Cel:
Ukazanie znaczeniu ekumenizmu w życiu chrześcijanina. Odpowiedzialność chrześcijanina za rozwój misji ekumenicznej.

 

Metody, formy:
recytacja modlitwy, metoda pytań i odpowiedzi, dyskusja, opowiadanie, wykład, praca z tekstem (indywidualna i grupowa), śpiew.

 

Środki:
Pismo Święte, materiały drukowane, mapa świata (rozmieszczenie religii).

 

Plan katechezy:

1. Wprowadzenie w zagadnienie jedności chrześcijan wytłumaczenia pojęcia ekumenizm
2. Historia rozłamu w chrześcijaństwie
3. Wysiłek przywrócenia jedności
4. Nauczanie Kościoła Katolickiego na temat jedności chrześcijan
5. Katolickie zasady ekumeniczne

 

słownik:

herezja – błędne przekonanie sprzeczny z dogmatami wiary chrześcijańskiej, głoszone uporczywie przez człowieka ochrzczonego.
Schizma – Zerwanie jedności z papieżem – Biskupem Rymu – który jest zastępcą Chrystusa i następcą św. Piotra; np. rozłam między Kościołem greckim i łacińskim.
Ekskomunika – kara pozbawiająca wiernego, który dał zgorszenie, praw uczestnictwa w życiu Kościoła.

 

Modlitwa:
„Nie tylko za nimi proszę, ale i za tymi, którzy dzięki ich słowu będą wierzyć we Mnie; aby wszyscy stanowili jedno, jak Ty, Ojcze, we Mnie, a Ja w Tobie, aby i oni stanowili w Nas jedno, aby świat uwierzył, żeś Ty Mnie posłał. I także chwałę, którą Mi dałeś, przekazałem im, aby stanowili jedno, tak jak My jedno stanowimy. Ja w nich, a Ty we Mnie! Oby się tak zespolili w jedno, aby świat poznał, żeś Ty Mnie posłał i żeś Ty ich umiłował tak, jak Mnie umiłowałeś”. J, 17,20–23.

 

Wprowadzenie
 

Nauczyciel rozkłada mapę świata, zachęca aby ochotnicy z klasy omawiali lokalizacje religii, bądź podawali jakiekolwiek wiadomości na temat danych religii.
 

Chociaż pragnieniem Jezusa było aby Jego uczniowie stanowili jedno, już od najwcześniejszych dni doświadczeniem Kościoła były podziały, schizmy i herezje. Na mapie świata widzimy rozmieszczenie różnorakich religii. Spróbujmy przyjrzeć się i ogólnie ich rozmieszczenie.

Łatwo zauważyć, że Jezusowa modlitwa, o jedność Kościoła nie jest zrealizowana. Jednak kościoły chrześcijańskie podejmują wysiłek, by na nowo osiągnąć utraconą jedność. Służy temu ruch ekumeniczny. 

  - Czym jest ekumenizm? Już nie jeden raz słyszeliście to słowo. Spróbujmy przypomnieć co ono oznacza?

Domniemane odpowiedzi:
 - dążenie do jedności
 - wspólne modlitwy
 - tolerancja
                                                                                                                                                                                                                                                                                                           Ekumenizm - pogląd i postawy wyrażające dążenie do zjednoczenia chrześcijan wszystkich wyznań; w jednym Kościele Chrystusowym, przy zachowaniu różnorodności teologicznej i wyznaniowej.

Samo pojecie „ekumenizm „ termin grecki oikumene, oznaczający ziemię zamieszkałą i uprawianą. W Piśmie Świętym jest używany w dwóch znaczeniach: 1. świeckim: oznacza ziemię zamieszkaną (Mt 24,14) lub jej mieszkańców (Dz 17, 31). 2. w znaczeniu religijnym: cały świat stworzony przez Boga, albo świat któremu apostołowie głoszą ewangelię, a ponadto świat i ludzkość w którym urzeczywistnia się Historia zbawienia.
 

