logo
Wtorek, 19 marca 2024 r.
imieniny:
Józefa, Bogdana, Nicety, Aleksandryny – wyślij kartkę
Szukaj w
 
Posłuchaj Radyjka
kanał czerwony
kanał zielony
 
 

Facebook
 
Drukuj
A
A
A
 
Małgorzata Baran
Orzeczenie nieważności małżeństwa (cz. 2)
materiał własny
 


Orzeczenie nieważności małżeństwa
(cz. 2)

2. USTALENIE FORMUŁY SPORU

Przyjęcie skargi powodowej przez sędziego, rozpoczyna proces kanoniczny. Zachowując wszelkie elementy formalne sędzia przystępuje do kolejnego stadium przewodu sadowego, jakim jest zawiązanie sporu.
Przez pojęcie litis contestatio należy rozumieć "określenie przez sędziego treści spornej" *(1). Formuła sporu to zdania zredagowane w formie pytania, równoznacznie wskazujące zakres ustalenia prowadzonego sporu.
Ustalenie formuły wątpliwości, następuje na drodze pisemnej lub ustnej dyskusji, która jest prowadzona przez strony wobec sędziego. Końcowym etapem tej dyskusji jest wydanie dekretu, z zapisanym przedmiotem sporu.
Formułując dubium koniecznym jest, aktywne zaangażowanie osób biorących udział w procesie
Kodeks przewiduje cztery sposoby ustalenia kwestii spornej.

2.1.1 Ustalenie wątpliwości na podstawie skargi powodowej

"Jeżeli skarga powodowa jest sporządzona fachowo, zawiera dużo precyzyjnych informacji na temat nieważności małżeństwa i możliwości jej udowodnienia-sędzia na podstawie samej skargi powodowej swoim dekretem ustala przedmiot sporu i powiadamia o tym strony" (2).
Efekt taki uzyska się, jeśli skarga zostanie sporządzona przez fachowca, w profesjonalny sposób tzn. zostaną zawarte w niej wszystkie informacje, które pozwolą udowodnić zawarte w niej fakty. Według norm wydanych dla diecezji Stanów Zjednoczonych "w ciągu miesiąca po przyjęciu skargi powodowej, sędzia po konsultacji z adwokatem i obrońcą, powinien określić ścisły tytuł (...), dokumenty, które należy zebrać i świadków do przesłuchania" (3). Obowiązujący kodeks ten sposób ustalenia wątpliwości reguluje w can.1513 §2 "Zawiązanie sporu ma miejsce wtedy, gdy dekretem sędziego (...), zostaje określony zakres sporu".
Ustalona wątpliwość ma zawierać pytanie czy stwierdzona jest nieważność małżeństwa z tytułu...?.
Znaczenie udziału adwokata, wynika z faktu, iż "raz ustalony zakres sporu, czyli raz zredagowana formuła nie może być ważnie zmieniona, jak tylko na prośbę jednej ze stron, decyzją sędziego po zapytaniu pozostałych stron" (4). Powyższy zapis ma podstawę prawną, w can. 1514, gdzie do ważności zmiany formuły, wymagany jest nowy sekret sędziego.

2.1.2 Sesja sądowa

Drugim sposobem ustalenia zakresu sporu jest przeprowadzenie sesji sądowej, na którą wzywa sędzia strony, a w ujęciu szerszym ich adwokatów, by wspólnie zredagować wątpliwość. Celem przeprowadzenia sesji, jest wyjaśnienie wszelkich niejasności, udzielenie odpowiedzi i w konsekwencji wspólne ustalenie formuły sporu. Adwokat jako doradca strony i osoba godna zaufania, musi wykazać się znajomością faktów z życia swoich klientów, aby móc udzielić odpowiedzi na wszystkie pytania stawiane przez sędziego. Wypowiedz powinna zawierać wszelkie informacje, niezbędne do przyjęcia prezentowanego w skardze tytułu.
Ta forma jest zgodna z can.1513 §2, który przewiduje, że żądania oraz odpowiedzi stron mogą być wyrażone nie tylko w skardze powodowej wprowadzającej spór lecz (...) w ustnych oświadczeniach złożonych wobec sędziego.

2.1 3 Złożenie pisemnych oświadczeń przez strony

"Jest to podstawowy sposób dochodzenia do formuły sporu w procesie o nieważność małżeństwa" (5) W ramach prerogatywów sędziego prawo wyróżnia, uprawnienie do stawiania pomocniczych pytań dla lepszego poznania stanu rzeczy. "Sędzia przyjmując skargę powodowa ma zawsze prawo postawienia stronom pewnych pytań, dlatego podejmuje korespondencje zarówno z pozwanym jak i powodem" (6).
Zasady takiego ustalenia formuły sporu są następujące:
Sędzia przekazuje stronie pozwanej odpis skargi powodowej wraz z pytaniami, na które chciałby uzyskać odpowiedz. W redagowaniu responsu strona pozwana i jej adwokat powinny ze sobą ściśle współdziałać. Współpraca ta polega nie tylko na udzieleni odpowiedzi, ale również daje stronie szanse zajęcia swojego stanowiska i naświetlenie faktów ze swojego punktu widzenia.
Sporządzenie przez adwokata pisma w imieniu strony pozwanej ma następujący charakter:

