DRUKUJ
 
Rafał Tryścień
Mistrz Eckhart
materiał własny
 


Określenia Boga
 
Pojęcie, którym Eckhart określa Boskość, to przede wszystkim ciemność. Można o niej myśleć jako o czymś negatywnym, pejoratywnym. Tymczasem, według Eckharta, takie rozumienie ciemności nie oddaje istoty pojęcia, poprzez które można poznawać Boskość. Owa Boskość jest nie poznawalna ani dla umysłu, który chce ją poznać, ani dla samej siebie. Kolejnym określeniem Boskości jest pojęcie pustyni lub absolutnej pustki(14).  Powyższe dwa sposoby odnoszą się do sposobu orzekania o Boskości jako sposób bez sposobu. Prowadzi to do negatywnego wniosku, o Bogu nie można powiedzieć czegokolwiek. Istotą metody określonej jako sposób bez sposobu jest milczenie. Wszystko jest jakieś, oddawanie piękna lasu poprzez pojęcia pozwala coś orzec, wyrazić. Słowo ma swój predykat, również zawiera treść. Natomiast mówienie o Bogu jako pustyni, czy absolutnej pustce ma na celu ukazanie, że pojęcia, jakie odnosi się do Boga, tracą wszelką treść, znaczenie, a przede wszystkim nie ujmują Boga jako swojego przedmiotu.(15)
 
Świat
 
Różnica między Bogiem a światem jest z jednej strony zasadnicza, z drugiej natomiast nie istnieje. Można określić świat jako nicość, w przeciwieństwie do Boga, który jest bytem. Nie znaczy to, że świat nie istnieje. Świat jest, gdyż istnieje w Bogu. Innymi słowy, Bóg istnieje w świecie. Gdyby Bóg przestał udzielać rzeczom własnego bytu, rzeczy natychmiast przestałyby istnieć(16). Eckhart pisze, że Bóg istnieje we wszystkim, jest On bardziej w rzeczach niż one w sobie(17), bez Boga nie byłoby niczego. Wynika z tego, że między stworzeniem a Bogiem nie ma żadnej różnicy. Jeżeli Bóg jest w stworzeniu, a stworzenie w Bogu, to prowadzi do jedności, zatraceniu ulegają wszelkie różnice. Byt świata i byt Boga jest tym samym, taka koncepcja prowadzi do identyczność bytów(18). Czym w związku z tym byłoby unicestwienie stworzeń? Czy Bóg również przestałby istnieć, skoro, byt świata i byt Boga jest tym samym? Czy w ogóle istnieje taka możliwość? Otóż taka sytuacja jest niemożliwa. Świat nie istnieje jako równy Bogu. Istnieje jako podrzędny względem Niego. Koniec istnienia świata polegałby na odjęciu, odebraniu swojego daru jakim jest udział w bycie Boga. To znaczy, że świat przestałby być, a pozostawałby tylko Bóg w swoim wiecznym teraz. Czas i przestrzeń przestały by istnieć bez bytu Boga.  Związek Boga i świata można porównać do koncepcji aktu i możności. Bóg w tym wypadku jest aktem. Świat można określić jako możność, czystą potencjalność zaistnienia, która realizuje się, kiedy Bóg swoją myślą zechce aby coś było, czyli udzieli swojego bytu, temu, o czym pomyślał.(19)
 
Człowiek
 
Jak zauważa prof. Piórczyński, istotą mistyki, czy myśli Eckharta jest ukazanie esencji chrześcijaństwa(20). Eckhart zauważa, że celem człowieka nie powinno być zbawienie siebie, posługując się m. in. Bogiem. Celem człowieka powinien być Bóg, a jego miłość powinna być bezinteresowna.
 
Dusza człowieka
 
Eckhart dzieli duszę na część niższą i wyższą. Dusza w swej niższej części, zachowuje się jak forma wobec materii. Sama dusza nie jest czymś lepszym od ciała, ani ciało nie ma wyższego statusu wobec duszy. Człowiek to istota niepodzielna, składająca się w swej istocie z duszy i ciała. Dusza ożywia całe ciało, nie posługując się żadnym z organów. Wg. prof. Piórczyńskiego, w kazaniu 81 Eckhart stwierdza, że serce jest źródłem życia, najszlachetniejszym z organów(21). Nie przeczy to jednak temu, co zostało wyżej napisane. Dla Eckharta, serce jest źródłem czynów. W sercu ma swoje źródło wszelkie działanie. Tym samym serce nie jest pośrednikiem w ożywianiu ciała, a jedynie ma znaczenie jako źródło działania.
 
Poza podziałem duszy na niższa i wyższą, Eckhart wyróżnia również władze duszy, niższe i wyższe. Władze niższe to: władza poznawcza, gniewliwa i pożądliwa. Władze niższe poprzez zmysły kontaktują się ze światem. Po śmierci nie następuje śmierć władz niższych. Znajdują się w całej duszy jako niepodzielnej. Są w stanie czystej potencjalności. Ich aktualizacja ma miejsce, gdy dusza łączy się z ciałem. Władze wyższe to pamięć, umysł oraz wola. Władze wyższe, w przeciwieństwie do niższych kierują się w stronę bytu wiecznego, niezmiennego, prowadzą do Boga. Niższe, jak zostało to wspomniane, służą kontaktowaniu się ze światem. Podobnie dzieje się w przypadku jednej z władza wyższych jaką jest wola. Jako że należy do władz wyższych, dzieli się na wolę wyższą, której przedmiotem są rzeczy duchowe – wola duchowa, oraz wole niższą. Trzem władzą wyższym odpowiadają: pamięci odpowiada Bóg Ojciec, umysłowi Syn, woli odpowiada Duch Święty.(22)
 
Jedną z najistotniejszych kwestii omawianych w przypadku Eckharta pozostaje temat iskierki duszy(23). Eckhart określa ową iskierkę jako coś nie stworzonego(24), coś dzięki czemu człowiek ma możliwość kontaktowania się z Bogiem. Kiedy człowiek odwraca się od świata i zwraca się do swojego wnętrza, odnajduje w nim element pochodzący wprost od Boga [Gilson 393 – 394]. Iskierka Duszy prowadzi człowieka do bezpośredniego spotkania z Bogiem, doskonałego zjednoczenia. Punktem kulminacyjnym spotkania jest przebóstwienie człowieka. Nie należy rozumieć tego, że człowiek staje się drugim Bogiem. Człowiek zachowując swoją odrębność bytową, zostaje wzniesiony przez Boga, do świata Boga.(25)
 
 
strona: 1 2 3