Na zakończenie opowieści o Ostatniej Wieczerzy lub konsekracji kapłan mówi: „Oto wielka tajemnica wiary”, zaś całe zgromadzenie odpowiada aklamacją: „Głosimy śmierć Twoją, Panie Jezu” lub „Ty nas odkupiłeś itd.”. Łatwo zrozumiała, jakkolwiek bogata w treść, jest odpowiedź zgromadzenia, natomiast niejasne wydaje się być zdanie wypowiadane przez kapłana.

 

Faktycznie, słowo „tajemnica” każe natychmiast myśleć o prawdzie wiary, według której w rycie konsekracji chleb i wino stały się Ciałem i Krwią Chrystusa: obecność sakramentalna i „tajemnicza”, którą jedynie wiara jest w stanie zauważyć i dotknąć. „Tajemnicą” byłoby to, co Bóg nam objawia i daje poznać, lecz czego my, nawet po Jego objawieniu, nie jesteśmy w stanie pojąć: nie pozostaje nam nic innego, jak zaakceptować przedłożoną prawdę. W szczególności chodziłoby tutaj o dogmat obecności eucharystycznej.

 

Nie wydaje się wcale, aby stanowiło to wyjaśnienie owego zdania, ale nawet gdyby tak było, na nas spoczywałby obowiązek nie ograniczania się do bezrefleksyjnego przyjęcia, nie skłaniania po prostu głowy przed prawdą objawioną przez Boga i przedłożoną przez Kościół. Faktycznie, każda tajemnica, nawet jeśli sama w sobie jest zupełnie niezrozumiała, zawsze promieniuje Bożym światłem, objawia i czyni zrozumiałym coś ukrytego. „Tajemnica” stanowi dla wiary próbę, ale także znak i wyzwanie. Poprzez znak możemy dotrzeć aż do rzeczywistości oznaczanej. Im większa tajemnica, tym większe racje przemawiają za jej odkryciem: do uchwycenia jest rzeczywistość samego Boga. Soborowa Konstytucja o liturgii świętej (KL 48) wzywa wiernych do rozumienia tajemnicy wiary (rzeczywistości niebieskiej) poprzez obrzędy i modlitwy, i aby w ten sposób aktywnie uczestniczyć w świętych czynnościach. Pogłębianie świadomości tajemnic naszej wiary to nie jest jakiś luksus, ani czas stracony, lecz nasz obowiązek, potrzeba, ubogacenie: wprowadza nas w Boski świat.

 

„Tajemnica wiary” nie jest w tym wypadku odpowiednikiem prostej prawdy wiary, dogmatu ukazywanego przez Kościół ani też obiektywnej (realnej) obecności Chrystusa.
Przede wszystkim, ponieważ znaczenie tego trochę tajemniczego zdania, zgodnie z dobrymi zasadami interpretacyjnymi, rozumiane jest przez to, co je poprzedza i co po nim następuje, a więc wspomnienie Ostatniej Wieczerzy i odpowiedź zgromadzenia. W opowiadaniu stwierdza się, że ofiara Chrystusa na krzyżu dla naszego pojednania jest uobecniana w znakach chleba i wina, abyśmy, spożywając i pijąc, mogli uczestniczyć w zbawczej ofierze. W odpowiedzi zgromadzenia precyzuje się treść celebracji: jest to głoszenie śmierci i Zmartwychwstania Pana oraz oczekiwanie na Jego chwalebne przyjście. Tak więc uwaga skupiona jest na tym, co dokonuje się na ołtarzu: wydarzenie śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa.

 

Na drugim miejscu, słowo „tajemnica” pochodzi z Pisma Świętego, w szczególności od św. Pawła (nasze zdanie znajduje się w Pierwszym Liście do Tymoteusza 3, 9), gdzie wskazuje na sekret Boga, kiedy Bóg objawił swój ukryty zamiar, a dokładnie – swój plan lub zamiar zbawienia ludzkości w osobie Jezusa, nade wszystko w Jego śmierci i Zmartwychwstaniu. „Tajemnica” odpowiada więc wydarzeniu zbawczemu, obiecanemu i spełnionemu przez Boga w Chrystusie, osobie i odkupieńczemu dziełu Chrystusa: temu, co zawiera i objawia cała ekonomia (lub plan) zbawienia.

 

Na trzecim miejscu, słowo „tajemnica” pojawiło się dla wskazania obrzędów, czynności liturgicznych, w których tajemnica bądź tajemnice Chrystusa (narodzenie, objawienie, wniebowstąpienie itd.), a więc fakty historyczne, poprzez które zostaliśmy zbawieni: są one przypomniane i uobecnione, abyśmy mogli w nich uczestniczyć. W ten sposób chrzest jest „tajemnicą”, tak samo jak Eucharystia: przypomina się początkowe zdanie Mszy Świętej: „Uznajmy przed Bogiem, że jesteśmy grzeszni, abyśmy mogli z czystym sercem złożyć Najświętszą Ofiarę” [w Mszale włoskim użyte jest sformułowanie „per celebrare i santi misteri”, co dosłownie należałoby przetłumaczyć – „...z czystym sercem obchodzić święte tajemnice” – przyp. tłum]. Tymczasem, w przeciągu wieków słowo „tajemnica” zostało przyjęte w teologii dla oznaczania prawdy doktrynalnej, zaś słowo „sakrament” było używane dla określenia obrzędów liturgicznych. Jednak termin „tajemnica” pozostaje tak samo w użyciu liturgicznym, przede wszystkim dla określenia dzieła odkupieńczego lub pojedynczych aktów zbawczych Chrystusa, w szczególności Jego śmierci i Zmartwychwstania, których pamiątkę obchodzi się podczas liturgii.

 

Tak więc w naszym wypadku „tajemnica wiary” oznacza to, co celebrujemy, wydarzenie śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa, które stanowi centralne jądro naszej wiary, aktualnie celebrowane, jego treść.

 

Nie celebrujemy idei czy osób, lecz dzieło zbawienia, pojedyncze akty zbawcze Chrystusa, Jego przejście ze śmierci do życia, Jego Paschę. To jest tajemnica naszej wiary, ale też sama celebracja stanowi wydarzenie centralne, wielką „tajemnicę naszej wiary”. Do jej zrozumienia jesteśmy wezwani, aby móc w niej uczestniczyć z pełną świadomością.