Wypływający z tej metafizyki woluntarystycznej pogląd na świat był gorzki. Źródłem wszystkiego jest popęd – bezrozumny, bezcelowy i nie znający ukojenia. Nawet nic nie jest w stanie go zaspokoić, bowiem wciąż  towarzyszy mu uczucie pustki, niezadowolenia i niezaspokojenia. Mimo dążenia do szczęścia i utrzymania życia – nic nie jest w stanie doprowadzić do tego celu i na stałe go osiągnąć. Walka o jedzenie i byt wypełnia całe krótkie życie, które przepełnione jest lękiem zbliżającej śmierci. Stąd człowiek szuka ulgi – w religii, filozofii, poszukuje wartości, lecz – zdaniem Schopenhauera – na próżno. Życie więc jawi się jako męka, przeciw której są dwa sposoby. Pierwszy to wyzbycie się pożądań i potrzeb, dzięki którym człowiek może oderwać się od świata. Był to motyw filozofii indyjskiej, z którą Schopenhauer łączył motywy etyki chrześcijańskiej. Jako podstawę etyki przyjął współczucie. Życie jest męką dla wszystkich ludzi i tylko współczucie wobec każdego człowieka jest czynnikiem wyzwolenia. Przejmując cierpienia innych, człowiek wyzwala się i odrywa od własnego. Drugi czynnik ulgi w cierpieniu to dla Schopenhauera sztuka, która zatrzymuje pęd woli i pozwala zatopić się w kontemplacji. Kontemplacja jest nie tylko ulgą, lecz także i najwyższym poznaniem [7].

 

Schopenhauer był przekonany, że właściwe rozumienie jego myśli rozpocznie swą historię dopiero po jego śmierci. Dlatego też zabronił komukolwiek nawet zmian interpunkcyjnych w jego pismach. Poniekąd miał rację, gdyż zainteresowanie jego filozofią stale rośnie, choć w małym stopniu dotyczy to kadry uniwersyteckiej. W latach 1887 – 1929 poświęcono mu 112 rozpraw doktorskich. Jest popularny u poetów, literatów, muzyków [8]. Jego filozofia wywarła wpływ miedzy innymi na twórczość R. Wagnera i F. W. Nietzschego, oraz na literaturę i sztukę przełomu XIX i XX wieku [9].

 

Friedrich Nietzsche tak o nim pisze: [...] Schopenhauer od wczesnej młodości sprzeciwiał się matce, epoce, i niejako wyganiając ją z siebie, oczyścił i uzdrowił swoją istotę, odnalazł przynależne sobie zdrowie i czystość. Dlatego pism Schopenhauera można używać w charakterze zwierciadła, jeśli wszystko, co na czasie, odbija się w nim zawsze jak zniekształcająca choroba, wychudzenie i bladość, zapadnięte oczy i zgasłe rysy, jako widome dolegliwości owego pasierbostwa. Tęsknota do silnej natury, do zdrowej i prostej ludzkości była w nim tęsknotą do samego siebie; i gdy tylko zwyciężył w sobie epokę, musiał też, ze zdumieniem, dostrzec w sobie geniusza. Teraz odsłoniła mu się tajemnica własnej istoty, zamysł macoszego czasu, by ukryć przed nimi genialność, został udaremniony, królestwo uświęconej "physis" zostało odkryte. Jeżeli teraz skupił nieustraszony wzrok na pytaniu: "cóż w ogóle warte jest życie?", to nie miał już wyrokować o zbłąkanym i wybladłym czasie i jego obłudnie niewyraźnym życiu. Wiedział, że na tej ziemi można jeszcze znaleźć i zdobyć rzeczy wyższe i czystsze niż owo życie na czasie  i że ktokolwiek znałby i osądzał istnienie tylko podług tej obrzydłej postaci, wielce by je krzywdził. Nie, teraz geniusz jest powołany, by usłyszeć czy on sam, wyborny owoc żywota, gotów jest usprawiedliwiać życie w ogóle; wspaniały twórczy człowiek odpowiedzieć ma na pytanie: "Czy ty w głębi serca aprobujesz to istnienie? Wystarcza ci ono? Chcesz być jego rzecznikiem, jego zbawcą? Albowiem dość będzie jednego prawdziwego tak z twoich ust – a owo tak ciężko oskarżane życie będzie wolne" [10].

 

Człowiek schopenhauerowski bierze na siebie dobrowolne cierpienie prawdziwości, a cierpienie to pomaga mu uśmiercić własną egoistyczną wolę i przygotować ów całkowity przełom i odwrócenie własnej istoty, co jest właściwym sensem życia [11].
 
Dzieła:
Świat jako wola i przedstawienie – 1819 r., wydanie polskie 1994 r.
O wolności ludzkiej woli – 1839 r., wydanie polskie 1908 r.
O podstawie moralności – 1840 r., wydanie polskie 1901 r.

 

 

Przypisy:

 

 

 

Diogenes z Synopy
Sokrates
Platon
Arystoteles
Cyceron
Lucjusz Anneusz Seneka 
...