logo
Piątek, 29 marca 2024 r.
imieniny:
Marka, Wiktoryny, Zenona, Bertolda, Eustachego, Józefa – wyślij kartkę
Szukaj w
 
Posłuchaj Radyjka
kanał czerwony
kanał zielony
 
 

Facebook
 
Drukuj
A
A
A
 
Maciej Figarski SDS
Platon
materiał własny
 


z cyklu: Historia filozofii z pigułce
 
Platon
 
ŻYCIE
 
Platon urodził się w 427 r. przed Chrystusem na wyspie Eginie, gdzie jego ojciec miał znaczne dobra ziemskie. Dzięki swemu pochodzeniu należał do arystokracji ateńskiej i wywodził swój ród od króla Kodrosa. Bliskimi krewnymi Platona byli wybitni działacze polityczni arystokracji ateńskiej, Charmides i Krytiasz. Rzeczywiste imię Platona było Arystokles; Platon to przydomek od greckiego słowa „platys” – tzn. szeroki. Otrzymał on wykształcenie zwyczajne dla obywateli ateńskich: uczył się gimnastyki, muzyki, literatury. Nie była mu też obca twórczość poetycka – za czasów młodości pisał wiersze liryczne oraz tragedie. Filozofii uczył się Platon początkowo u Kratylosa, od którego przejął fałszywe rozumienie dialektyki Heraklita w duchu absolutnego relatywizmu a następnie – a następnie u Sokratesa, którego stał się wiernym uczniem i kontynuatorem myśli. Spotkanie Platona z Sokratesem nastąpiło ok. 407-406 r. prz. Chr. Po śmierci Sokratesa Platon odbył podróż do Cyreny i Egiptu. Później tylko na krótki czas powrócił do Aten, po czym odbył swą pierwszą podróż do południowej Italii i na Sycylię, do Syrakuz, gdzie wziął udział w walce politycznej.
 
Podczas tej podróży Platon nawiązał filozoficzne stosunki z pitagorejczykami. W Syrakuzach Platon usiłował wywrzeć wpływ na Działalność polityczną, tam panującego, Dionizosa Starszego, ale bezskutecznie. Dionizos Starszy uwięził Platona i wydał go jako jeńca wojennego posłowi spartańskiemu. Na targu niewolników w Eginie Platona wykupili jego zwolennicy, po czym znów powrócił do Aten (ok. 386 r. prz. Chr.). W Atenach, w gaju poświęconym legendarnemu bohaterowi ateńskiemu Akademosowi, założył Platon szkołę filozoficzną, której nadano nazwę Akademii, która stała się ośrodkiem starożytnego idealizmu, zaciekle walczącego w ciągu stuleci przeciwko materializmowi i ateizmowi. Wokół Platona zgromadzili się liczni jego uczniowie i zwolennicy, a pragnący słuchać jego nauk zjeżdżali się do Akademii ze wszystkich państw greckich. Z prośbą o radę zwracali się do Platona najwybitniejsi działacze polityczni tego czasu – król macedoński Perdikkas, tyran Syrakuzki Dionizos Młodszy. W ciągu mniej więcej dwudziestu lat Platon nie opuszczał wcale Aten. W wieku sześćdziesięciu lat wziął znów udział w walce politycznej w Syrakuzach – odbył wtedy swą druga i trzecią podróż na Sycylię (lata około 367-366 i 361-360 prz. Chr.), gdzie w tym czasie tyranem był Dionizos Młodszy i gdzie wówczas wzmogła się polityczna działalność Diona i pitagorejczyków. Jednakże i te dwie polityczne podróże Diona nie przynosły spodziewanych sukcesów i nie udało mu się urzeczywistnić swego planu – zostać prawodawcą Syrakuz. Platon umarł w roku 347 prz. Chr. w wieku lat osiemdziesięciu. [1]
 
