ks.Kazimierz: Pociągała ich niezwykła osobowość tego prostego księdza, który autentycznie żył treściami wiary. Początkowo mówił bardzo trudno uczonymi zdaniami przepisywanymi z ksiąg teologów, szybko się jednak przekonał, że nie tędy droga i zaczął mówić krótkimi zdaniami o tym, czym sam żył. Potwierdził w ten sposób prawdę słów św. Augustyna: „Karmię was tym, czym sam żyję”.

 

 

ks.Kazimierz: Oczywiście - potrzebna jest ścisła łączność słowa głoszonego z życiem kaznodziei. I to przekonanie towarzyszy od początku Kościoła. Hieronim Kajsiewicz - założyciel księży zmartwychwstańców pisał w XIX wieku: „Nikt tego innym nie da, czego sam nie posiada. Aby w innych obudzić wiarę, trzeba ją mieć i [to] żywą, aby zapalić w sercach miłość do Pana Boga, trzeba nią płonąć; aby przekonać, trzeba być przekonanym”.
Żeby kogoś zapalić, trzeba samemu być zapalonym, żeby kogoś przekonać, trzeba samemu być przekonanym...

 

 

ks.Kazimierz: Treść i forma należą do siebie nieodłącznie. W „Wyznaniach” św. Augustyn opowiada jak z ciekawości przychodził do katedry mediolańskiej przyglądnąć się warsztatowi retorycznemu wielkiego biskupa i kaznodziei tego miasta – św. Ambrożego. Mimowolnie zauważył, iż za sposobem przemawiania tego mówcy przenikały do niego przekazywane treści i te treści go zmieniały, prowadząc do nawrócenia. Tak więc treść i forma są ściśle ze sobą związane, jak pióra ptaka z jego ciałem.

 

 

ks.Kazimierz: Improwizacja wymaga przygotowania i wszyscy wielcy kaznodzieje, którzy zasłynęli jako improwizatorzy mieli świadomość, iż z pustego i Salomon nie naleje. Pójście na ambonę nieprzygotowanym i liczenie wtedy na światło Ducha Świętego jest kuszeniem Pana Boga. Stare adagium kaznodziejskie mówi, iż kto wstępuje na ambonę bez pracy, zstępuje bez honoru, przegrywa (qui ascendit sine labore – descendit sine honore). Mogą się natomiast zdarzyć sytuacje nadzwyczajne, kiedy np. kolega kapłan zachoruje i trzeba go nagle zastąpić. Są to jednak sytuacje nadzwyczajne, a nie zwyczajne. Improwizacji służy wieloletnie doświadczenie w kaznodziejstwie. Wtenczas efekt może być znacznie lepszy niż np. u początkującego kapłana.

 

 

ks.Kazimierz: Żyjemy w cywilizacji obrazu, to, w co wierzymy, chcemy zobaczyć, na ile jest to możliwe. Temu służyły wszystkie formy teatralizacji w kaznodziejstwie. Dzisiaj jest ich niewiele, ale jeśli kapłan umie zaciekawić, ma coś z aktora, to może przepowiadać skuteczniej. Przykład Jana Pawła II, który był aktorem Teatru Rapsodycznego i niewątpliwie umiejętności aktorskie potrafił spożytkować w głoszeniu Ewangelii.

 

 

ks.Kazimierz: No cóż, Pan Bóg potrafi pisać prosto nawet na krzywych liniach. Zdarza się, że po kiepskim kazaniu ktoś przychodzi z prośbą o spowiedź po wielu latach. Działamy bowiem w przestrzeni działania Bożej łaski, w której najwięcej do powiedzenia ma przede wszystkim Bóg, a nie kaznodzieja. Przypominają się słowa ks. Gastona z powieści Marshalla: "Módl się za kaznodzieję, ponieważ stara się wypowiedzieć małymi ustami wielkie sprawy".

 

 

ks.Kazimierz: Obniżają loty kaznodziejskie. Chyba, że kaznodzieja potrafi jakąś cudzą myśl, czy koncepcję umiejętnie włączyć w swoje myślenie i doświadczenie wiary.

 

 

ks.Kazimierz: Ciągle aktualni są Ojcowie Kościoła jako ten górny strumień Tradycji i zawsze, kiedy przychodziły jakieś kryzysy w Kościele, odwoływano się do ich myśli.  Także Sobór Watykański II zrobił to samo. Żyjemy w czasie, kiedy łatwo można dotrzeć do dzieł wielu Ojców Kościoła. W księgarniach znajduje się wiele dobrych tłumaczeń ich dzieł. Są całe serie zawierające ich nauczanie. Np. w WAMie „Myśl Teologiczna”, warszawska seria „Pisma starochrześcijańskich pisarzy”, czy wydawane w Tyńcu "Źródła monastyczne". Literatura patrystyczna jest więc łatwo dostępna. Przykład dają ostatni papieże, którzy w każdej z encyklik sięgają obficie do Ojców Kościoła.