Wszystko to połączone z faktem, że już wcześniej między władcami świeckimi a papieżami dochodziło do sporów i długotrwałych waśni sprawiało, że tylko nieliczni (ale z obu stron) mieli świadomość tego, o co toczy się w istocie walka. "Reformatorzy pokroju Tyndale'a i jego towarzyszy oraz duchowni w rodzaju Cranmera z pewnością wiedzieli, co czynią i do czego zmierzają. Znaczy to, że dążyli - tak samo jak Luter i jego zwolennicy - do zakończenia ponadtysiącletniej władzy papieża nad Kościołami chrześcijańskimi w poszczególnych krajach. Ze swej strony ich przeciwnicy, jak Morus i sam cesarz, wiedzieli, że stają w obronie tej władzy. Nie wynika z tego jednak, by także cała masa innych ludzi zdawała sobie równie wyraźnie sprawę, o co toczy się spór. Zdaje się, że tylko ludzie święci (Morus, Fisher (...) kartuzi) albo też bardzo inteligentni (mniej więcej ci sami) rozumieli, że przekroczono jakąś granicę" - wskazuje John M. Todd.

Tą granicą było uznanie pierwszeństwa prawa państwowego przed prawem religijnym, moralnością i sumieniem. Tomasz Morus miał pełną świadomość, że żądanie, by uznał on w swoim władcy także zwierzchnika jego sumienia, zdecydowanie wykracza poza to, co może on zaakceptować. Przysięga królowi, któremu wiernie przez lata służył, była całkowicie niezgodna z jego sumieniem, a nie dostrzegając (poza naciskiem prawnym i społecznym konformizmem) argumentów za odstąpieniem od niego, zdecydował się być wiernym zasadom moralnym, a nie przymusowi państwowemu. Jego odmowa podporządkowania się niemoralnemu prawu powinna zaś - i wskazał na to Jan Paweł II w "Liście Apostolskim Motu proprio o ogłoszeniu św. Tomasza Morusa patronem rządzących i polityków" - być aktualna po dziś dzień. Polityk, który chce uważać się za katolika, musi więc pamiętać, że władzą wyższą od prawa stanowionego czy interesu partyjnego, jest dla niego sumienie i prawo moralne, którego depozytariuszem pozostaje Kościół. Obrona zaś nauczania Kościoła przed nieuprawnionymi ingerencjami państwa pozostaje zawsze - w ostatecznym rozrachunku - ochroną wolności i godności człowieka przed zakusami nieludzkich systemów czy choćby władzy politycznej.

…nie tylko dla polityków

Takiego zaangażowania wymaga Kościół zresztą nie tylko od polityków, ale również od wszystkich wiernych działających w przestrzeni publicznej. Sędziowie wydający wyroki w sprawach rozwodowych, aptekarze sprzedający środki antykoncepcyjne czy choćby dyrektorzy placówek medycznych wskazujący miejsca, gdzie można wykonać - zgodne z prawem, ale całkowicie niezgodne z zasadami moralności chrześcijańskiej - zabiegi aborcyjne, stawiani są właśnie wobec dylematów Morusa: czy wybrać wierność sumieniu, a ostatecznie Bogu czy bezpieczeństwo, spokój i zadowolenie. Czy wybrać prawo doczesne czy Boskie?

I pytań tych w niczym nie umniejsza fakt, że dokonują się one w przestrzeni świata pluralistycznego, który dla wymuszania swoich decyzji nie stosuje już (raczej) presji fizycznej, a jedynie psychiczną czy stygmatyzującą. Od ich odpowiedzi zaś na postawione powyżej pytania zależy nie tylko wyrazistość świadectwa Kościoła, ale również ich własny los w wieczności. "Nie jest łatwo pójść razem z Chrystusem do Jerozolimy, aby tam cierpieć, być męczonym, a w końcu ukrzyżowanym. Każdy człowiek woli raczej wygodne i miękkie życie, aniżeli życie twarde, pełne ofiar i upokorzeń. Ale na to nie ma rady, jeśli się chce po chrześcijańsku i po Bożemu przeżywać zmartwychwstanie" - podkreślał przed laty ks. Jerzy Popiełuszko. A słowa te mogą być z powodzeniem zastosowane także do czasów współczesnych.

Kilka wskazań przedwyborczych

Sprawdzian naszej postawy jako katolików w życiu społecznym nadejdzie już za kilka tygodni. Akt wyborczy nie jest bowiem tylko wymogiem moralnym, sprawdzeniem poziomu naszej obywatelskości, ale także testem na autentyczność naszego chrześcijaństwa. Głosując na konkretne osoby czy partie, opowiadamy się za lub przeciw chrześcijaństwu, za lub przeciw nauce Chrystusa, a także bierzemy na siebie część odpowiedzialności za decyzje polityków (jeśli nas o nich uprzedzali).

Katolik, głosując musi to brać pod uwagę. Stąd od "modernizacji" czy "wyjaśnienia katastrofy smoleńskiej" (obie te sprawy są zresztą także ważne) istotniejsze powinno być dla niego, czy kandydat, na którego chce oddać swój głos opowiada się za czy przeciw zabijaniu dzieci nienarodzonych (w przypadku dzieci chorych do 24 tygodnia ciąży), czy jest za czy przeciw wspieraniu normalnej rodziny, czy jest za czy przeciw promowaniu związków jednopłciowych, czy opowiada się za prawem rodziców do wychowywania dzieci czy może jest przeciw. Sprawdzenie, jak głosowali nasi kandydaci, ale także jakie opinie w tej sprawie prezentują partie, na które chcemy oddać swój głos jest naszym obowiązkiem, tak jak jest nim jasne i zdecydowane odrzucenie osób, które prezentują opinie niezgodne z nauczaniem Kościoła.

Jeśli zatem chcemy zachować się przy urnie, jak katolicy, to musimy odrzucić partie czy polityków, którzy akceptują aborcje w jakiejkolwiek formie, którzy głosowali przeciwko przekazaniu do dalszych prac legislacyjnych ustawy zakazującej zabijanie. Na poparcie katolików nie mogą także liczyć politycy, którzy przekonują, że "Polacy dorośli już do związków partnerskich" czy partie popierające odebranie rodzicom prawa do wychowywania własnych dzieci. Jeśli zaś zagłosujemy na takie partie, to na naszym sumieniu będą ciążyć dzieci zabite w imię złego prawa, a także te, które odbierze się rodzicom w imię nowoczesności. I nic nas przed tą odpowiedzialnością nie obroni, bo przecież nie powiemy na sądzie, że w wyborach kierowaliśmy się zdjęciem i PR, a nie moralnością.

Tomasz P. Terlikowski