DZIEŁA
 
Zachowały się liczne dzieła Platona: „Obrona Sokratesa”, 34 dialogi, następnie listy oraz epigramy. „Obronę Sokratesa” i „Kritiasa” poświęcił Platon pochwale Sokratesa, skazanego przez demokrację ateńską; w „Lachesie” Platon roztrząsa zagadnienie odwagi jako cnoty, w „Charmidesie” – rozsądku, w „Eutyfronie” – pobożności, w „Lizysie” – miłości i przyjaźni, w „Hippiaszu mniejszym” – świadomości czynów moralnych, w pierwszej księdze „Państwa” – sprawiedliwości jako etycznej podstawy polityki. W „Uczcie” Platon przedstawia w wysoce artystycznej formie spór pomiędzy sofistą, lekarzem, komediopisarzem, tragikiem oraz Sokratesem o istotę miłości. „Fajdrosa” poświęca Platon pochwale tegoż Erosa oraz religijno-mitologicznemu opisowi duszy ludzkiej. Naukę o nieśmiertelności szczegółowo wykłada Platon w „Fedonie”. Najpełniej i najbardziej szczegółowo wykłada Platon swą naukę w „Państwie”, w którym ujmuje swoje filozoficzne, estetyczne i etyczne, psychologiczne, polityczne i pedagogiczne poglądy w jedną harmonijną całość tworząc z nich system idealizmu obiektywnego. W tych dialogach Platon szczegółowo roztrząsa zagadnienie metody poznawania idei, nazywając tę metodę „dialektyką”. W „Parmenidesie” i „Sofiście” Platon nieco modyfikuje swoje pojmowanie idei i na pierwszy plan wysuwa zagadnienie ich nieruchomości, albo też ruchu. W dialogu „Polityk” zmodyfikował swoje poglądy wyłożone poprzednio w „Państwie”. Dialog „Fileb” poświęca Platon idei dobra. Ostatni okres filozoficznej działalności Platona charakteryzuje elektyczne łączenie nauki o ideach z pitagorejską nauką o liczbach. Dzieła tego okresu odzwierciedlają polityczne i ideologiczne związki Platona z pitagorejczykami. W „Timaiosie” Platon wykłada swoją mistyczno-idealistyczną naukę o naturze. „Kritias”, a zwłaszcza „Prawa” i „Dodatek do Praw” są związane z jego działalnością polityczną na Syrakuzach. [2]
 
POGLĄDY
 
Nauka o ideach.
Rzeczy postrzegane zmysłowo – nauczał Platon – są zmienne i niestałe, ulegają zmianą i giną. Rzeczy te stanowią przedmiot mniemania, a nie prawdziwej wiedzy. Rzeczy postrzegane przez zmysły Platon uważa jedynie za cienie świata wiecznych i nie zmiennych idei stanowiących przedmiot wiedzy prawdziwej.
 
Rzeczy a idee.
Platon nie dał wyraźnej odpowiedzi na zagadnienie wzajemnego stosunku między rzeczami postrzeganymi przez zmysły a ideami. Jego zdaniem ten wzajemny stosunek należy rozumieć w tym sensie, że rzeczy postrzegane przez zmysły naśladują idee jako swoje wzorce. Idee to wzorce, prototypy, natomiast rzeczy postrzegane przez zmysły, podobne do tych wzorców, istnieją i powstają dzięki naśladowaniu idei.
 
Kosmologia.
Kosmologiczna nauka Platona stanowi typowy wzór starożytnej teologii. Swoje poglądy kosmologiczne najbardziej szczegółowo wykłada Platon w „Timaiosie”.
 
Dusza świata.
Za zasadę warunkującą jedność matematycznie uporządkowanego świata rzeczy postrzeganych przez zmysły, Platon uważał duszę świata, stworzoną przez boskiego demiurga. Wg. nauki Platona kosmos jest jeden; jest skończony i przedstawia kulę, w środku której znajduje się kula ziemska; wokół kuli ziemskiej po obwodzie koła jednej sfery niebieskiej obiegają ziemie planety, po obwodzie drugiej sfery niebieskiej – gwiazdy nieruchome. Ruch giazd i planet powodują właśnie ich dusze, wprawiając je w ruch postępowy jak i obrotowy. Zdaniem Platona ciała niebieskie to widzialni bogowie, posiadający ciało iduszę.
 
