Kiedy ewangelicki ksiądz i autor tekstów wielu pieśni kościelnych, które śpiewane są chętnie jeszcze dzisiaj, Jochen Klepper, uświadomił sobie, że jego żona żydowskiego pochodzenia zostanie zamordowana przez nazistów, zakończył życie swoje i żony przy pomocy trucizny. Wtedy wstrząsnęło to wieloma chrześcijanami. Ale Klepper nie widział dla siebie żadnego wyjścia. Taki krok można tylko w milczeniu uszanować, a kiedy człowiek w naszym otoczeniu popełnia samobójstwo, nigdy nie wolno nam go osądzać. Bardzo często odbywa się to w depresji, a wtedy człowiek ostatecznie nie jest wolny. Ludzie wybierają też tę drogę, ponieważ odbierają swoją sytuację jako sytuację, z której nie ma wyjścia. Możemy ufać w to, że była to ich droga oddania się w dobrotliwe ręce Boga. Często przychodzą do mnie rodzice, których dzieci odebrały sobie życie. Mają wyrzuty sumienia, że mogli zapobiec śmierci swojego syna, swojej córki, albo zastanawiają się, co zrobili źle, że życie ich dziecka tak się skończyło. Próbuję pocieszać tych ludzi, tłumacząc, że mogą powierzyć syna albo córkę miłosierdziu Bożemu. Powinniśmy zanieść nasze wyrzuty sumienia do Boga, oderwać się od nich i ufać, że zmarły jest teraz w pokoju Boga.

 

Ale kiedy jakiś człowiek pyta mnie, czy wolno mu zakończyć swoje życie, mogę tylko odpowiedzieć: Nie mam takiego prawa, by odbierać sobie życie. Nie jestem panem życia i śmierci. Powierzam siebie Bogu. Naturalnie, wiem, że filozoficzna dyskusja na temat wolnej decyzji o śmierci zawsze była bardzo kontrowersyjna. W starożytnej Grecji Sokrates, Platon i Arystoteles gwałtownie sprzeciwiali się samobójstwu, podczas gdy szkoła stoicka i epikurejska traktowała je jako przejaw ludzkiej wolności. Tradycja teologii chrześcijańskiej zawsze wypowiadała się przeciwko samobójstwom. Tomasz z Akwinu podał trzy powody przeciwko samobójstwu: Tylko sam Bóg jest panem życia i śmierci. Samobójstwo wykracza przeciwko miłości do siebie samego. Jest też wykroczeniem przeciwko społeczności, do której należymy. Psychologowie, na przykład Erwin Ringel, traktowali samobójstwo jako punkt końcowy chorobliwego rozwoju. Jako terapeuta Ringel robił wszystko, aby uczyć ludzi sztuki życia i uzdrowić ich z chorobliwej agresji w stosunku do siebie samego.

 

Wiem, jak trudno jest odpowiedzieć na to pytanie w konkretnym przypadku, ale nigdy nie będę komuś doradzał, by sam zakończył swoje życie. Człowiekowi choremu albo temu, który czuje, że poniósł porażkę, próbuję wyjaśnić, że poprzez swoją chorobę czy porażkę może dojrzewać, że wolno mu doświadczać łaski i miłosierdzia Bożego, zaufania i wsparcia oraz że poprzez proces umierania często dochodzi do pojednania z innymi ludźmi. Będę robił wszystko, aby odwieść ludzi od samobójstwa. Ale będę też respektował każdą decyzję, a potem drogę, której nie uważam za właściwą, powierzając wszystko miłosierdziu Bożemu.

 

Kiedy przysłuchuję się dyskusji na temat eutanazji albo pomagania przy samobójstwie, wtedy czuję, że wychodzimy często z fałszywego założenia. Cierpienie traktowane jest jak coś, co przerasta nasze siły. Ale kiedy cierpienie nas przerasta, społeczeństwo staje się coraz bardziej brutalne. Cierpiący muszą się wtedy ukrywać przed innymi, usuwać się z pola widzenia, aby nie stać się dla nikogo ciężarem. Nie powinniśmy sztucznie przedłużać życia. Gdy chory, stary człowiek odmawia przyjmowania pokarmów, nie powinniśmy odżywiać go sztucznie na siłę. To jego prawo, by powoli umierać, kiedy dusza czuje, że nadszedł czas. Ale aktywne odbieranie sobie życia nie wchodzi w zakres naszych kompetencji. Przeskakujemy tym samym ważne kroki, które mogłyby się przyczynić do udanego umierania.

 

W dyskusji o eutanazji zauważam często złe rozumienie wolności. Jesteśmy wolni, gdy potrafimy sprostać naszej naturze, a nie wtedy, gdy decydujemy się na coś wbrew naszemu wewnętrznemu przeznaczeniu. Samobójstwo zaś jest dla mnie decyzją przeciwko mojej naturze. Owszem, przyznaję, że w pojedynczych przypadkach, jak u Jochema Kleppera albo chrześcijanek, które we wczesnym Kościele popełniały samobójstwo, aby uniknąć gwałtu, tortur i morderstwa, trudno jest zdecydować, czy było to słuszne. Dlatego nigdy nie będę osądzał, zawsze pozostawiając osąd Bogu. Ale gdy ktoś mnie pyta, mówię, co czuję i co rozpoznałem jako zgodne z ludzką naturą i chrześcijańskim przesłaniem.