Zatem widzimy, że inicjatorem ruchu ekumenicznego jest Sam Bóg. To przede wszystkim Bóg – Trójjedyna Miłość – troszczy się o jedność swojego Kościoła. Jezus nie przestaje modlić się: „Wytrwajcie we Mnie, a Ja [będę trwał] w was. Podobnie jak latorośl nie może przynosić owocu sama z siebie - jeśli nie trwa w winnym krzewie - tak samo i wy, jeżeli we Mnie trwać nie będziecie. Ja jestem krzewem winnym, wy - latoroślami. Kto trwa we Mnie, a Ja w nim, ten przynosi owoc obfity, ponieważ beze Mnie nic nie możecie uczynić” (J 15,4-5). Każdy więc, kto podejmuje się ekumenicznego dialogu musi pamiętać, że stara się odpowiedzieć tym samym na wolę Pana.
 

Jakie zatem były początki ekumenizmu? Podjęcie starań mających na celu zbliżenie do siebie Kościołów chrześcijańskich, zaczęło się na gruncie protestantyzmu. Dlaczego?

1. Ponieważ w samym protestantyzmie i anglikanizmie dochodziło do licznych podziałów.
2. W XIX wieku rozwinęła się działalność misyjna Kościołów protestanckich, różnica w pojmowaniu niektórych prawd a w konsekwencji rywalizacja, doprowadzała niekiedy do zgorszenia na terenach misyjnych.
3. Zmiana warunków społeczno-ekonomicznych europy zmuszało Kościoły do zjednoczenia się w walce z: wzrastającym bezrobociem, wyzyskiem społecznym, niesprawiedliwym bogaceniem się jednych a biedotą drugich.
4. Sprawy polityczne, współżycie między narodami i obrona pokoju.
 

Do faktycznych pionierów ruchu ekumenicznego zaliczą się Międzynarodową Radę Misyjną, organizację Życie i Praca oraz Wiara i Ustrój. W 1948 roku dały one początek istnienia Światowej Rady Kościołów z siedzibą w Genewie w Szwajcarii. Odtąd datę tą uważa się za oficjalny początek międzywyznaniowego i międzynarodowego ruchu ekumenicznego.

 

W początkowym okresie ruchu ekumenicznego poczesne miejsce zajmuje też Związek Męskiej Młodzieży Chrześcijańskiej (Youth Men Christian Association – YMCA) oraz Związek Żeńskiej Młodzieży Chrześcijańskiej (Youth Women Christian Association – YWCA). Wielkim wydarzeniem dla Ekumenizmu a zarazem dla katolików był Sobór Watykański II, przyniósł on nowe patrzenie na Kościół Chrystusowy.. Zaczęto odprawiać wspólne nabożeństwa i nawiązano prawdziwy dialog ekumeniczny. Opracowano ekumeniczne tłumaczenie Biblii, a komisje mieszane przygotowują doktrynalne porozumienie. Owocem tych rozmów stał się Dokument z Limy w 1982 r. wydała go Światowa Rada Kościołów pt. Chrzest, Eucharystia i posługa duszpasterska. Stał się on w następnych latach przedmiotem dyskusji w ponad dwustu Kościołach i grupach wyznaniowych.

 

Rozwinięcie
 

Kościół Chrystusa jest jeden i niepodzielony na wieki, jednak na przestrzeni wieków powstało wiele wspólnot chrześcijańskich. Powstanie tych wspólnot jest różne, czasem wiązało się z grzechem uporu, nieustępliwości pychy. W centrum tych społeczności, według nauki Soboru Watykańskiego II (LG), stoi:

1.Kościół Katolicki.

Świat - 958 381 000
Europa - 288 117 000
Polska - 36 912 000
W tym momencie można wykorzystać tablicę aby rozrysować strukturę Kościołów Chrześcijańskich z którymi Kościół katolicki prowadzi dialog ekumeniczny.

