Na początku XIX wieku rodzina europejska miała charakter wybitnie wiejski. Ponad 75% polskich rodzin mieszkało na wsi i utrzymywało się z uprawy roli i hodowli bydła. Była to przeważnie grupa wielopokoleniowa, z wyraźną strukturą wewnętrzną. Autorytet ojca był niepodważalny. Ideałem była rodzina wielodzietna.

 

Szybki proces industrializacji i urbanizacji przyniósł za sobą szereg zmian, także w pojmowaniu istoty rodziny oraz w jej strukturze. W.J. Goode podkreślił pięć zasadniczych przyczyn dokonujących się zmian:
1. Industrializacja wzmaga ruchliwość przestrzenną, osłabiając częstotliwość i intymność kontaktów między członkami rodziny.
2. Wzmagająca się ruchliwość społeczna prowadzi do zróżnicowania klasowego członków tej samej rodziny. Członkowie jednej rodziny realizują różne style życia i wzory zachowania, co osłabia więź rodzinną.
3. System sformalizowanych i zinstytucjonalizowanych działań społecznych podważa podstawy wielkiej rodziny, nastawionej na działanie typu samopomocy.
4. Wykształca się określony system wartości akcentujący głównie powodzenie osobiste i sukces indywidualny, przedkładane nad dobro rodziny jako całości.
5. W związku z daleko posuniętą specjalizacją przygotowanie zawodowe dzieci przez ojca staje się mało użyteczne, znikają więc tradycje społeczno–zawodowe rodziny, które sprzyjają spójności rodziny.

 

Inny amerykański socjolog, F.H. Giddings, w historycznym rozwoju rodziny wyróżnił trzy etapy:
1. Rodzina religijno–włościańska (the religious–proprietary family) – w imię trwałości dziedzictwa i wiary poświęca ona pragnienia jednostki.
2. Rodzina romantyczna (the romantic family) – by dogodzić miłosnym upodobaniom jednostek poświęcała ona spuściznę i tradycję, a nawet dziecko.
3. Rodzina etyczna (the ethical family) – miłość uważa za najświętszą rzecz na świecie, za wyjątkiem obowiązku, a do obowiązków imperatywnych zalicza rodzenie i należyte wychowanie dzieci. Poświęca więc osobiste uczucia wówczas, gdy sprzeciwiają się one zdrowemu rozsądkowi lub zobowiązaniom moralnym.

 

 

Gwałtowne przemiany polityczne, gospodarcze i społeczne stały się przyczyną upadku tradycyjnego modelu rodziny związanego z typem kultury agrarnej. Szybkie przemieszczenie się całych grup ludności podkopało fundament zespolenia rodziny z tradycyjną grupą społeczną.

 

Na skutek masowej migracji do miast nastąpiło wykorzenienie społeczno–kulturowe rodzin. Zanikowi uległ mechanizm kontroli i opinii społecznej. Przeszłość przestała być źródłem wartości. Wraz z „kultem miejskości” zrodził się kult wykształcenia. Proces industrializacji przyczynił się do zmiany stosunku do ziemi i do własności w ogóle. Posiadanie przestało być traktowane instrumentalnie w stosunku do życia rodzinnego i pielęgnowanych na jej obszarze wartości moralnych. Stało się znaczącą wartością konsumpcyjną.