21 STYCZNIA
AGNIESZKA (III W.), MĘCZENNICA

W drugiej połowie III w., w dniu 21 stycznia nieznanego nam roku, śmierć męczeńską w Rzymie ponosi trzynastoletnia zaledwie Agnieszka.
Wielka siła ducha, którą - zdaniem hagiografów - czerpała z niezachwianej wiary, pomimo młodzieńczej delikatności i filigranowej postury, uczyniła z niej jedną z najbardziej znanych męczennic w całej historii chrześcijaństwa.
Jej passio, która dotarła do nas w wersjach greckiej, łacińskiej i syryjskiej z V w., była znana już przez wszystkich wielkich Ojców Kościoła. Ambroży, Augustyn, papież Damazy, Hieronim, Maksym z Turynu, Grzegorz Wielki, Beda Czcigodny, Prudencjusz, a później poeci karolińscy i wreszcie Jacopo da Varazze - wszyscy oni będą przedstawiać poruszające portrety młodej Agnieszki, oparte na tradycji ustnej sięgającej niepamiętnych czasów.
Również ikonografia świętej przeżyła ogromny rozkwit. Na obrazach, zwłaszcza tych średniowiecznych, Agnieszka jawi się z barankiem u boku, na wspomnienie jej imienia* oraz snu, w którym - zgodnie z tradycją - osiem dni po śmierci ukazała się swoim rodzicom. Ujrzeli oni ją przechadzającą się razem z innymi męczennicami obok Baranka bez skazy.
Na miejscu jej pochówku już Konstantyna, córka cesarza Konstantyna, wybudowała bazylikę, która wielokrotnie przerabiana, została w końcu przebudowana w stylu bizantyńskim i po dziś dzień jest jednym z głównych kościołów Rzymu.
Imię Agnieszki wspomina się w "Kanonie rzymskim" - głównej modlitwie eucharystycznej Kościoła łacińskiego.

PRZYCZYNKI DO LEKTURY

Święta Agnieszka została nazwana przez św. Ambrożego, który opisał jej męczeństwo, dziewicą roztropną.
Miała trzynaście lat, kiedy umierając, stała się uczestniczką życia niebieskiego, które jedyne jest prawdziwym życiem. Była dziewczynką pod względem wieku, ale dorosłą w umyśle i w sercu; piękna na obliczu, ale jeszcze piękniejsza z racji wiary, którą strzegła w swej duszy. (Jacopo da Varazzo "Leggenda aurea")

Uderzona, jakąż godność zachowuje!
Cała zakrywając się szatą,
uważnie strzeże swej wstydliwości,
by nikt nie ujrzał jej nagości.

Umiera, lecz jej wstydliwość trwa:
ręką zakrywa swą twarz,
zgiąwszy kolano, szuka ziemi
i słania się nietknięta.
(Ambroży, z: Hymnu na uroczystość św. Agnieszki)

MODLITWA

Odwieczny Boże, Pasterzu Twego stada,
Twoja córka Agnieszka od Ciebie otrzymała
moc, by swoim życiem i śmiercią
dać świadectwo
prawdziwej miłości do swego Odkupiciela.
Daj nam siłę, abyśmy zrozumieli
wraz ze wszystkimi Twoimi świętymi,
jaka jest długość i szerokość,
wysokość i głębokość,
oraz byśmy poznali miłość,
przekraczającą wszelkie nasze zrozumienie.
Przez Jezusa Chrystusa, Twojego Syna,
naszego Pana,
który z Tobą żyje i króluje
w jedności Ducha Świętego,
jeden Bóg, teraz i zawsze.

CZYTANIA BIBLIJNE
Syr 51,1-3; Ap 7,13-17; Mt 18,1-7

ABO Z TBILISI (†786), MĘCZENNIK

Kościół gruziński wspomina dzisiaj mękę i męczeństwo Abo z Tbilisi, skazanego na śmierć 6 stycznia 768 roku przez kalifa abbasydzkiego Musę al-Hadiego za to, że porzucił religię islamską na rzecz chrześcijaństwa.
Dzieje Abo dotarły do nas dzięki drogocennej passio napisanej przez Gruzina imieniem Jan, syna współczesnego mu Sabana.
Abo urodził się w Bagdadzie, gdzie też wychowywał się pod kierunkiem najlepszych nauczycieli islamskich. Stał się specjalistą od produkcji kosmetyków oraz miłośnikiem literatury arabskiej. Dostał się następnie na służbę do chrześcijańskiego szlachcica Nersesa, księcia Gruzji. Na krótko przedtem Gruzja przeszła pod panowanie abbasydzkie, a jej dawnym władcom chrześcijańskim pozwolono zachować funkcję etnarchów w miastach, w których mieszkali.
Po rozmaitych przygodach Nerses wrócił do Gruzji, a Abo podążył za nim. Będąc człowiekiem kochającym literaturę i kulturę, szybko nauczył się cenić chrześcijaństwo, choć unikał otwartego jego wyznawania.
Zaostrzenie się wrogości wobec chrześcijan zmusiło Nersesa do udania się na wygnanie na terytorium Chazarów. Tutaj Abo przyjął chrzest. Po powrocie do Tbilisi został oskarżony o niewierność względem islamu i nakazano mu wyprzeć się nowej wiary. On zaś z wielkim pokojem i prostotą odmówił, z odwagą stawiając czoła długiej drodze cierpienia, która doprowadziła go do najwyższego daru męczeństwa.

