logo
Czwartek, 28 marca 2024 r.
imieniny:
Anieli, Kasrota, Soni, Guntrama, Aleksandra, Jana – wyślij kartkę
Szukaj w
 
Posłuchaj Radyjka
kanał czerwony
kanał zielony
 
 

Facebook
 
Drukuj
A
A
A
 
ks. Jan Hadalski SChr
Liturgia uświęcenia czasu – rozumieć, aby lepiej uczestniczyć. Wykład liturgii godzin
Wydawnictwo Hlondianum
 


„Panie, otwórz wargi moje, a usta moje będą głosić Twoją chwałę”. Tymi słowami tysiące, a może i miliony katolików na całym świecie codziennie rozpoczyna swoje modlitewne, więcej – liturgiczne spotkanie z Panem Bogiem, włączając się we wspaniałą „Pieśń chwały […], głos umiłowanej Oblubienicy Chrystusowej” – jak napisał Paweł VI w konstytucji Laudis canticum wprowadzającej odnowioną przez Vaticanum II oficjalną modlitwę Kościoła nazwaną już nie Brewiarzem rzymskim, ale Liturgią godzin.
 
 

Wydawca: Wydawnictwo Hlondianum
Rok wydania: 2017
ISBN: 978-83-62959-66-2
Format: 176x250
Stron: 456
Rodzaj okładki: Miękka

 
  
  
  

 
ks. Tomasz Bać

Czytania biblijne w liturgii godzin*
 
Liturgia godzin jest modlitwą zanurzoną w Biblii, czerpiącą całą swoją moc i całe swoje piękno ze słowa Bożego. Oprócz psalmów, tworzących centrum liturgicznej modlitwy Kościoła, w strukturze każdej godziny kanonicznej znaleźć można czytania zaczerpnięte wprost z Pisma Świętego. Ojcowie Soboru Watykańskiego II w następujący sposób wypowiedzieli się o miejscu czytań biblijnych w strukturze liturgii godzin: "Czytanie Pisma Świętego należy ułożyć w ten sposób, aby skarbiec słowa Bożego stał się w szerszym zakresie łatwo dostępny" (KL 92). Biorąc pod uwagę to soborowe polecenie, w czasie odnowy liturgicznej zdecydowano, że w godzinie czytań ma być obecne jedno dłuższe czytanie biblijne, a w pozostałych godzinach umieszczono tak zwane czytanie krótkie, będące zwięzłym podkreśleniem jednego z wymiarów danej godziny kanonicznej oraz uwydatnieniem tych zdań lub myśli, na które być może nie zwróciłoby się uwagi w czytaniu ciągłym (por. OWLG 45). Tradycją stało się, iż w liturgii godzin obrządku rzymskiego nie czyta się Ewangelii, pozostawiając jej lekturę na celebrację Eucharystii.

Czytanie dłuższe w godzinie czytań
 
Nowy lekcjonarz biblijny w godzinie czytań jest owocem głębokiego przemyślenia struktury tej godziny kanonicznej. Konstytucja o liturgii polecała, aby było w niej mniej psalmów, a czytania zostały wydłużone i lepiej dobrane (por. KL 89c). Z tego względu oficjum godziny czytań każdego dnia zawiera dwa czytania. Pierwsze z nich zaczerpnięte jest zawsze z ksiąg Starego lub Nowego Testamentu, a drugie z tekstów ojców Kościoła, dokumentów Magisterium Kościoła lub tekstów hagiograficznych.
 
Czytania biblijne w godzinie czytań zostały dobrane w taki sposób, aby podkreślić znaczenie danego okresu liturgicznego lub święta oraz aby uzupełniały się z czytaniami Mszy Świętej. Liturgia godzin bowiem bardzo ściśle wiąże się z Eucharystią, tak że te dwie celebracje nawzajem się dopełniają. Szczególnie ważnym zadaniem okazał się dobór czytań biblijnych na poszczególne okresy liturgiczne, tak aby słowo Boże podkreślało ich właściwe znaczenie.
 