a). replika-, czyli pismo zawierające zaprzeczenie głównej tezie powoda lub poddaniu wątpliwości przytoczonych przez niego faktów.
Adwokat wzmocniony wiedzą prawniczą, znajomością sytuacji małżeńskiej pozwanego, redaguje replikę, która zawiera "twierdzenia na temat ważności małżeństwa, wskazanie innych faktów, obalających lub osłabiających tezę powoda oraz zaproponowania interpretacji spornych wydarzeń" (7).
Adwokat działając w imieniu pozwanego jest zobowiązany wyszczególniać te sytuacje, które zostały przez powoda zatajone, wykazać ich znaczenie dla dobra pozwanego i sprawiedliwości postępowania sądowego. Do okoliczności, które mają wpływ na treść formuły sporu oraz przesądzają o dalszym tokiem postępowania należą:
-niezdolność powoda do występowania w sądzie
-gdy sprawa z tego samego tytułu rozpatrywana jest przez inny Sąd Biskupi
-gdy wskazany tytuł jest bezpodstawny i łatwy do obalenia
-gdy podane fakty nie maja pokrycia z rzeczywistością
Obowiązkiem adwokata jest wydobycie tych wszystkich okoliczności z życia stron procesowych i zawarcie ich w piśmie do sądu.

b). Kolejną możliwością jest wniesienie przez adwokata skargi wzajemnej.
Jest to prawo przysługujące stronom, a polegające na tym, że adwokat zaskarża małżeństwo swojego klienta poprzez wskazanie tytułu lub tytułów istniejących po stronie pozwanej. Zgodnie z can. 1494 §1 strona pozwana może złożyć przeciw powodowi, wobec tego samego sędziego i w tym samych trybunale skargę wzajemną albo z racji łączności sprawy ze skargą główną, albo celem oddalenia lub zmniejszenia roszczenia powoda" (8). Taka sytuacja powoduje, że obie strony stają się stroną powodową, mimo ze jako określenia techniczne pozostają terminy "powód" i "pozwany".

Adwokat sporządzając odpowiedz, może ograniczyć się do wyboru jednej z powyższych form lub połączyć w jednym piśmie te elementy. Wydaje się, że najkorzystniejszym dla stron jest przedstawienie pisma, w którym zostały połączone wszystkie cechy repliki oraz skargi wzajemnej. Analogicznie do uprawnień powoda, adwokat strony przeciwnej może zwrócić się z prośbą do sądu o sesję celem zawiązania sporu. Prośbę tę może wnieść zarówno w pierwszym piśmie, jak tez później, gdy przekona pozwanego, że taka konfrontacja jego oświadczenia z oświadczeniem powoda, jest konieczne dla ukazania sędziemu prawdziwych faktów.
W ciągu dziesięciu dni, spoczywa na nim obowiązek przedłożeniu sądowi stanowiska zajętego, przez reprezentowaną osobę.

W oparciu o taką korespondencję, w której zostały w sposób ostateczny wyjaśnione wszystkie wątpliwości, co do konieczności prowadzenia procesu, jak i nie ma już szans na pogodzenie małżonków oraz został wskazany tytuł nieważności, sędzia dekretem ustala przedmiot sporu i powiadamia o tym strony i ich adwokatów.

Do rzadkości należy, by strona potrafiłaby precyzyjnie odpowiedzieć na pytania sędziego, czy określić tytuł, jeżeli nie posiada wiedzy prawniczej. Obecność adwokata na tym etapie pozwala, uniknąć wszelkich błędów formalnych, chociażby w kwestii zachowanie terminów. Z pewnością żadna z potencjalnych stron nie wie o przysługującym jej prawie zarzut czy skargi wzajemnej, domagania się zmiany treści ustalonej wątpliwości. W takiej sytuacji strona pozwana pozostaje bezsilna i albo stara się wyrazić swój sprzeciw, albo w ogóle nie angażuje się w prowadzenie procesu z prostego względu nie wie, jakie kroki ma podjąć dla ochrony własnego interesu, co z pewnością jest konsekwencją braku możliwości skorzystania z fachowej pomocy.

