzeń. Bóg jest wszędzie obecny przez swoją moc, przez to- samo, że jest, ale nie przez swoją masę czy rozciągłość. Trzeba trzymać wyobraźnię na wodzy i jeśli już koniecznie chcemy się nią posłużyć, lepiej podsuwać jej średniowieczne porównanie Alana z Lille: Bóg jest jak kula, której środek jest wszędzie, a obwód nigdzie.

Przenikająca wszystko obecność Boga w świecie jest szczególnie ulubionym tematem mistyków, którzy niekiedy przeakcentowują tę fundamentalną prawdę i - tak się może wydawać - zacierają granicę między stworzeniami a Stwórcą. Nieodróżnianie Boga od świata, widzenie Boga i świata jako jedność jest błędem w podejściu do tajemnicy Boga (panteizm). Równie niebiblijne, a więc i niechrześcijańskie, jest stanowisko przeciwne, gdy odsuwa się Boga w jakąś nieskończoną dal, jakby nie miał On nic wspólnego ze światem (deizm). Jedynie dostrzeganie immanencji transcendentnego Boga, obejmowanie jednym spojrzeniem zarówno Jego bliskości, jak i Jego oddalenia, otwiera właściwą drogę do prawdy o Bogu.

 

Święty Tomasz z Akwinu

Artykuł 2.
Czy Bóg jest wszędzie?
(...) Pod pewnym względem Bóg jest wszędzie w każdym miejscu, (...) jako ten, kto daje temu miejscu istnienie i zdolność do przyjmowania, (...) zajmując i wypełniając wszystkie miejsca, (...) ale nie tak jak ciało (...) które z miejsca zajmowanego wyklucza inne ciało, bo Bóg będąc w miejscu, nie pozbawia inne byty tego miejsca. Owszem, zajmuje wszystkie miejsca, dając istnienie wszystkim rzeczom, które znajdują się w jakimkolwiek miejscu. (...)

Artykuł 3
Czy Bóg jest wszędzie swoją istotą, potęgą i obecnością?
(...) Bóg jest w jakimś bycie dwojako. Jako przyczyna sprawcza jest we wszystkich swych stworzeniach oraz jako przedmiot działania w działającym (...) Bóg jest we wszystkich rzeczach swoją istotą, gdyż jako przyczyna istnienia jest w każdym bycie; jest we wszystkim swoją potęgą, gdyż wszystko podlega jego władzy. (...)

 

Bibliografia
Breuning W., Podręcznik teologii dogmatycznej, Nauka o Bogu, Kraków 1999.
Didier J., Słownik filozofii, Katowice 1993.
Katechizm Kościoła Katolickiego
Kmieć Z., De Deo Uno - skrypt dla studentów.
Paissac H.(red), Istota i istnienie Boga, (Praca zb.), Poznań - Warszawa - Lublin.
Rusecki M., Być chrześcijaninem, Lublin 1992.
Św. Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna, Warszawa 2000.
Zuberbier A. (red), Słownik Teologiczny, Katowice 1985. 

opracował ks. Rafał Masarczyk SDS

 
Zobacz także
Fr. Justin
Czytałam w biuletynie parafialnym, że przez większą część historii Kościoła nie mieliśmy żadnego szczególnego prawa, które by zobowiązywało katolików do zawierania małżeństwa przed kapłanem, i że Kościół uznawał śluby katolików niezależnie od tego, gdzie zostały zawarte. Czy zmiana nastąpiła dopiero 500 lat temu
 
ks. Rafał Masarczyk SDS
Pierwsze zagadnienie, narzucające się, kiedy chcemy wiedzieć, "jaki jest Bóg", to kwestia Jego złożoności czy niezłożoności. Istotnie, sprawa złożoności ukazuje się nam jako pierwsza, gdy tylko spojrzymy na świat. Czy Bóg jest taki, jak wszystkie rzeczy widzialne, jak ciała, z których składa się świat? Złożoność występuje w świecie w dwojaki sposób: jedne rzeczy składają się z części, inne wchodzą w skład czegoś. Zapytajmy najpierw, czy Bóg sam w sobie jest złożony?
 
Monika Rusin, Sławomir Rusin

Mamy żyć w tym świecie, ale nie mamy grać według jego reguł. Logika świata nie jest logiką miłości – tu opłaca się być silnym, zdrowym i bogatym, i tylko takie życie ma sens, każde inne jest uważane za zmarnowane. Tymczasem Chrystus pokazuje, że nasze bogactwo rodzi się gdzieś indziej, nie w logice wyścigu, w dbaniu wyłącznie o swój rozwój, ale w niesieniu pomocy, w niesieniu życia, w przebaczaniu.

 

Z o. Mirosławem Pilśniakiem OP – dominikaninem, teologiem rozmawiają Monika i Sławomir Rusinowie

 

___________________

 reklama
Działanie dobrych i złych duchów
Działanie dobrych i złych duchów
Krzysztof Wons SDS