Adwent w godzinie czytań naznaczony jest lekturą Księgi Izajasza, do której to księgi wraca się jeszcze pomiędzy uroczystością Objawienia Pańskiego a świętem Chrztu Pańskiego. Izajasz najpierw zapowiada przyjście Mesjasza, a następnie ukazuje szczęście, chwałę i blask Nowej Jerozolimy, która jest celem pielgrzymki życiowej każdego człowieka. Natomiast w okresie Narodzenia Pańskiego przed Objawieniem Pańskim czyta się List św. Pawła do Kolosan ukazujący Chrystusa, który przewyższa całe stworzenie i jest Głową Kościoła.
 
W okresie Wielkiego Postu przez pierwsze tygodnie czyta się obszerne fragmenty z Księgi Wyjścia, a następnie List do Hebrajczyków. Księga Wyjścia ukazuje paschalny charakter Wielkiego Postu, przypominając zbawcze dzieło Boga, objawione w wyzwoleniu Narodu Wybranego z niewoli egipskiej oraz w jego wędrówce ku Ziemi Obiecanej. Mojżesz jest zawsze zapowiedzią – typem Chrystusa, którego Pascha wypełnia całą historię zbawienia, a w niej poszczególne zapowiedzi mesjańskie Starego Testamentu. Niejako kontynuacją Księgi Wyjścia jest lektura Listu do Hebrajczyków, wyznaczona na ostatnie dwa tygodnie Wielkiego Postu, włącznie z Triduum Paschalnym. Jego autor ukazuje wyższość Chrystusa, Jego ofiary i Jego kapłaństwa nad Mojżeszem, ofiarami Starego Przymierza oraz kapłaństwem Aaronowym. Taki dobór czytań ukazuje Wielki Post jako rzeczywisty czas paschalny, w którym Kościół dochodzi do kulminacyjnego punktu historii zbawienia, czyli do śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa.
 
Okres Wielkanocy to czas lektury Pierwszego Listu św. Piotra, Apokalipsy oraz Listów św. Jana. Jako że Pierwszy List św. Piotra jest katechezą chrzcielną, czytany jest w całości w oktawie wielkanocnej, posiadającej bardzo wyraźny rys mistagogiczny. Od drugiego do piątego tygodnia wielkanocnego godzina czytań zawiera lekcje zaczerpnięte z Apokalipsy ukazującej Jezusa Chrystusa jako absolutny początek i kres wszystkiego, ukazującej też chrześcijańską interpretację historii przedstawiającą powolną, ale konsekwentną realizację Bożych planów w dziejach ludzkości aż do dnia powtórnego przyjścia Pana w paruzji. Ostatnie tygodnie okresu wielkanocnego proponują jako lekturę trzy Listy św. Jana Apostoła. Celem ich autora było odrzucenie błędnych doktryn pojawiających się w łonie młodych wspólnot chrześcijańskich. Bardzo wyraźnie ukazana jest w nich istota chrześcijańskiego życia, którą jest miłość. Dzięki temu Listy św. Jana dostosowują się bardzo dobrze do sensu i znaczenia okresu wielkanocnego, będącego czasem umacniania się w wierze neofitów, oraz ukazują wszystkim ochrzczonym piękno wiary chrześcijańskiej realizującej się zawsze w konkrecie życia każdego człowieka.
 
