Nie da się w XVIII w. oddzielić Kościoła od tego, co działo się w Rzeczypospolitej. Polak był na każdym niemal kroku integralnie związany z Kościołem i religią. Dlatego uchwalenie Konstytucji 3 maja zwieńczyły uroczystości kościelne.   O tym co Konstytucja mówi o Kościele oraz tym, czy rzeczywiście była ona polską rewolucją z Zofią Zielińską, emerytowaną profesorką Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, rozmawia Ewelina Steczkowska

Ewa, pierwsza kobieta, dała się oszukać i popełniła poważny błąd. Szatan podpowiedział jej, że gdy spożyje owoc z drzewa zakazanego, pozna dobro i zło jak Bóg. Jej to zaimponowało. Zerwała owoc, skosztowała go i podała Adamowi. Wtedy zobaczyła, że jest naga, straciła szatę łaski uświęcającej. Upłynęły wieki... 

Niedziela zasługuje ze wszech miar na wielką uwagę w ramach odnowy liturgicznej, a także, w jeszcze szerszym, duszpasterskim kontekście budowy wspólnot chrześcijańskich. Jeśli Kościół jest znakiem zbawienia pośród ludzi, aby mógł spełnić swoją misję, powinien ukazywać na zewnątrz życie, które ma wewnątrz. W świetle tej elementarnej zasady należy zapytać samych siebie, w jaki sposób nasze wspólnoty chrześcijańskie stanowią dziś przestrzeń, w której chrześcijanie, ubogaceni przez doświadczenie wiary i miłości w coniedzielnym spotkaniu z Panem, dają świadectwo swej wiary wobec pozostałych ludzi.

Fenomen życia monastycznego, czyli życia na osobności, poświęconego wyłącznie Bogu poprzez modlitwę, ascezę i pracę wykonywaną w milczeniu, ma swoje korzenie w nauce Chrystusa i apostołów. Osoby, które podjęły taki rodzaj życia, nazywamy eremitami (pustelnikami). Owych pustelników nazywano również anachoretami, czyli ludźmi „żyjącymi na osobności”. O ile eremici na zawsze pozostaną już pustelnikami, o tyle mnisi zaczęli żyć wspólnie w jakimś odsunięciu się od świata i całkowitym oddaniu się Bogu.

Życie, w którym pokus się nie uwzględnia, to życie dość wygodne, wesołe, beztroskie. Za pokusę uważa się coś miłego albo po prostu nazywa się ją okazją. Życie ludzkie, mimo rozwoju technologii, w swoim ludzkim, etycznym, moralnym wymiarze pozostaje zawsze to samo. Chrystus jest ten sam, „wczoraj i dziś, ten sam także na wieki” (Hbr 13,8), i pokusy są te same, tylko my – jak pisze autor Listu do Hebrajczyków – „daliśmy się uwieść różnym i obcym naukom” (por. Hbr 13,8).

Bogurodzica to najstarszy zachowany polskojęzyczny utwór religijny. Jaka była jej historia? Czy wiemy, kiedy powstała i kto był jej autorem? Przez wieki była traktowana jak hymn państwowy. Wiodła polskie orszaki do boju, rycerze Korony śpiewali ją między innymi pod Grunwaldem i Warną. Wybrzmiała także podczas uroczystości koronacyjnych Władysława Warneńczyka w 1434 r., a jej słowa były jedynymi w języku polskim, jakie padły podczas całego kilkugodzinnego obrzędu koronacji, którego ceremoniał wymagał, aby odbywał się po łacinie.

Gorliwy kapucyn i niezłomny patriota, br. Wacław Nowakowski nie ugiął się pod ciężarem carskich represji, które spadły na niego za działalność w ruchu narodowowyzwoleńczym. Nie zdradził ojczyzny ani Boga. Nawet podczas katorżniczej drogi na Sybir pozostał wierny zakonnej tożsamości i chrześcijańskim wartościom.

Piotr Skarga należał do pierwszego bardzo dynamicznego pokolenia jezuitów realizującego ideał społecznego działacza. Nie poprzestawał na analizach, radach, przestrogach, lecz zachęcał do działania i sam działał. Był nie tylko prekursorem i propagatorem zorganizowanej pomocy społecznej, ale inspiratorem budowania społeczeństwa obywatelskiego, świadomej i odpowiedzialnej wspólnoty.

Święty Atanazy z Aleksandrii żył w czasach, gdy krew pierwszych męczenników Kościoła była jeszcze bardzo świeża. Prześladowania mocno zapisały się w pamięci wyznawców Chrystusa. Swoje życie wiary Atanazy rozwijał mając w pamięci tych wszystkich chrześcijan, którzy cierpieli i oddali życie, bo nie wyrzekli się wiary w Jezusa Chrystusa.

Ludzie średniowiecza traktowali życie poważnie i kochali konkret. Nie znaczy to, że lekceważyli rzeczywistość duchową. Wręcz przeciwnie. Dla nich Bóg, aniołowie i diabły byli nie mniej konkretni niż ludzie z krwi i kości, a Niebo, Czyściec i Piekło nie były abstrakcyjnymi ideami, ale miejscami pełnymi życia. Wiedzieli doskonale, że to, co niewidzialne, i to, co dotykalne zmysłami, wzajemnie się przenika, tak że wszystko, co zrobią na ziemi, ma i będzie miało konsekwencje w wieczności.