logo
Piątek, 29 marca 2024 r.
imieniny:
Marka, Wiktoryny, Zenona, Bertolda, Eustachego, Józefa – wyślij kartkę
Szukaj w
 
Posłuchaj Radyjka
kanał czerwony
kanał zielony
 
 

Facebook
 
Drukuj
A
A
A
 
pod redakcją ks. Jana Hadalskiego TChr
Msza Święta – rozumieć, aby lepiej uczestniczyć. Wykład liturgii Mszy
Wydawnictwo Hlondianum
 


Kompletny wykład liturgii Mszy Świętej: obrzędy, gesty, modlitwy – historia, symbolika, prawo i teologia. Książka stanowi zbiór 140 artykułów z czteroletniego cyklu (2009-2012) „Msza Święta – Rozumieć, aby lepiej uczestniczyć” publikowanego na łamach miesięcznika „Msza Święta”. Autorzy to znani teologowie, specjaliści w zakresie liturgiki, teologii pastoralnej, prawa kanonicznego, sztuki i muzyki sakralnej...

 

Wydawca: Hlondianum
Rok wydania: 2013 
Format: 176x250
Stron: 668
Rodzaj okładki: Miękka

 
  
 
  

 
ks. Jacek Nowak SAC
Jak objaśniać liturgię?
O komentarzu i funkcji komentatora w liturgii*

 
Liturgia po Soborze Watykańskim II odznacza się w miarę prostotą, jasnością i przejrzystością (por. KL 34), a ponadto używa języka ojczystego (por. KL 36 § 2). Wydawać by się mogło, iż w obecnej dobie nie jest już wymagany komentarz podczas celebracji liturgii. Jednak wielu wiernych sporadycznie uczestniczy w obrzędach, które nie są sprawowane zbyt często. Stąd należy w tych liturgiach zastosować komentarz, który przyczyni się do tego, że uczestnictwo wiernych będzie świadome, czynne i owocne (KL 11).
 
Komentator jest stosunkowo nową funkcją. Został on wprowadzony oficjalnie dzięki Instrukcji o muzyce świętej i liturgii 3 września 1958 roku. Jego zadaniem jest objaśnianie obrzędów, modlitw, czytań, kierowanie zewnętrznym uczestnictwem wiernych, ich odpowiedziami, modlitwami i śpiewem.
 
Kilka lat później (4 grudnia 1963 roku) Sobór Watykański II zalecił: „Obrzędy niech odznaczają się szlachetną prostotą, niech będą krótkie i jasne, wolne od niepotrzebnych powtórzeń i dostosowane do pojętności wiernych, tak aby na ogół nie wymagały wielu objaśnień” (KL 34).
 
W dobie posoborowej, gdy w liturgii jest używany język ojczysty (por. KL 36 § 2), komentator nie stanowi już tak znaczącej roli w zgromadzeniu. Rzec by można, iż zreformowana liturgia nie wymaga specjalnego komentarza w czasie jej celebrowania. Obrzędy sprawowane często, w tym także i Msza Święta (w zwykłym swym układzie), niewątpliwie nie wymagają specjalnego wyjaśnienia. Jednak w liturgiach celebrowanych rzadziej, a szczególnie tych, w których wierni uczestniczą sporadycznie, same obrzędy i teksty domagają się komentarza, jak na przykład Triduum Paschalne czy poświęcenie kościoła. Stąd funkcja komentatora jest nadal aktualna. Rolę komentatora uzależnia również charakter zgromadzenia liturgicznego (duże zgromadzenia, liturgia z udziałem dorosłych czy dzieci).
 
W związku z tym Ogólne wprowadzenie do mszału rzymskiego (z 2002 roku) dostrzega potrzebę komentatora i podaje jego zadania: „Komentator, który za pomocą objaśnień i pewnych pouczeń wprowadza wiernych w liturgię i przygotowuje do lepszego jej zrozumienia. Uwagi podawane przez komentatora powinny być starannie przygotowane, zwięzłe i jasne. Podczas pełnienia swej funkcji komentator stoi w odpowiednim do tego miejscu, mając przed sobą wiernych, ale nie na ambonie” (OWMR 105 b; por. 309).
 
Podczas liturgii komentator prowadzi pewnego rodzaju katechezę obrzędów liturgicznych. Ma to być tak zwana katecheza mistagogiczna. Winien mieć zawsze na uwadze, że liturgia jest celebracją misterium, a każde misterium (tajemnica) wymaga ze swej natury wyjaśnienia i wprowadzenia.
 
W przygotowaniu liturgii komentator powinien współpracować z cere-moniarzem, osobą odpowiedzialną za śpiewy (organistą, dyrygentem chóru lub scholi) i z pozostałą służbą liturgiczną. Głos komentatora winien różnić się od głosu lektora czy kaznodziei.
 
Komentator (KL 29; KKK 1143) spełnia prawdziwą posługę liturgiczną. Ma zatem wykonywać swoją funkcję ze „szczerą pobożnością i dokładnością, jak to przystoi wzniosłej służbie i odpowiada słusznym wymaganiom Ludu Bożego” (KL 29).
 
Dokumenty Kościoła domagają się, aby komentator był nie tylko dobrze przygotowany od strony merytorycznej do swojego wystąpienia w liturgii, ale kładą także nacisk na jego formację (por. KL 29) duchową i intelektualną. Kształcenie i kształtowanie postawy nie odnosi się tylko do osób spełniających bezpośrednio swoją funkcję w zgromadzeniu liturgicznym, ale również do tych, które występują jako komentatorzy podczas transmisji liturgii w radiu lub w telewizji. Ci drudzy mają pamiętać, iż ich rolą w mediach jest pomoc w przeżywaniu liturgii, a nie utrudnianie lub przeszkadzanie w niej. Nie mogą zatem eksponować siebie, lecz liturgię i pozwolić jej dotrzeć do radiosłuchaczy czy telewidzów.
 