 

Wśród chrześcijan wyróżniającą się grupą są Kościoły wschodnie. Bliski Wschód był nie tylko miejscem narodzin chrześcijaństwa – Palestyna, ale także terenem jego pierwotnego rozprzestrzeniania się. Z Palestyny chrześcijaństwo rozszerzyło się na obszary Syrii, Mezopotamii, Azji Mniejszej, Afryki, a następnie na obszary Grecji i Rzymu. Na Wschodzie w ciągu pierwszych kilku wieków chrześcijaństwa wykształciło się pięć głównych kręgów tradycji liturgicznej nazywanych rytami. Są to tradycje:

1.aleksandryjska,
2.antiochejska (zachodniosyryjska),
3.chaldejska (wschodniosyryjska),
4.bizantyjska (konstantynopolitańska),
5.ormiańska.

 

Do tych tradycji nalezą wszystkie kościoły Wschodnie. Wiele z tych rytów posiada swe odmiany narodowe lub regionalne np. ryt bizantyjskorumuński. Proces ponownego nawiązywania jedności z Rzymem zaowocował w ramach poszczególnych tradycji liturgicznych powstaniem Kościołów unickich (katolickich). Znaczy to, że dziś niemal każdy ryt jest praktykowany zarówno przez kościoły wschodnie narodowe, jak i przez kościoły unickie.

 

Na przełomie drugiego i trzeciego tysiąclecia około 10 milionów ludzi deklarowało swoja przynależność do wspólnot, które uznają papieża jako swojego zwierzchnika. W tym samym czasie liczba katolików na świecie wynosiła 1 miliard. Kościoły unickie należą w pełni do Kościoła Katolickiego, powszechnego. W sensie teologicznym nie są kościołami w Kościele, jakimiś filiami Kościoła, lecz tworzą jeden Kościół powszechny. Dla nieobeznanego z teologią może wydawać się, że są to Kościoły oddzielne. A jednak stanowią one wspólnoty partykularne, czyli lokalne jednego Kościoła powszechnego – są katolikami.
 

Ze względu na doktrynę Kościoły wschodnie dzielą się na cztery odrębne grupy:

1.Kościół asyryjski – pierwszy Kościół, który oddzielił się od starożytnej wspólnoty chrześcijan. Nie przyjął uchwały soboru w Efezie, 431 r.. Nazwano go kościołem „nestoriańskim”.

2.Kościoły przedchalcedońskie – są to kościoły, które nie przyjęły uchwały soboru w Chalcedonie w 451 r.. dziś określa się te wspólnoty „Orientalne Kościoły ortodoksyjne” lub „Kościoły ortodoksyjne” istnieje też nazwa „staroprawosławne”.

3.Kościoły prawosławne – najliczniejsza grupa wśród Kościołów Wschodnich, praktykują ryt bizantyjski. Jedność miedzy Kościołem bizantyjskim a Kościołem zachodnim została zerwana w roku 1054. Wspólne obu Kościołom pozostało dziedzictwo pierwszych siedmiu soborów powszechnych.

4.Katolickie Kościoły Wschodnie – wywodzą się z unii Rzymu i poszczególnych Kościołów wschodnich różnych tradycji, co sprawiło, że Kościoły te praktykują wszystkie pięć rytów liturgicznych. (Kościoły unickie nie odnoszą się do Kościołów z tradycja bizantyjską).

 

Początek drugiego tysiąclecie ery chrześcijańskiej oznaczał prawne usankcjonowanie podziału chrześcijaństwa na dwie wielkie społeczności: łacińską i bizantyjską. Chrześcijaństwo wkroczyło na nowe drogi dziejów jako społeczność podzielona, rozbita, a nawet wrogo do siebie nastawiona.

 

W XVI w. Chrześcijaństwo zachodnie nie potrafiło przekroczyć w jedności progu czasów nowożytnych. Po rozpadnięciu się średniowiecznego państwa chrześcijańskiego zaczęły powstawać państwa narodowe. Kształtowało się to w dwóch` wymiarach: filozoficznym (indywidualizm a następnie liberalizm) oraz ekonomiczno-gospodarczej (od feudalizmu do kapitalizmu). Na tym tle historycznym pojawiają się tacy ludzie jak Marcin Luter, Ulrich Zwingli, Filip Melanchton, Jan Kalwin, którzy pragną odnowić kościół katolicki średniowiecznego ucieleśnienia. Wynikiem tych reform było wyłonienie się Kościoła protestanckiego. Nazwa ta obejmuje: Luteran – Kościół ewangelicko-augsburski oraz kalwinizm Kościół ewangelicko-reformowany.