Teoria poznania.
Wg. Platona wrażenia zmysłowe nie mogą być źródłem prawdziwej wiedzy. Źródłem prawdziwej wiedzy są tylko wspomnienia nieśmiertelnej duszy ludzkiej o świecie idei oglądanym przez nią jeszcze przed zamieszkaniem w śmiertelnym ciele człowieka.
 
Dialektyka.
Dialektyka oznacza u Platona przede wszystkim umiejętność zadawania pytań i odpowiadania na nie w celu rozwiązania zagadnień filozoficznych. Wg. Platona dialektyka wyrabia w ludziach duża sprawność w zadawaniu pytań i udzielaniu odpowiedzi.
 
Etyka.
Wypływa u Platona z nauki o duszy, która składa się z 3 części: rozumnej, zapalczywej, czyli wolitywnej i pożądawczej (zmysłowej). Rozumna część duszy to podstawa cnoty mądrości; część zapalczywa to podstawa cnoty męstwa; pokonanie zmysłowości to cnota rozsądku (umiarkowania). Harmonijne skojarzenie wszystkich 3 części duszy pod kierunkiem rozumu stanowi osnowę cnoty sprawiedliwości. Idealistyczna etyka Platona pojmuje życie moralne jako dążenie do najwyższej idei dobra, opierającej się na tych czterech cnotach.
 
Estetyka.
Platon jest pierwszym filozofem, który nawiązywał w swoich dziełach do sztuki. Estetyka jest u niego narzędziem etyki, sztuka powinna służyć filozofii. Polega ona na naśladowaniu zmysłowych zjawisk, a nie idei.[3]
 
Maciej Figarski SDS
 
Przypisy
[1] W. TATARKIEWICZ, HISTORIA FILOZOFII, TOM I, PWN WARSZAWA 1958, s.103-108.
[2] F. COPLESTON, HISTORIA FILOZOFII, TOM I, PAX WARSZAWA 1998, s. 159-168.
[3] J. BOCHEŃSKI, ZARYS HISTORII FILOZOFII, „DAJWÓR” KRAKÓW 1993, s.51-55.
 
Zobacz także
Robert King
August Comte (1798-1857) urodził się na południu Francji w miejscowości Montpellier, a całe swoje wykształcenie otrzymał w Paryżu, w nowej Szkole Politechnicznej1. Potem Comte utrzymywał się z lekcji matematyki, a od 1818 roku sympatyzował ze znanym wolnomyślicielem i zarazem działaczem rewolucyjnym Saint-Simonem. Spotkania z tym działaczem społecznym przyczyniły się do ukształtowania pozytywistycznego światopoglądu Comte’a, zarówno antyklerykalnego jak i antymetafizycznego...
 
Robert King
Wolność jest usytuowana w woli. Człowiek czyni to, co "chce" (chcę oparte na obiektywnym dobru), a nie to, "co mu się chce". Słowa te, są bardzo podobne, ale znaczą zupełnie co innego. "Chcę" znaczy to, że chcę tego dobra, które rozpoznałem i aby je osiągnąć rezygnuje z czegoś co może być dla mnie wygodniejsze, przyjemniejsze...
 
Robert King
Karol Marks urodził się w Trewirze w 1818 roku w niemieckiej rodzinie pochodzenia żydowskiego. Karol był trzecim z dziewięciorga dzieci. Jego ojciec, by uniknąć antysemickich ograniczeń ustawy uniemożliwiającej Żydom dostęp do stanowisk prawniczych i lekarskich przeszedł z całą rodziną na luteranizm...
 

___________________

 reklama
Działanie dobrych i złych duchów
Działanie dobrych i złych duchów
Krzysztof Wons SDS