logo
Szukaj w
 
Posłuchaj Radyjka
kanał czerwony
kanał zielony
 
 

 Czy zwrot 'wielebny' przysługuje księżom katolickim?
Autor: Magdalena (---.neoplus.adsl.tpnet.pl)
Data:   2016-12-07 19:36

Nieco trąca mi to protestantyzmem - "wielebny" lub "przewielebny" pastor Iksiński etc. Może się mylę?

 Re: Czy zwrot 'wielebny' przysługuje księżom katolickim?
Autor: Hanna (---.wtvk.pl)
Data:   2016-12-08 22:02

Przymiotnik "wielebny" jak najbardziej przysługuje duchownym katolickim, niemniej obecnie używa się go w żywej mowie głównie w okolicznościach uroczystych (ze wzgl. na nacechowanie stylistyczne). Można się nim oczywiście posługiwać na piśmie (ze względu na podniosłość chyba jednak lepiej nie w stosunku do 27-latka, ale błędu nie będzie). W rodzaju żeńskim można go użyć w stosunku do siostry zakonnej (zwłaszcza przełożonej itp.). Ograniczanie tego przymiotnika tylko do duchowieństwa protestanckiego jest bezpodstawne, nie ma potwierdzenia w polskiej tradycji językowej.
Pewne wskazówki nt. etykiety językowej są dostępne w poradni PWN, link http://sjp.pwn.pl/slowniki/wielebny.html (u dołu strony oraz w stosownych opracowaniach książkowych.

 Re: Czy zwrot 'wielebny' przysługuje księżom katolickim?
Autor: Mateusz (31.42.19.---)
Data:   2016-12-09 13:19

Widzę, że Hanna potraktowała tę kwestię od strony poprawności językowej w wydaniu czysto słownikowym, to znaczy, czy można w ogóle użyć danego wyrażenia w języku polskim. Pod tym względem rzeczywiście jest to dopuszczalne. Inna sprawa, że w języku oprócz form istnieje również uzus, czyli normy dotyczące stosowania danych wyrażeń w określonych sytuacjach i kontekstach. I zgodnie z panującym obecnie uzusem prawdą jest z kolei to, na co zwraca uwagę autorka tematu. Określenie "wielebny" chętnie stosują wierni wspólnot protestanckich, zwracając się do swoich pastorów w mowie, lub na piśmie (jest to widoczne szczególnie w tym drugim przypadku i w krajach anglosaskich, gdzie przed imieniem i nazwiskiem pastora, na przykład w listach, ale też często w Internecie widnieje skrót "Rev.", od angielskiego "reverend", czyli właśnie "wielebny"). I ludzie, także kapłani katoliccy, bywają tego faktu świadomi, co istotnie może doprowadzić do sytuacji, w której na naszą próbę okazania im szacunku odpowiedzą nam zdziwionym wzrokiem.

---
W USA, kraju anglosaskim, katolikom nie jest obcy zwrot "reverend". Katolik, czytając w biuletynie parafialnym (są dostępne w internecie) rzymskokatolickiej parafii: "Staff list: Pastor: Rev. John Smith", jest poinformowany, że proboszczem tejże parafii jest ksiądz katolicki John Smith :)

 Re: Czy zwrot 'wielebny' przysługuje księżom katolickim?
Autor: Hanna (---.wtvk.pl)
Data:   2016-12-09 23:13

Warto dodać, na wszelki wypadek, że na gruncie polskim skrót "Rev." nie ma bynajmniej korzeni anglosaskich, lecz łacińskie (od reverendus 'wielebny' lub w stopniu najwyższym reverendissimus 'przewielebny, najwielebniejszy') i był stosowany przez stulecia. Piszę o tym dlatego, że obecnie w stosunku do wielu slow popularność angielskiego prowadzi do zapominania o genezie łacińskiej lub greckiej, do pominięcia wielowiekowej tradycji kulturowej, do zatrzymania się na rzeczywistych lub tylko domniemanych wpływach anglosaskich , a i do sytuacji śmieszno-strasznych, takich jak np. opowieść o "NAJKI z Samotraki".

Przymiotnika "wielebny" używa się nadal w polszczyźnie - także w uzusie, jak najbardziej poprawnie w stosunku do duchownych katolickich (co potwierdzają zalecenia polskich językoznawców; nie tylko ewentualna martwa norma), niemniej jest to forma raczej uroczysta i występuje w parze z "księdzem", "ojcem" itp. - czyli nie zwracamy się per "wielebny", lecz "wielebny księże", do "wielebnego księdza".
Nie wykluczam, że kapłan reagujący zdumieniem na "wielebnego księdza" bywa młody i myśli "no bez przesady, to zbyt podniosłe i kurtuazyjne" (wersja optymistyczna) lub... no trudno, nie starcza mu wiedzy językowej i szuka protestantyzmu i angielszczyzny zamiast bliższej naszemu językowi tradycji łacińskiej (wersja pesymistyczna).
Dodam, że nie należy (jest to wbrew zasadom stylistycznym języka polskiego) pisać czy mówić "szanowny ksiądz" - nie powinniśmy używać w stosunku do duchownych przymiotnika "szanowny".

 Re: Czy zwrot 'wielebny' przysługuje księżom katolickim?
Autor: Magdalena (---.centertel.pl)
Data:   2016-12-12 20:31

Bardzo dziękuję za odpowiedź, zwłaszcza Mateuszowi. Oto mi chodziło :)

Pozdrawiam

 Odpowiedz na tę wiadomość
 Twoje imię:
 Adres e-mail:
 Temat:
 Przepisz kod z obrazka: