INTERPRETACJE

 

Najistotniejsza, a także najtrudniejsza dla twórczej prekognicji, jest interpretacja tekstu zawierającego przepowiednię. Nastręcza ona najwięcej problemów i jest najbardziej dyskusyjna.

Przykładem może być słynna, "prorocza", IV Ekloga Wergiliusza, która powstała w 40 roku przed narodzeniem Chrystusa, a uważana jest za "proroctwo" mesjańskie (dlatego m.in. Dante oprowadzany jest po zaświatach przez Wergiliusza). Główny fragment owego tekstu brzmi następująco: "Oto już nadszedł kres, głoszony proroctwem Sybilli / Wielki szereg stuleci popłynie teraz od nowa: / Wraca na ziemię Dziewica, wraca proroctwo Saturna / I pokolenie nowe z bezkresnych zstępuje przestworzy / Tylko ty, boska Lucyno, wyciągnij rękę nad Chłopcem, / Który się rodzi, by zniszczyć na ziemi wieki żelazne / I złote wieki przywrócić!... Zaświat szczęście stulecia, popłyną Wielkie Miesiące; / Za twoich rządów zmazane będą zbrodnie ohydne, / Które nas plamią, i ziemia wyzwoli się z trwogi odwiecznej. / A on, z bogami obcując, będzie oglądał herosów / I będzie kroczył wśrod nich. Posiądzie dzielność rodzica / I wtedy władzę obejmie nad światem uspokojonym" (przekł. Z. Kubiak).

Opis królestwa pokoju podobny jest do tekstu proroctwa Izajasza (Iz 11, 1-10). Tekst Wergiliusza jest pełen dwuznaczności i symboli niezrozumiałych nawet dla współczesnych mu słuchaczy.

Jako źródło przepowiedni Wergiliusz wskazuje Księgi sybillińskie, zwane też Libri fatale, które spłonęły w 83 r. przed Chr. w czasie pożaru świątyni Jowisza na Kapitolu. Później nakazano je odtworzyć. Sybilla to nazwa licznych wróżek wśród ludów starożytnych, które odznaczały się czystością życia i zajmowały się "wyższymi sprawami". Najsłynniejszą z nich była Sybilla Kumańska. Spisała swoje przepowiednie w kilku księgach, które otrzymał Tarkwiniusz Superbus (Lucius Tarquinius Superbus) - ostatni król rzymski. Do dziesięciu najsławniejszych sybill należały: Persica, Lybicja, Delphica, Cumaca, Erithera, Samia, Amaltea (Kumańska), Helespontica, Phrigia, Tihurtina. Wszystkie są wspominane w literaturze i ikonografii chrześcijańskiej, jako obdarzone przez Boga duchem prorockim, aby przepowiadały poganom nadejście Zbawiciela. Ich przepowiednie nie były wyraźne, chociaż popierały dobitnie prawdę słów Pisma Świętego. Sybilla Kummańska przepowiadała: "Syn Boga pełen pokory, wybierze sobie niepokalaną Dziewicę za matkę". Lybicja wieszczyła: "Oto przyjdzie dzień i objaśni Pan grubość ciemności, i rozwiązany będzie węzeł synagogi, i ustaną wargi ludzkie, i obaczą króla żyjących, i piastować go będzie Panna, Pani narodów, i królować będzie w miłosierdziu". Św. Piotr Kanizjusz pisał o Sybillach: "Ich proroctwa miały bez wątpienia wielkie znaczenie u pogan. Teraz gdy dokonały się boskie obietnice o zesłaniu Odkupiciela rodu ludzkiego, zasługują na tym większą wiarę, gdyż potwierdzają prawdę słów św. Ewangelii. Nie są to zatem bajki, lecz starożytne i czcigodne przepowiednie, świadczące wymownie przeciw tym, którzy nie uznają proroctw Pisma Świętego".

Odpowiedniczką rzymskich sybilli była hebrajska Saba lub Sambethe. Chodzi o królową starożytnego kraju Sabejczyków, leżącego w Arabii Szczęśliwej (obecnie Jemen). Jakie imię miała ta królowa z południa, jak ją nazwał Chrystus (por. Mt 12, 42), tego nie wiadomo. Józef Flawiusz nazwał ją królową Egiptu i Etiopii. Była z pewnością postacią historyczną, gdyż jest wzmiankowana w kilku źródłach historycznych. Biblia opisuje jej wizytę u Salomona (por. 1 Krl 10, 1-10). Przekazała mu różne drogocenne dary, które on odwzajemnił, lecz nigdzie nie potwierdzono faktu jej prorokowania. Pojawiające się niekiedy drukiem różne wersje Proroctw królowej Saby są więc zwykłym fałszerstwem.