 

Grupowa Praca z Tekstem

Katecheta dzieli uczniów na cztery grupy. Proponuje, aby dla zobiektywizowania rozwoju Myśli o ekumenizmie, spróbować przeanalizować drukowane teksty na temat – ok. 10 min.

 

Zwraca uwagę na podejście do zagadnienia ekumenizmu w poszczególnych tekstach:

- Sobór Watykański II
- Jan Paweł II, Przemówienie Jana Pawła II podczas spotkania ekumenicznego we Wrocławiu w dniu 31 maja 1997 (fragment).
- Benedykt XVI, Przemówienie ze czasie spotkania ekumenicznego, Warszawa, Kościół św. Trójcy.
- Stanowisko Kościoła na podstawie KKK 821

 

Dyskusja
 

Bez wątpienia najważniejszym wydarzeniem ekumenicznym naszego wieku był Sobór Watykański II (1962-1965), zwołany przez papieża Jana XXIII. Od samego początku Sobór ten miał dwa główne cele: odnowę i pojednanie. Z tego względu papież zaprosił Kościół prawosławny, anglikański i Kościoły protestanckie z całego świata do przysłania swych obserwatorów na obrady Soboru.
 

Kontynuacją prac Soboru jest działalność papieża Jana Pawła II, który okazuje zawsze zdecydowane poparcie dla ekumenizmu. Jego działalność ekumeniczna jest charakterystyczną cechą pontyfikatu. Idąc śladami swoich poprzedników

 

Ojciec Święty spotyka się podczas każdej swojej pielgrzymki z przedstawicielami różnych Kościołów chrześcijańskich i innych wyznań. Wielka troska Jana Pawła II o sprawę jedności Kościoła zaowocowała encykliką Ut unum sint, ogłoszoną 30 maja 1995 roku. Jest to pierwszy dokument papieski wydany po Soborze Watykańskim II, który podejmuje w sposób systematyczny problematykę jedności wśród wyznawców Chrystusa, ukazuje przebytą drogę a także dzisiejszą sytuację ekumenizmu oraz potrzebę jego dalszego rozwoju.

 

Następcą Jana Pawła II jest Benedykt XVI, któremu również zależy na jedności chrześcijan. Od 2005 roku Papież daje temu wyraz przez liczne wypowiedzi jak również i spotkania. Do tych czas miały one miejsca miedzy innymi w Synagodze w Kolonii, charakter ekumeniczny miało również spotkanie w Warszawie w Kościele pod wezwaniem Św. Trójcy. Ostatnia pielgrzymka papieska do Turcji zaowocowała podpisaniem deklaracji, Benedykta XVI i Bartłomieja I. Stwierdzono w niej m.in., że „braterskie spotkanie” papieża i patriarchy jest dziełem Bożym, a w pewnym sensie jest także darem pochodzącym od Niego. Interesujący jest fragment, który mówi o tym, że oba Kościoły nie wykorzystały wszystkich szans, jakie otwierały się przed nimi w związku z cofnięciem ekskomunik, nałożonych wzajemnie w 1054 r., a unieważnionych 7 grudnia 1965 r. we wspólnej deklaracji przez Pawła VI i patriarchę Atenagorasa. Dlatego, stwierdzono w Deklaracji dalsze działania ekumeniczne powinny być kontynuowane i wspierane modlitwą wszystkich wiernych obu Kościołów.

 

ZAKOŃCZENIE
 

Widzimy więc, że nurt dążący do jedności wśród wyznawców Chrystusa jest coraz bardziej widoczny w życiu codziennym. Najbardziej dostrzegalnym jest tzw. ekumenizm praktyczny. Jak myślicie, na czym on polega?

 

Planowane odpowiedzi: na wzajemnej pomocy (np. w czasie powodzi), dążeniu do pokoju, istnieniu szkół różnowyznaniowych (w Krakowie jest przedszkole prowadzone przez siostry zakonne, do którego przyjmowane są dzieci różnych wyznań).