Wreszcie okres zwykły w ciągu roku w godzinie czytań naznaczony jest lekturą ksiąg zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu. Jako że Nowy Testament czytany jest częściej w liturgii słowa Mszy Świętej, godzina czytań proponuje do rozważania więcej ksiąg starotestamentalnych. Pierwsze tygodnie okresu zwykłego rozpoczynają się czytaniami zaczerpniętymi z Księgi Mądrości Syracha oraz Powtórzonego Prawa. Obydwie ukazują mądrość jako konieczny warunek wzrastania w życiu indywidualnym i wspólnotowym. Następnie czyta się dwa Listy św. Pawła: do Tesaloniczan oraz do Galatów, ukazujące nowość, piękno i głębię chrześcijaństwa oraz wielkość św. Pawła, w którego życiu liczył się tylko i wyłącznie Jezus Chrystus. Kolejnymi księgami biblijnymi w godzinie czytań są pisma mądrościowe, zaczynając od Księgi Przysłów, poprzez Księgę Koheleta, aż do Księgi Hioba. W godzinie czytań jest także miejsce na księgi historyczne, takie jak Księga Jozuego, Sędziów, dwie Księgi Samuela, dwie Księgi Kronik i dwie Księgi Królewskie. Powrót do Nowego Testamentu dokonuje się poprzez Drugi List św. Pawła do Koryntian, który wprowadza w księgi prorockie: Amosa, Ozeasza, Micheasza, Izajasza, Sofoniasza, Jeremiasza, Habakuka, Lamentacji i Ezechiela. List do Filipian oraz Pierwszy List do Tymoteusza są przerwą przed czytaniem kolejnych ksiąg prorockich, takich jak Księgi Aggeusza, Zachariasza, Malachiasza, Daniela i Joela, oraz ksiąg historycznych: Rut, Barucha oraz dwóch Machabejskich i Mądrości. Ostatni tydzień okresu zwykłego zawiera czytania z Apokalipsy (uroczystość Chrystusa Króla) oraz z Drugiego Listu św. Piotra i Listu św. Judy.
 
Dobrane w ten sposób dłuższe czytania Pisma Świętego dają okazję do liturgicznej lektury oraz medytacji nad większą częścią Biblii. Jest to ogromnie ważne, gdyż dzięki liturgii słowa we Mszy Świętej oraz właśnie w godzinie czytań uczeń Chrystusa może mieć kontakt właściwie z całością Pisma Świętego, które w ten sposób staje się lampą dla jego stóp i światłem na jego drodze (por. Ps 119,105).
 
Należy jeszcze dodać, że Ogólne wprowadzenie do Liturgii godzin mówi o cyklu dwuletnim czytań biblijnych w liturgicznej modlitwie Kościoła, podając nawet konkretne księgi i perykopy drugiego cyklu. Istnieją księgi zawierające czytania drugiego roku, jednak nie weszły one do powszechnego użytku. Można jedynie liczyć na to, że sytuacja ta zmieni się i czytania zaczerpnięte z Pisma Świętego w liturgii godzin będą jeszcze bardziej urozmaicone.
 
Czytanie krótkie
 
Ogólne wprowadzenie do Liturgii godzin w dość zwięzłych słowach opisuje znaczenie czytania krótkiego oraz jego miejsce w strukturze poszczególnych oficjów. Może ono pochodzić zarówno z Nowego, jak i ze Starego Testamentu, z wykluczeniem Ewangelii. W nieszporach jest to zawsze czytanie nowotestamentalne, ponieważ następuje po pieśni z Nowego Testamentu. Każdy z czterech tygodni psałterza liturgii godzin posiada sobie właściwy zestaw czytań, dzięki czemu czytania te się nie powtarzają (por. OWLG 157). Dotyczy to zarówno okresu zwykłego, jak i Adwentu, Narodzenia Pańskiego, Wielkiego Postu i Wielkanocy. Zadaniem czytania krótkiego jest podkreślenie jakiejś myśli odnoszącej się do danej godziny kanonicznej lub do okresu liturgicznego, celebrowanej uroczystości, święta bądź wspomnienia. W ten sposób na przykład czytania krótkie komplety podkreślają obecność i czuwanie Pana nad ludzkim życiem, kruchość tego życia i moc Bożej opatrzności. W modlitwie w ciągu dnia natomiast to dzięki tym czytaniom można łatwiej odkryć sens ludzkiej pracy oraz znaleźć powiązania modlitwy Kościoła z momentami, w których Chrystus cierpiał za nas i umarł na krzyżu.
 