Historia świata zna bardzo wiele proroctw i przepowiedni, których tematem była wizja przyszłości świata, danego narodu, miasta lub społeczności. Do najsłynniejszych należą przepowiednie syna żydowskich kupców zbożowych w Prowansji, Michela de Nostre-Dame, znanego jako Nostradamus (1503-1566), które ukazały się po raz pierwszy w 1568 r. w Lyonie, w formie czterowierszów o treści najczęściej symbolicznej. Ukończył on studia medyczne na uniwersytecie w Montpellier w roku 1525. Gardząc "magiczną szatą" lekarza i nie godząc się na upuszczanie krwi, kładł nacisk na warunki sanitarne - czysta woda, świeże powietrze - co przyczyniło się do wzrostu jego sławy jako uzdrowiciela. Przewidział on np. śmierć króla Francji, Henryka II. Podczas turnieju król został zraniony lancą, która przebiła jego hełm, a to spowodowało śmierć. Nostradamus dużo wcześniej napisał czterowiersz:

Młody lew pokona starego
na polu bitwy w jednym pojedynku.
Jego oczy zostaną przekłute w złotej klatce,
a potem umrze straszną śmiercią.

Przed śmiercią Henryka II słowa te nie były zrozumiałe. Gdy król umarł, oczywista stała się trafność przepowiedni: Henryk II urodził się pod znakiem Lwa, jego przeciwnik nosił symbol lwa na zbroi. Hełm króla wykonany był ze złota.

Przepowiednie Nostradamusa, w ostatecznej formie z roku 1568, obejmują 965 czterowierszy napisanych po francusku, łacinie, grecku i prowansalsku. Wiersze, których chronologia została celowo pomieszana, mają przepowiadać historię świata do roku 3797. Powszechnie uważa się, że Nostradamus zapowiedział śmierć Karola I, rewolucję francuską, panowanie Napoleona, Franco, Hitlera i Mussoliniego oraz zniszczenie Hiroszimy. Na koniec XX wieku wiersze zapowiadają nadejście Antychrysta, potworną, trwającą 27 lat wojnę, a po niej Nową Erę.

Udzielone przez Nostradamusa wyjaśnienia na temat techniki przepowiadania są bardzo enigmatyczne. W pierwszym czterowierszu pisze on:

Kiedy nocą studiowałem samotnie w ustronnym miejscu,
Siedząc na krześle z brązu,
Z samotności wyłonił się mały płomień,
Głosząc przepowiednie, których nie należy lekceważyć.

Inne fragmenty sugerują technikę wróżbiarską, którą posługiwał się w IV wieku noeplatonik Jamblich, a mianowicie wypatrywanie wizji w misie z wodą, umieszczonej na mosiężnym trójnogu. Nostradamus twierdził, że "towarzyszy mu boski splendor, sama boskość". W liście do syna, Cesara, pisze, że jego sztuką "rządzi moc Boga Wszechmogącego, który inspiruje nas nie poprzez szał bachiczny czy zaklęcia, ale za pomocą pewników astronomicznych". Nie wymienia tytułów książek, z których korzystał, mówiąc, że spalił je po ukończeniu dzieła.

Przepowiednie Nostradamusa są pełne niejasności. W czterowierszu CX, Q72 czytamy:

W lipcu 1999 roku zstąpi z nieba wielki wódz,
By wskrzesić [pamięć?] wielkiego zdobywcy Angouleme.
Zarówno przedtem, jak i potem
Wojna będzie królować szczęśliwie.

Rodzi on szereg pytań: W jaki sposób wojna może szczęśliwie królować? Kim jest "wielki wódz"? Angouleme zostało kiedyś pobite przez Hunów, czyż tekst zapowiada więc powrót Huna Attyli lub pamięci o nim? Niektórzy interpretatorzy przepowiedni Nostradamusa byli zdania, że ten czterowiersz stanowił zapowiedź III wojny światowej w roku 1999. Rozpocząć miała się ona agresją Chin na Rosję, zniszczeniem Rzymu i uwięzieniem ostatniego papieża. Nastąpić miał upadek gospodarczy Izraela i Europy, a nawet cywilizacji zachodniej. Rzeczywistość pokazała jednak, na ile były to trafne i pewne interpretacje...

Sam Nostradamus przestrzegał przed zbyt pochopnymi odczytywaniami jego proroctw:

Niech czytelnicy tych wierszy osądzają je sprawiedliwie
Niech wulgarna i głupia tłuszca trzyma się od nich z dala:
Niech nie zbliżają się astrologowie, głupcy i barbarzyńcy.
Na każdego, kto postąpi inaczej, niech spadnie zasłużona klątwa.