PRZYCZYNKI DO LEKTURY

O świcie 6 stycznia, we wspomnienie Chrztu naszego Pana, błogosławiony Abo powiedział: "Jest to dla mnie wielki dzień, ponieważ dane mi jest ujrzeć podwójne zwycięstwo mojego Pana, Jezusa Chrystusa. W tym dniu bowiem zdjąwszy ubranie, wstąpił w rzekę Jordan, aby przyjąć chrzest i przez ten gest zmiażdżył swoją Boską mocą głowy potwora ukrytego w tych głębokich wodach.
Dziś przyszła kolej na mnie, by pokonać lęki napadające cielesną powłokę mojej duszy, zstępując do miasta, jak do świętych wód Jordanu, aby w mojej własnej krwi przyjąć chrzest ogniem i Duchem, jak to zapowiadał Jan Chrzciciel.
Wówczas prawdziwie wstąpię do wody, aby przyjąć chrzest, ponieważ to dzisiaj właśnie Duch Święty unosi się nad wodami, by stworzyć mnie do nowego życia". ("Męka Abo z Tbilisi")

MODLITWA

Raduj się,
wybrany przez łaskę Boga Ojca
i Jego Jednorodzonego Syna,
powołany i oświecony
przez Ducha Świętego,
zjednoczony z zastępami istot bezcielesnych,
wielbiony wśród męczenników i sprawiedliwych,
ozdobo Kościołów,
dumo męczenników,
radości królów, wspomożenie wiernych,
odważny Abo:
módl się do Boga, aby obdarzył łaską
nasze dusze.

CZYTANIA BIBLIJNE
2 Tm 2,1-10; J 15,17 - 16,2

MAKSYM WYZNAWCA (580-662), MNICH I OJCIEC KOŚCIOŁA

W 662 roku umiera na wygnaniu w zapadłej wiosce Kaukazu Maksym Wyznawca, mnich i Ojciec Kościoła.
Urodzony w Konstantynopolu w 580 roku, dzięki wybitnym wynikom uzyskanym podczas studiów stał się w 610 roku - zgodnie z tradycją hagiograficzną - pierwszym sekretarzem cesarza Herakliusza. Porzuciwszy tę funkcję trzy lata później, Maksym został mnichem w Chryzopolis. Zmuszony przez najazd perski do opuszczenia klasztoru w 626 roku, rozpoczął życie wędrowne, przebywając na Krecie, Cyprze, w Afryce i prawdopodobnie także w Rzymie. Przyczynił się w ten sposób do rozpowszechnienia teologii Greków na Zachodzie.
Maksym był autorem dzieł monastycznych o modlitwie, walce z namiętnościami i o miłości. Zgłębiał podstawy teologiczne wschodniej nauki o ubóstwieniu człowieka, a następnie od 634 roku zaangażował się w dyskusje teologiczne przeciwko zwolennikom monofizytyzmu i monteletyzmu. Jego poglądy zostały przyjęte przez Synod Laterański w 649 roku, zwołany przez papieża Marcina, wraz z którym cztery lata później został poddany procesowi i skazany na wygnanie.
W 662 roku w wyniku nowego procesu Maksyma skazano na obcięcie prawej ręki i języka, aby przeszkodzić mu w pisaniu i przemawianiu w obronie ortodoksyjnej wiary.
Tak więc ten, który wpatrywał się w mękę oraz w rolę ludzkiej woli Chrystusa w przyjęciu własnej śmierci, stawał się coraz bardziej podobny do swego Pana, aż umarł w osamotnieniu, opuszczony przez wszystkich, kilka miesięcy po gorzkim wyroku, który pozwolił mu stać się w tajemniczy, ale jeszcze pełniejszy sposób wyznawcą wiary.

PRZYCZYNKI DO LEKTURY

Tajemnica wcielenia Słowa mieści w sobie sens wszystkich zagadek i wszystkich figur Pisma, jak również wiedzę o stworzeniach widzialnych i możliwych do zrozumienia. A kto poznał tajemnicę krzyża i grobu, ten poznał przyczyny tych rzeczy. Kto ponadto został wtajemniczony w ukrytą potęgę zmartwychwstania, ten poznał cel, dla którego Bóg na początku powołał do istnienia wszystkie rzeczy. (Maksym Wyznawca "Rozdziały o teologii i ekonomii wcielenia" 1,66)

MODLITWA

Przewodniku prawowierności,
nauczycielu modlitwy i świętości,
który oświecasz wszechświat,
korono mnichów natchnionych przez Boga,
święty Maksymie, ty swoją nauką
nas oświeciłeś,
ty, który byłeś jak dźwięcząca lira
pod tchnieniem Ducha,
wstawiaj się za nami
u Chrystusa, naszego Boga,
aby zbawił dusze nasze.

CZYTANIA BIBLIJNE
Hbr 11,33-40; Łk 12,8-12

KOŚCIOŁY WSPOMINAJĄ...
ANGLIKAŃSKI:
Agnieszkę, męczennicę w Rzymie

KATOLICKI NA ZACHODZIE:
Agnieszkę, dziewicę i męczennicę (kalendarz rzymski i ambrozjański)
Fruktuozusa z Tarragony, biskupa, oraz Auguriusza i Eulogiusza (†259), męczenników (kalendarz mozarabski)

KOPTYJSKI I ETIOPSKI (12 t?ubah/t?err):
Drugi dzień Chwalebnego Chrztu

LUTERAŃSKI:
Matthiasa Claudiusa (†1815), poetę w Hamburgu

MARONICKI:
Sebastiana (†ok. 287), męczennika (zob. 20 stycznia)

PRAWOSŁAWNY I GREKO-KATOLICKI:
Maksyma Wyznawcę, mnicha; Neofita z Nicei (IV w.), męczennika
Grzegorza (†1012), arcybiskupa Ochrydy (Kościół serbski)
Abo z Tbilisi, męczennika (Kościół gruziński)

STAROKATOLICKI:
Meginrata (†861), eremitę i męczennika