Przepisy liturgiczne pozwalają, aby w pewnych okolicznościach wyznaczone na dane oficjum czytanie krótkie zamienić na inne: "według uznania celebrującego, a zwłaszcza przy udziale wiernych, można wybrać dłuższe czytanie z Pisma Świętego, zaczerpnięte czy to z godziny czytań, czy z tekstów mszalnych, przede wszystkim tych, które się opuściło z różnych powodów. Niekiedy można też wybrać inne jeszcze czytania, bardziej dostosowane" (OWLG 46). To polecenie wydaje się bardzo ważne, zwłaszcza w odniesieniu do oficjum celebrowanego we wspólnocie, gdy czytanie biblijne ma stać się podstawą homilii przewodniczącego liturgii. Przepisy dają wówczas możliwość dobrania takich czytań, jakie będą najbardziej dostosowane do okoliczności.
 
Słowo Boże w liturgii godzin – podsumowanie
 
Nie można sobie wyobrazić liturgii godzin pozbawionej czytań biblijnych, gdyż byłaby wówczas boleśnie okaleczona. Odnowa liturgiczna po Soborze Watykańskim II pozwoliła na to, aby słowo Boże rozbrzmiewało mocniej i wyraźniej w tych wspólnotach oraz w tych osobach, które liturgię godzin uczyniły swoją codziennością. W ten sposób celebrowane w liturgii słowo Boże w jeszcze bardziej wyraźny sposób staje się częścią życia wiernych, którzy go słuchają, przyjmują je i modlą się nim.
 
Dobór odpowiednich ksiąg i perykop, ich powiązanie z okresami liturgicznymi i liturgią słowa Mszy Świętej są wyrazem wielkiej troski Kościoła o to, aby skarbiec słowa Bożego był otwierany coraz szerzej dla wiernych. Dzięki długim i krótkim czytaniom zawartym w liturgii godzin każdy wierny ma większy i prawdziwie bezpośredni dostęp do słowa, które ma stać się jego życiem. Można mieć jedynie nadzieję, że coraz więcej środowisk przyjmie liturgię godzin jako swoją własną modlitwę, a czytania biblijne w godzinie czytań zostaną jeszcze bardziej urozmaicone i ubogacone poprzez oficjalną publikację drugiego cyklu czytań zapowiadaną już na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. 

* Tekst napisany specjalnie do książki.

Zobacz także
Anna Karpiel-Semberecka
Choć spożywając chleb na co dzień nie myślimy o jego symbolicznym znaczeniu, to jednak przywołują je kościelne obrzędy, w których uczestniczymy. Chleb niesiony w procesji z darami to symbol ludzkiego trudu. Jest on owocem ziemi, ale i owocem pracy człowieka. Zatem ofiarowując chleb, ofiarowujemy z jednej strony to, co otrzymaliśmy od Boga, z drugiej – także naszą pracę i nas samych. 
 
ks. Zbigniew Kapłański
Gdy otworzymy w popularnym katechizmie kartkę zatytułowaną: Najprzedniejsze dobre uczynki, odczytamy: post, jałmużna, modlitwa. O poście mówiliśmy niedawno: służy ambitnemu celowi pozwala dostrzec własną słabość, aby bardziej powierzyć się Panu Bogu i nabrać siły poprzez ćwiczenie woli...
 
Jacek Salij OP
Dlaczego chrzcimy niemowlęta? Najkrócej odpowiedziałbym tak: Bo naprawdę wierzymy w Pana Jezusa! Wierzymy, że w sakramentach przychodzi do nas realnie i obdarza swoją miłością, uzdalniającą nas do tego, żebyśmy szli za Nim, jak za naszym Pasterzem. On przecież po to przyszedł do nas i poszedł aż na krzyż, "by zbawić ludzki ród"...
 

___________________

 reklama
Działanie dobrych i złych duchów
Działanie dobrych i złych duchów
Krzysztof Wons SDS