DRUKUJ
 
ks. Rafał Masarczyk SDS
Bóg jest wieczny
materiał własny
 


Bóg jest wieczny

Wieczny tzn. istniejący bez końca. W ścisłym znaczeniu, to co istnieje bez początku i końca, bez żadnych zmian i następstw. Definicja wieczności wg Boecjusza: "Wieczność to stałe i zarazem doskonałe posiadanie nieskończonego życia". Objawienie wypowiada się stanowczo na temat tej prawdy: Podobnie jak Bóg, prosty i nieskończony, niczym nie jest ograniczony przestrzennie, tak samo i przez czas nie może być ograniczony, ponieważ jest niezmienny. Bóg jest bez końca i bez początku.

Czy wieczność Boga ma pozytywne konsekwencje dla stworzeń? Teologia patrystyczna widziała czas pod wpływem Platona jako negativum. Czas zawiera w sobie przemijalność, ta zaś jest - gdy pomyślimy o śmierci - po prostu kwintesencją ludzkiego cierpienia. Tęsknota za nieśmiertelnością widzi doskonałość jedynie w wieczności. Z drugiej strony należy sobie uświadomić, że Pismo Święte przedstawia stworzenie i jego związanie z czasem pozytywnie. Czas jest nie tylko wyrazem przemijania, ale przede wszystkim drogi, na której i przez którą Bóg kieruje stworzenia ku sobie jako ostatecznemu celowi. Zwłaszcza z antropologicznego punktu widzenia czas jest umożliwieniem ludzkiej wolności. Czasowość człowieka okazuje się ponadto szczególną formą dobroci Boga, który napełnia ją swoim błogosławieństwem. Wobec Jego obecności nie potrzebujemy martwić się o przyszłość. Mamy ją zawsze zapewnioną u Boga. A przeszłość pozostaje we właściwym znaczeniu tego słowa przechowana u Boga. Bóg zawsze jest, stąd to, co było, naznaczone jest znakiem trwałości. Bóg wieczny jest Bogiem, który panuje nad czasem.

Termin "aeternus" otrzymał od czasu Boecjusza zasięg znaczeniowy o wiele szerszy od tego, na co wskazuje jego etymologia. Wiecznym jest, zdaniem filozofa, nie tylko to, co jest bez początku i bez końca, ale co nadto jest wolne od wszelkiego następstwa: "Wieczność to zupełne, całe od razu i doskonałe życie bez końca". Definicja Boecjusza nie była nigdy oficjalnie zatwierdzona przez Kościół. Zatem nauka o następstwie czasowym nie jest wyraźnie potępiona. Niemniej wpływ przytoczonej definicji na rozwój nauki o wieczności oraz uznanie wśród teologów są tak wielkie, że odrzucanie jej istotnej treści byłoby czymś nierozważnym. Jest więc objawione, że Bóg jest bez początku i bez końca oraz że nie ma ograniczeń ze strony czasu. W tym sensie jest wieczny. Nie angażując w to wiary, możemy nadto dodać wyjaśnienie: nie ma w Nim następstwa.

Stopień pewności teologicznej - dogmat zawsze wyraźnie nauczany.

Pismo Święte: Iz 41,4 "Kto zdziałał to i uczynił? Ten to z nicości wywołuje od początku pokolenia. Ja, Pan, jestem pierwszy, z ostatnimi również Ja będę!". Syr 42,21 " On ustawił w pięknym porządku wielkie dzieła swej mądrości, ponieważ istnieje przed wiekami i na wieki, a nic Mu nie będzie dodane ani odjęte i nie potrzebuje żadnego doradcy". Ap 1,8 "Jam jest Alfa i Omega, mówi Pan Bóg, Który jest, Który był i Który przychodzi wszechmogący".

Tradycja: Po śmierci św. Jana Ojcowie Kościoła wiernie przekazują Tradycję. Trzeba by ich cytować wszystkich, od Tacjana, Atenagorasa czy Ireneusza aż do Augustyna, Fulgenejusza i Jana Damasceńskiego. Do świadectwa Wiary w wieczność pojętą bardzo prosto, w sposób przekazany przez Pismo Św., niektórzy z nich, zwłaszcza św. Augustyn, dodają uczone spekulacje na temat czasu, by w ten sposób rozwikłać trudności wiążące się z tą tajemnicą. Wszyscy jednak są zgodni w wyznawaniu, że Bóg nie ma początku i nie będzie miał końca.

Dowód: Bóg jest bytem bezwzględnie koniecznym, który istnieje mocą własnej istoty. Wynika stąd, ze nie ma początku, ale jeśli istnieje, należy do istoty, to również nie ma końca.

Katechizm Kościoła Katolickiego

212. W ciągu wieków wiara Izraela mogła rozwinąć i pogłębić bogactwa zawarte w objawieniu imienia Bożego. Bóg jest jedyny; poza Nim nie ma innych bogów' Z. On przekracza świat i historię. To On uczynił niebo i ziemię: "Przeminą one, Ty zaś pozostaniesz. I całe one jak szata się zestarzeją... Ty zaś jesteś zawsze ten sam i lata Twoje nie mają końca" (Ps 102, 27-28). W Nim "nie ma przemiany ani cienia zmienności" (Jk l, 17). On jest "Tym, Który Jest", bez początku i bez końca, i w ten sposób pozostaje zawsze wierny sobie i swoim obietnicom.

 

Święty Tomasz z Akwinu

Artykuł 3
Czy wieczność przysługuje tylko Bogu
(...) Wieczność przysługuje tylko Bogu, gdyż wynika z Jego niezmienności. Ale w miarę jak inne byty za sprawą Boga uczestniczą w Jego niezmienności, tak też poniekąd uczestniczą w Jego wieczności i tak niektóre stworzenia nigdy nie tracą swego istnienia (np. aniołowie). (...)

Artykuł 4.
Czy wieczność różni się od czasu?
(...) Jasne, że wieczność i czas nie są tym samym. (...) Niektórzy upatrywali różnicę między nimi w tym, że wieczność nie ma początku i końca, a czas ma jedno i drogie. Ale nie jest to różnica istotna lecz uboczna, (...) Wieczność bowiem jest istnieniem bytu zawsze niezmiennego, a czas jest miarą ruchu. (...)

Artykuł 5.
Różnica między wiekuistością a czasem?
(...) Wiekuistość" (aevum) różni się i od czasu i od wieczności, jest czymś pośrednim między nimi. Czas bowiem jest następstwem chwil poprzednich i następnych: wcześniejszych i późniejszych; wiekuistość nie zawiera (w swym pojęciu) takiego następstwa, a może jednak wiązać się z nim (np. u aniołów); wieczność zaś wyklucza z siebie wszelkie następstwo chwil ustępujących i nadchodzących i nie wiąże się z jakąkolwiek odmianą następstwa i zmienności. (...)

 

Bibliografia

Breuning W., Podręcznik teologii dogmatycznej, Nauka o Bogu, Kraków 1999.
Didier J., Słownik filozofii, Katowice 1993.
Katechizm Kościoła Katolickiego
Kmieć Z., De Deo Uno - skrypt dla studentów.
Paissac H.(red), Istota i istnienie Boga, (Praca zb.), Poznań - Warszawa - Lublin.
Rusecki M., Być chrześcijaninem, Lublin 1992.
Św. Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna, Warszawa 2000.
Zuberbier A. (red), Słownik Teologiczny, Katowice 1985. 

opracował ks. Rafał Masarczyk SDS