Słowo „Biblia” pochodzi od greckiego ta biblía, które znaczy „księgi” i jest pierwotnie w liczbie mnogiej, tak jak łacińska transkrypcja Biblia. Przechodząc z łaciny do języka polskiego, słowo to nabrało znaczenia liczby pojedynczej: Biblia. Jest ona faktycznie zbiorem różnych ksiąg, moglibyśmy powiedzieć małą biblioteką, ale jest także dziełem jednolitym, ponieważ wszystkie te księgi łączy fakt, że są „natchnione przez Boga”. Sobór Watykański II (w Konstytucji dogmatycznej o objawieniu Bożym Dei Verbum, nr 12) tak mówi o natchnieniu:

 

„Prawdy przez Boga objawione, zawarte i przedłożone na piśmie w księgach świętych zostały spisane pod natchnieniem Ducha Świętego. Księgi zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu święta Matka Kościół na podstawie wiary apostolskiej uznaje w całości, ze wszystkimi ich częściami, za święte i kanoniczne, dlatego że spisane pod natchnieniem Ducha Świętego (por. J 20,31; 2 Tm 3,16; 2 P 1,19-21; 3,15n), Boga mają za autora i jako takie zostały Kościołowi przekazane. Do napisania świętych ksiąg Bóg wybrał używających własnych umiejętności i sił ludzi, którymi posłużył się, tak aby działając w nich i przez nich, to wszystko i tylko to, co sam chciał, przekazali na piśmie jako prawdziwi autorzy.

 

Skoro więc wszystko to, co autorzy natchnieni, czyli hagiografowie, twierdzą, należy uważać za stwierdzone przez Ducha Świętego, to z całą mocą należy też wyznać, że księgi Pisma w sposób pewny, wiernie i bez błędu uczą prawdy, jaka z woli Boga została zapisana w księgach świętych dla naszego zbawienia. Dlatego «Wszelkie Pismo jest przez Boga natchnione i pożyteczne do nauczania, do przekonywania, do poprawiania, do wychowywania w sprawiedliwości – aby człowiek Boży był doskonały, przysposobiony do każdego dobrego czynu» (2 Tm 3,16n)”.

 

Biblia zawiera 73 księgi, 46 w Starym i 27 w Nowym Testamencie. Słowo „testament” tłumaczy greckie diatheke, które oznacza zarówno „testament”, jak i „pakt” lub „przymierze”. Greckie diatheke faktycznie jest przekładem hebrajskiego berît, oznaczającego właśnie „przymierze”(*1).

 

Zgodnie z systemem przyjętym w polskich wydaniach Biblii (powielających ten stosowany w Bibliach łacińskich), księgi podzielone są na trzy części: księgi historyczne, dydaktyczne (lub mądrościowe) i prorockie. Występują one w ustalonym porządku:

 

 

Księgi historyczne: Pięcioksiąg, czyli księgi Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb, Powtórzonego Prawa; następnie Jozuego, Sędziów, Rut, 1–2 Samuela, 1–2 Królewska, 1–2 Kronik, Ezdrasza, Nehemiasza, Tobiasza, Judyty, Estery, 1–2 Machabejska;
Księgi dydaktyczne: Hioba, Psalmów, Przysłów, Koheleta (lub Eklezjastesa), Pieśń nad pieśniami, Mądrości, Syracha (lub Eklezjastyk);
Księgi prorockie: Proroków większych: Izajasza, Jeremiasza wraz z Księgą Barucha i Lamentacjami, Ezechiela, Daniela. Proroków mniejszych: Ozeasza, Joela, Amosa, Abdiasza, Jonasza, Micheasza, Nahuma, Habakuka, Sofoniasza, Aggeusza, Zachariasza, Malachiasza.

 

 

Księgi historyczne: Ewangelia według św. Mateusza, Ewangelia według św. Marka, Ewangelia według św. Łukasza, Ewangelia według św. Jana, Dzieje Apostolskie.
Listy: 13 listów Pawłowych (określanych w oparciu o adresatów): do Rzymian, 1–2 do Koryntian, do Galatów, Efezjan, Filipian, Kolosan, 1–2 do Tesaloniczan, 1–2 do Tymoteusza, do Tytusa, Filemona; List do Hebrajczyków; 7 listów katolickich (czyli „powszechnych”, określanych w oparciu o autora): Jakuba, 1–2 Piotra, 1–3 Jana, Judy.
Księga prorocka: Apokalipsa.

 

Podział ksiąg na rozdziały w Biblii łacińskiej został wprowadzony przez Stefana Langtona, profesora Uniwersytetu Paryskiego w 1214 r. Podziału na wersety dokonano natomiast w późniejszym czasie. Dla Starego Testamentu zrobił to w 1528 r. Sante Pagnini z Lukki w swoim łacińskim tłumaczeniu z hebrajskiego; dla Nowego Testamentu Robert Stephanus (Etienne) w swoim wydaniu z 1555 r.

 

Biblia hebrajska ma inny porządek ksiąg:
Prawo (hebr. Torâ): księgi Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb, Powtórzonego Prawa.
Prorocy (hebr. Nebî’îm) podzieleni na „Proroków wcześniejszych”, czyli księgi Jozuego, Sędziów, Samuela i Królewskie, oraz „Proroków późniejszych” – księgi Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela i 12 proroków mniejszych (w tym samym porządku, co w Bibliach polskich);

 

Pisma (hebr. Ketubîm): księgi Psalmów, Hioba, Przysłów, 5 zwojów (hebr. megillôt), odczytywanych w synagodze w czasie obchodów 5 głównych świąt (czyli księgi Rut, Pieśń nad pieśniami, Koheleta, Lamentacje, Estery), następnie Daniela, Ezdrasza, Nehemiasza i 1–2 Kronik.

 

Jak widać, Biblia hebrajska nie zawiera tych samych ksiąg, jakie występują w Starym Testamencie. Niektóre z nich bowiem nie zostały uznane za kanoniczne przez uczonych żydowskich, którzy ustalili wykaz normatywny (kanon) w I w. po Chr. Te księgi (Tobiasza, Judyty, Mądrości, Syracha, Barucha, 1–2 Machabejska oraz pewne części Estery i Daniela) są nazywane deuterokanonicznymi.

 

Księgi deuterokanoniczne nie występują w Bibliach protestanckich, gdzie są umieszczane w dodatku i określane mianem apokryfów. Z tego powodu niekiedy Biblie ekumeniczne lub międzywyznaniowe umieszczają je na końcu Starego Testamentu. Należy pamiętać, że w środowisku katolickim termin apokryfy jest używany w odniesieniu do tych ksiąg religijnych, których Kościół nie uznał za natchnione. Natomiast księgi, które protestanci nazywają apokryfami, czyli księgi deuterokanoniczne, są dla Kościoła katolickiego księgami kanonicznymi i natchnionymi.