DRUKUJ
 
Tomasz Górny SDS
Św. Tomasz z Akwinu
materiał własny
 


Nadanie Tomaszowi tytułu Doctor Angelicus nie było jedynie pochwałą czystości i głębi jego życia, ale odbiciem koncepcji świata i pogłębionego hierarchicznego naturalizmu. W tym mieściła się również kwestia Aniołów. Aniołowie są bytami stojącymi pomiędzy Bogiem a człowiekiem. Są bytami nie cielesnymi, za Bonawenturą przyjmuje, złożenie aniołów z możności i aktu, ale nie z materii i formy. Materia w aniołach to możność (istota) różniąca się od aktu (istnienia). Stwierdza, że różnią się anioły gatunkowo, bowiem nie ma dwóch aniołów tego samego gatunku. Każdy anioł ma swoisty sposób poznania. Species (obrazy)  w poznaniu anioła są wrodzone, a umysł anioła to zwierciadło, w którym odbijają się istoty rzeczy. Aniołowie ułożeni hierarchicznie; bowiem z hierarchią Tomasz wiązał ustopniowanie doskonałości poznania; od najwyższego – najbliżej Boga, do najniższych, najbliżej człowiekowi – aniołów stróżów [18].
 
Kolejnym istotnym elementem filozofii Tomasz jest Antropologia. Tomasz uczy, że w człowieku występuje dwojakie złożenie; złożenie duszy i ciała, będące tylko jednym ze szczególnych przypadków ogólnej złożoności bytów cielesnych z formy i materii. Natomiast według Tomasza w każdym jestestwie cielesnym materia i forma są niezupełne i niedoskonałe. Dusza jako zasada życia jest formą ciała. Ona też jest zasadą życia umysłowego, która decyduje o przynależności do gatunku ludzkiego. Dusza ludzka będąc zasadą życia umysłowego i formą zawiera w sobie doskonałości form niższych. Zarazem jest jednostkowa i w tym życiu, i po śmierci dzięki materii (materia quantitae signata).
 
Dusza z istoty swej jest dostosowana (commensurata) do konkretnego ciała; dzięki czemu Tomasz utrzymywał, że po śmierci dusza trwa jako jednostkowa rzecz. Za samoistnością duszy Tomasz argumentuje, iż skoro dusza wykonuje działanie nie organiczne, a więc działanie samej tylko formy (np. poznanie umysłowe). Zatem jest samoistna, nie cielesna, zasadniczo różni się od duszy zwierzęcej i nie ginie ze śmiercią człowieka. Tomasz w duszy ludzkiej zakorzenia trzy ludzkie działania: życie, doznawanie zmysłowe i rozumowe. Natomiast w ciele funkcje wegetatywne: rozrodcza, wzrostu, odżywiania. W tym wyróżnia najdoskonalszą władze rozrodczą, a najniższą odżywianie [19].
 
W nauce o poznaniu stał na stanowisku: receptywności poznania i łączności poznania umysłowego ze zmysłowym. Poznanie polega na upodobnieniu podmiotu do poznawanego przedmiotu. Jest to proces receptywny (empiryczny), polega na tym, że przedmiot, poznany zmysłami, wyraża w duszy swój obraz. W doczesnym życiu umysł, złączony z ciałem, nie może obejść się bez pośrednictwa zmysłów. Od władz zmysłowych musi się rozpoczynać proces poznania. Tomasz pojmował empirycznie proces poznania, ale nie jego kres; dzięki rozumowi dokonuje się poznanie na drodze abstrakcji. Przedmioty materialne możemy poznawać rozumem. Natomiast własną duszę tylko pośrednio. Bowiem dane jest nam poznanie czynności duszy, zaś władze duszy i duszę wyłącznie na drodze refleksji [20].
 
 
strona: 1 2 3 4