Zabawa grami komputerowymi może mieć również pozytywne skutki dla rozwoju umysłowego graczy. Specyficzne cechy tej elektronicznej rozrywki sprzyjają rozwojowi niektórych zdolności poznawczych, np. polepszeniu koordynacji wzrokowo-ruchowej, spostrzegawczości, wyobraźni przestrzennej oraz refleksu.

Wpływ gier komputerowych zależy przede wszystkim od ich treści, dlatego pozytywne oddziaływanie gier obserwuje się głównie przy wykorzystywaniu gier edukacyjnych, szkoleniowych czy terapeutycznych. Treść tego rodzaju gier jest dostosowana do celu, któremu mają służyć. Wśród gier edukacyjnych dominują programy przeznaczone dla najmłodszych graczy wykorzystywane do nauki czytania i liczenia, do nauki języków obcych, matematyki oraz innych przedmiotów szkolnych. Gry komputerowe wykorzystuje się także do rozwijania umiejętności planowania oraz logicznego myślenia. Edukacyjne gry komputerowe próbuje się również wykorzystywać do stymulacji rozwoju moralnego oraz w profilaktyce uzależnień nastolatków. Natomiast specjalistyczne programy komputerowe coraz częściej wspomagają terapię pedagogiczną (np. dzieci dyslektycznych, z wadami wymowy) oraz rehabilitację osób niepełnosprawnych.

Oferta gier edukacyjnych dla dzieci jest bardzo bogata i zróżnicowana. Dominują tutaj gry, które stymulują rozwój umiejętności, związanych z edukacją przedszkolną i szkolną. Warto jednak zwrócić uwagę na wyjątkową grę pt. Noe, wydaną przez Edycję Świętego Pawła, kierowaną do dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym.

Jest to gra oparta na biblijnej historii Noego, przedstawionej w sposób bardzo ciepły, prosty i adekwatny do możliwości rozwojowych dzieci. Oprócz treningu umiejętności poznawczych (np. spostrzeganie, pamięć wzrokowa, koordynacja wzrokowo-ruchowa, planowanie) pozwala poznać historię życia Noego i wyznawane przez niego wartości w konkretnych działaniach podejmowanych przez bohatera (m.in. pracowitość, współpraca, troska o zwierzęta). Ścieżka dźwiękowa, zwłaszcza piosenka w czołówce, rytmiczna, melodyjna, wpadająca w ucho, przedstawia historię Noego w sposób prosty i zrozumiały nawet dla najmłodszych dzieci. Zróżnicowane zadania oraz poziomy trudności dostarczają mnóstwo emocjonujących przeżyć dla całej rodziny. Dodatkowym atutem jest możliwość ustawienia czasu grania, co ułatwia kontrolę rodzicielską nad czasem poświęcanym przez dziecko na zabawę grami komputerowymi.

Racjonalne zasady korzystania z gier

Rodzice i opiekunowie, zwłaszcza małych dzieci, powinni zadbać o to, aby ich pociechy korzystały z gier komputerowych w sposób racjonalny i kontrolowany. Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na:

1) Dobór gry – gra musi być adekwatna do wieku, możliwości rozwojowych, zainteresowań oraz pozbawiona treści zagrażających rozwojowi dziecka.

Warto sprawdzić zalecenia dotyczące wieku oraz zagrażających treści (znajdują się na każdym opakowaniu z grą oraz są dostępne w Internecie). Dobrze jest samemu sprawdzić daną grę (np. w Internecie) pod kątem możliwości rozwojowych własnego dziecka (jakie treści zawiera, czy nie jest za trudna albo za łatwa).

Rodzice muszą wiedzieć, jakie gry znajdują się w domowym komputerze i w jakie gry grają ich dzieci. Należy ustalić zasady, z jakich programów dzieci mogą korzystać, a które są dla nich niedozwolone i dlaczego. Warto wspólnie dyskutować nad wyborem gier wartościowych i wspólnie oglądać tego typu gry. Sam zakaz nie wystarczy, ważne jest, aby rozmawiać z dziećmi o oddziaływaniu określonych treści na ich psychikę oraz zaproponować gry alternatywne.

2) Zasady grania – należy ustalić z dzieckiem, kiedy i ile czasu może ono poświęcić na granie (można to zapisać na kartce i umieścić w widocznym miejscu).

Nie pozwalać na korzystanie z gier komputerowych podczas odrabiana lekcji, spożywania posiłków, spotkań rodzinnych. Konsekwentnie stosować zasadę: najpierw obowiązki, potem korzystanie z gier. Należy ustalić zasady dotyczące czasu spędzanego przy komputerze, np. ok. 1-2 godzin w ciągu dnia, nawet jeśli gra nie zawiera przemocy i innych nieodpowiednich treści. Zachęcać do innych sposobów spędzania czasu wolnego.

3) Odpowiednie warunki i miejsce grania – najkorzystniej jest, gdy komputer/konsola do gier znajduje się w miejscu ogólnodostępnym (nie w pokoju dziecka) – w pokoju dziennym, hallu (granie w gry nie jest prywatną sprawą dziecka!). Dziecko powinno siedzieć przy komputerze w odpowiedniej pozycji (aby uniknąć wad postawy ciała) oraz w oświetlonym pomieszczeniu.

Zadaniem dorosłych jest wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży, a wobec ogromnej ekspansji mediów elektronicznych obowiązkiem rodziców jest nauczyć dzieci odpowiedniego korzystania z różnych przekazów medialnych, w tym również z gier komputerowych.

Iwona Ulfik-Jaworska