Niestety należy stwierdzić, że udzielenie pomocy jedynie o charakterze prowizorycznym, jest niczym w porównaniu z pełny towarzyszeniem stronie na kolejnych etapach procesu. Dla wielu osób sam fakt, czy chociażby słowo Sąd Biskupi powoduję nierzadko strach, obawę i rezygnację z dochodzenia swoich roszczeń. W tym momencie udział adwokata jest wręcz konieczny, by mógł on stronę uspokoić i przedstawić możliwość obrony

2.1 4 Złożenie pisemnych oświadczeń i sesja sadowa

Czwartą z możliwości ustalenia przedmiotu sporu jest złożenie pisemnych oświadczeń przez strony i sesja sadowa.
Kodeks przewiduje w can,1513 §2 (...), że w sprawach trudniejszych sędzia powinien wezwać strony w celu uzgodnienia jednej lub kilku wątpliwości, na które wyrok ma dać odpowiedź. Sędzia może wezwać strony, by ustalić zakres sporu, gdy w grę wchodzą sprawy trudniejsze i bardziej skomplikowane.

Nieobecność adwokata powoduje, że strony udzielając odpowiedzi w formie pisemnej bardziej komplikuje ustalenie rzeczywistego stanu rzeczy i sam sędzia ma trudności z ustaleniem formuły sporu. Nieumiejętne udzielanie odpowiedzi, nie zawsze jest wynikiem złośliwości stron procesowych, ale zawikłany obraz faktów jest konsekwencją braku wiedzy prawniczej. Skutkiem tego jest większa niż można przypuszczać zawiłość, ukazywanie zdarzeń, które nie znajdują się w bezpośrednim związku z prezentowanymi faktami.

Kodeks Prawa Kanonicznego przewiduje udział adwokata na każdym etapie procesu, w podejmowanych kolejnych czynnościach prawnych. Spory, które istnieją w Kościele winny być rozstrzygnięte dla dobra spraw doczesnych człowieka, ale również dla uzyskania przez niego spokoju sumienia i aktywnego uczestnictwa w życiu Kościoła. "Kościelnej władzy sądowniczej powierzono ochronę norm prawa Bożego, tak naturalnego jak i pozytywnego oraz prawa kanonicznego. Władza sądownicza Kościoła ma obowiązek nie tylko zabezpieczać sprawiedliwość, lecz w sądzeniu winna uwzględniać i chronić także inne wartości uznane w Kościele za bardzo ważne" (9). Ze względu na swój cel prawo kanoniczne ma charakter pastoralny, gdyż służy zbawieniu człowieka. Możliwość skorzystania z pomocy prawnej, pozwala dojść do sprawiedliwości, do poznania prawdy obiektywnej, to powinno przyświecać celowi sądownictwa Kościelnego, a jednocześnie służyć dobru duchowemu wiernych. To, że dany człowiek znalazł się w takiej, a nie innej sytuacji, która zetknęła go z kościelnym prawem procesowym nie zawsze jest wynikiem jego celowego działania. Rzeczą zupełnie naturalną i ludzką jest szukanie pomocy, gdy znajdzie się w toku wydarzeń i sposobów postępowania całkowicie dla siebie nie znanych. Dlatego odwołanie się do adwokata, stanowi  dla stron procesowych spokój i swoiste bezpieczeństwo.
cdn.

Małgorzata Baran
Mgr prawa kanonicznego


Przypisy

1  A. Dzięga, Strony sporu..., s. 75.
2  A. Dzięga, Udział stron procesowych w ustaleniu formuły sporu w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa, Ius Matrimoniale 3(1992), s. 56.
3  T. Pieronek, Normy wydane dla diecezji..., PK 16(1973) n.1-2, s. 188.
4  A. Dzięga, Strony sporu..., s. 70.
5  A. Dzięga, Strony sporu...,s.69.
6  A. Dzięga, Udział stron... IM 3(1992), s.56.
7  Tamże, s. 63.
8  A. Dzięga, Udział stron..., IM3(1992), s. 64.
9  R. Stychmiler, Sądownictwo...,s. 22.

 
Zobacz także
dr Arletta Bolesta, mgr Juliusz Kola
Rozwód kościelny nie istnieje. Wola stron, by się rozejść, bo przestało im coś odpowiadać w związku, nie wystarcza, aby uznać strony za wolne. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy małżeństwo jest niedopełnione, jeśli istnieją odpowiednie przesłanki, Papież może udzielić stronom na ich prośbę dyspensę, ale...
 
Wiesława Stefan
Kiedy młody człowiek zaczyna rozeznawać swoje powołanie do kapłaństwa, stanu zakonnego czy do małżeństwa, jedną z podstawowych spraw jest zdolność do dojrzałej miłości. Na tę dojrzałą miłość wskazuje rozłąka z rodzicami, nie tylko w fizycznym opuszczeniu domu rodzinnego, ale też w sensie emocjonalnym...
 
Fr. Justin
Czy nie przesadza się w oddawaniu czci obrazom świętym? Obraz jest tylko obrazem - płótnem, papierem, deską., stawem: duetem wykonanym w pomocą farb, kredek lub ołówka przez człowieka. Jakie łatwo można wpaść w bałwochwalstwo!
 

___________________

 reklama
Działanie dobrych i złych duchów
Działanie dobrych i złych duchów
Krzysztof Wons SDS