Instrukcja o muzyce świętej i liturgii (3 września 1958 roku) podała kilka zasad dla komentarza (nr 96 c):
 
1. Komentarz musi być sporządzony na piśmie. Zapobiega to wielu błędom, niepotrzebnemu powtarzaniu tych samych wyrażeń, rażącej nieporadności i zdenerwowaniu. Pozwala wytyczyć i realizować plan w komentowaniu i wykonaniu czynności liturgicznych. Stanowi także wyraz szacunku dla liturgii i wiernych. Komentarz przygotowany na piśmie wpływa na własne pogłębienie wykształcenia liturgicznego komentatora.
2. Celem komentarza jest wytłumaczenie, objaśnienie, wprowadzenie, podsunięcie pewnych myśli, wyakcentowanie ich i tym podobne. Przybliża zrozumienie pewnych tekstów liturgicznych i obrzędów. Nie może być natomiast dublowaniem modlitwy, na przykład prośbą skierowaną do Boga.
3. Komentarz nie może mieć charakteru emocjonalnego, zatem nie może być patetyczny lub wyrażać egzaltację, lecz powinien być przekazywany spokojnie, ale nie monotonnie. Liturgia nie jest przecież miejscem na okazywanie własnych przeżyć i pobożności. W komentarzu nie może pojawiać się moralizatorstwo.
4. Ważny jest również odpowiedni czas. Komentarz musi być wypowiedziany przed daną czynnością. Dzięki temu przygotuje wiernych do właściwego uczestnictwa w obrzędzie. Najlepszym czasem dla komentarza jest tak zwany „pusty moment”, to znaczy czas pomiędzy jednym obrzędem a drugim (na przykład mycie rąk przez biskupa po namaszczeniu podczas liturgii poświęcenia kościoła) lub moment przejścia (na przykład do baptysterium w liturgii Wigilii Paschalnej).
5. Należy unikać zbytniego akcentowania postaw zewnętrznych. Wtedy wierni będą wstawać, klękać i tak dalej, ale przestaną się modlić i w pełni uczestniczyć. Każdy będzie zajęty tylko tym, co ma robić. Natomiast dobrze jest umotywować przyjęcie postawy czy odpowiedzi.
6. Komentarz powinien być oszczędny w słowach. Z jednej strony nie wolno słowami wypełniać każdej luki. Z drugiej zaś nie należy fałszywie skłaniać się do zbyt krótkich, „okrojonych” komentarzy.
7. Komentarz, który poprzedza rozpoczęcie liturgii, warto rozpocząć od pozdrowienia wiernych (na przykład: „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus”). Dzięki temu zostaje skupiona uwaga całego zgromadzenia.
8. W komentarzu do czytań biblijnych bardzo ważną sprawą jest tak zwany kontekst liturgiczny, ponieważ ta sama perykopa przedstawiana w dwóch różnych dniach posiada inne znaczenie. Warto tutaj podać chociaż trzy przykłady:
Cud w Kanie Galilejskiej (J 2,1-12) występuje w II niedzielę „C” oraz w uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej 26 sierpnia. W pierwszym wypadku ukazuje się początek działalności publicznej Chrystusa (na początku cyklu zwykłego w roku liturgicznym), natomiast w drugim - przedstawia się troskę Maryi o ludzi.
Przemienienie Pańskie (Mt 17,1-9; Mk 9,2-10; Łk 9,28b-36): II niedziela Wielkiego Postu i święto 6 sierpnia. W okresie przygotowania paschalnego podkreśla się, że do chwały zmartwychwstania dochodzi się przez krzyż, a 6 sierpnia akcentuje się wieczne panowanie Chrystusa Zmartwychwstałego, w tajemnicy której mają uczestniczyć również ludzie.
Zwiastowanie (Łk 1,26-38): 25 marca i 8 grudnia. W pierwszą uroczystość zaznacza się realizację zbawczego planu Boga, a w drugą wybraństwo Maryi.
 
* Msza Święta” 4/2010, s. 14-15.




 
Zobacz także
o. Dariusz W. Andrzejewski CSSp
Kanada przygotowuje się na wielkie wydarzenie roku 2008 jakim będzie niewątpliwie 49. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny pod przewodnictwem papieża Benedykta XVI, w obecności kardynałów, biskupów, kapłanów i rzesz pielgrzymów z całego świata...
 
dk. Jacek Wolan SP
Bóg powołując wkracza w codzienność człowieka. Przychodzi często w najmniej oczekiwanym momencie. Czasem jego wezwanie spada "jak grom z jasnego nieba". W wyborach Boga nie liczą się ludzkie kalkulacje. Powołanie rodzi w człowieku wielki lęk, niepewność. Proś Boga o znak. Pan odpowiada, bo rozumie niepewność człowieka...
 
Fr. Justin
Zarzuca się Kościołowi, że swą działalnością misyjną wypiera religie miejscowe i niszczy rodzinne kultury, że Kościół jest narzędziem szerzenia kultury zachodniej i nasze zachodnie kryzysy i problemy przenosi do kultur innych. Jak odeprzeć te zarzuty?
 

___________________

 reklama
Działanie dobrych i złych duchów
Działanie dobrych i złych duchów
Krzysztof Wons SDS