 

Co my możemy uczynić dla przewrócenia jedności? Istnieje również ekumenizm duchowy - forma zaangażowania ekumenicznego, akcentująca odnowę wewnętrzną każdego chrześcijanina, dokonującą się przez nawrócenie, oraz prywatną i publiczną modlitwę o jedność Kościoła jako drogę do zjednoczenia chrześcijaństwa. Wypływa z przekonania, że istnienie oddzielonych od siebie różnych wyznań chrześcijańskich wypływa z grzechu i winy, co można przezwyciężyć jedynie przez żal, nawrócenie, wewnętrzną przemianę oraz wzajemne przebaczenie popełnionych względem siebie win.

 

Wezwania i katolickie zasady ekumeniczne przedstawione przez Kościół odzwierciedlają głębokie pragnienie Boga, który chce, aby Jego dzieci przebaczały sobie i darzyły się wzajemną miłością. A ponieważ wszystkie podziały i rozłamy są skutkiem grzechu, czyli zerwania jedności z Bogiem, jedność może urzeczywistnić się wśród nas dopiero wtedy, gdy życie każdego z nas zostanie przemienione miłością do Boga i głęboką wiarą w Jezusa. Każdy winien zatem nawrócić się bardziej radykalnie na Ewangelię.

 

Potrzeba dążenia i wysiłku abyśmy byli mniej podzielonymi, bardziej gotowymi do wejścia na drogę tej jedności, o którą Chrystus modlił się w przeddzień swojej męki. Cena tej jedności jest olbrzymia. Chodzi w pewnym sensie o przyszłość świata, chodzi o przyszłość Królestwa Bożego w świecie.

 

Również możemy modlić się, biorąc szczególnie udział w Nabożeństwach ekumenicznych. Jest to wspólne modlitwy członków różnych Kościołów chrześcijańskich o przyspieszenie zjednoczenia chrześcijaństwa. Ich uczestnicy zwykle proszą Boga o jedność, jakiej dla swego Kościoła pragnął Jezus Chrystus. Odbywają się zazwyczaj z upoważnienia władz kościelnych lub za ich wiedzą i zgodą. Mogą przybierać formy zinstytucjonalizowane - jak Tydzień Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan lub niezinstytucjonalizowane - jak spotkania mieszanych wyznaniowo grup charyzmatycznych, modlitewne lub rekolekcyjne. Mają charakter wyznaniowy - kiedy uczestniczą w nich członkowie jednego Kościoła lub międzywyznaniowy. Chociaż nie ma określonego modelu nabożeństwa ekumenicznego, program zazwyczaj obejmuje: czytanie Pisma Świętego, homilię lub komentarz czy rozważanie oparte na przeczytanym fragmencie biblijnym, wspólne odmówienie "Ojcze nasz", przepraszanie Boga za grzechy popełnione przeciwko jedności Kościoła, czasami także modlitwę wstawienniczą lub świadectwa uczestników. a na zakończenie wspólne błogosławieństwo udzielone przez duchownych lub księgą Pisma Świętego. Nabożeństwa ekumeniczne organizuje się najczęściej w Tygodniu Modlitw o Jedność Chrześcijan (od 18 do 25 stycznia), w okresie Epifanii (Objawienia Pańskiego - styczeń), w oktawie po uroczystości Zesłania Ducha Świętego lub w związku z ważnymi wydarzeniami ekumenicznymi.

 

Zapis do zeszytu:

1. Ekumenizm - poglądy i postawy wyrażające dążenie do zjednoczenia chrześcijan wszystkich wyznań w jednym Kościele Chrystusowym.
2.  Kościół katolicki jest świadomy, że jest jedynym prawdziwym Kościołem Chrystusa i że posiada pełnię środków zbawienia (por. KK 8). Jest to Kościół, który nasz Zbawiciel po swoim zmartwychwstaniu powierzył Piotrowi, zlecając jemu i pozostałym Apostołom, aby go krzewili i nim kierowali (por. KKK816).