Piątek, 19 kwietnia 2024 r.
imieniny:
Alfa, Leonii, Tytusa, Elfega, Tymona, Adolfa – wyślij kartkę
Alfa, Leonii, Tytusa, Elfega, Tymona, Adolfa – wyślij kartkę
Posłuchaj Radyjka
- Aborcja, Eutanazja
- Biblia
- Bóg, wiara, rozum
- Cierpienie, Chorzy
- Cuda
- Czaty
- Dekalog
- Dogmaty
- Duch Święty
- Duchowość
- F.A.Q.
- Filozofia
- Grzech
- Historia Kościoła
- Inne religie
- Jezus Chrystus
- Katechezy
- Kościół
- Maryja
- Misje
- Modlitwa
- Moralność
- Muzyka, kultura, sztuka
- Nawrócenie
- Powołanie
- Prawo kościelne
- Rodzina, Małżeństwo
- Rozważania, opowiadania
- Sakramenty
- Seksualność
- Sekty, okultyzm
- Sens życia
- Spowiedź święta
- Szatan, piekło
- Świadectwa
- Świat wokół nas
- Święci, Świątobliwi
- Tradycje, Liturgia
- Wywiady
- Życie wieczne
A
A
A
Jerzy Szyran OFMConv
Myśli o samobójstwie. Kilka wskazań dla spowiedników
Czynniki te wyraźnie wskazują, że długotrwałe przyjmowanie substancji psychoaktywnych może prowadzić do niechęci do życia [13].
Następnym ważnym czynnikiem sprzyjającym podejmowaniu prób samobójczych są zachowania antyspołeczne. Ten termin oznacza różne typy zachowań, szczególnie wśród młodzieży, począwszy od wrogości na podpaleniach i rozbojach skończywszy. Badania wykazują, że osoby o takich skłonnościach częściej przezywają zaburzenia nastroju lub zaburzenia osobowości. W efekcie takich tendencji, stanowią oni grupę podwyższonego ryzyka [14].
Na tendencje samobójcze mają wpływ różnego rodzaju zaburzenia psychiczne. Badania wykazują bowiem, że aż w 10% przypadków schizofrenii, choroba kończy się śmiercią samobójczą. Tendencje te często wynikają z halucynacji słuchowych, podczas których chory słyszy nakaz popełnienia samobójstwa. Wszelkie głosy (ale też wizje i zapachy) dla chorego niezależnie od ich treści, stają się męką, od której wyzwoleniem najczęściej jest śmierć [15].
Istnieją także pewne typy osobowości, których działanie może być nieprzewidywalne, nacechowane zmiennością nastrojów, niespodziewanymi reakcjami czy zaniżonym poczuciem własnej wartości. Osobnicy o takim typie osobowości mogą być narażeni na tendencje samobójcze.
Zaburzenia osobowości aż siedmiokrotnie potęgują prawdopodobieństwo popełnienia samobójstwa. Na to ryzyko są szczególnie narażone osoby o labilnym nastroju, agresywne, a zarazem wyobcowane ze swego środowiska [16].
Ważnym elementem wskazującym na zagrożenie życia są myśli samobójcze. Osoby takie na ogół przezywają różnego rodzaju problemy, z których nie widzą żadnego racjonalnego wyjścia. Postawa ich ogranicza się jedynie do skrajnych rozwiązań: problem zniknie albo śmierć [17].
Osobnym problemem jest przemoc seksualna, która często dotyka także najmłodszych, Przemoc pozostawia w psychice dziecka potężny uraz, który odbije się na jego życiu dorosłym. Często dziecku trudno jest żyć z balastem takiego doświadczenia. Stąd wielu nastolatków w takich sytuacjach sięga po ostateczne rozwiązania [18].
Specyficzną grupą podwyższonego ryzyka są osoby, które mają już za sobą próby samobójcze. Wśród czynników wskazujących na ryzyko popełnienia samobójstwa, oprócz już wspomnianych można jeszcze wyróżnić:
– brak zatrudnienia – ubóstwo ekonomiczne;
– osamotnienie;
– problem socjopatii.
Osoby takie mogą powracać do ponownych prób popełniania samobójstwa, szczególnie w okresach narastającego stresu. Istnieją przypadki, że ponawiane próby samobójcze mogą być wołaniem o zwrócenie uwagi na problemy człowieka [19].
Na zakończenie warto kilka chwil uwagi poświęcić czynnikom osobistym, które w znaczący sposób mogą wpływać na podejmowanie prób samobójczych. Do cech tych należą:
– nieznośny ból psychiczny, którego nie można się pozbyć;
– poczucie beznadziejności i bezradnosci;
– zawężenie percepcji;
– pragnienie ucieczki od problemów;
– komunikowanie swoich zamiarów innym ludziom.
Cechy te są wspólne dla wszystkich osób, które podejmują próby samobójcze [20].
Ukazane powyżej uwarunkowania wskazują, że myśl o popełnieniu samobójstwa nie jest zarezerwowana jakiejś specyficznej grupie społecznej, lecz stanowi „przypadek” potencjalnie dotykający niemal każdego człowieka. Dzisiejsze czasy wyjątkowo sprzyjają tego rodzaju autoagresji i dążeniu do rozwiązywania problemów za pomocą środków ostatecznych.
„Świat” samobójcy
Osoba nosząca się z zamiarem popełnienia samobójstwa przeżywa specyficzne stany psychiczne, które niejako wspomagają podjęcie tej dramatycznej decyzji.
1) Zawężenie sytuacyjne
Osoba znajdująca się w sytuacji presuicydalnej nie widzi rozwiązania swego trudnego położenia. Nie potrafi dostrzec innych dopuszczalnych alternatyw oraz rozwiązań. Nie jest w stanie przyjrzeć się swemu położeniu z meta poziomu. Nie potrafi nic zmienić. Przeżywa poczucie osamotnienia, osaczenia, bezradności. Może to być skutkiem:
– uwarunkowania sytuacyjnego (np. nieuleczalna choroba);
– wynikiem własnego postępowania; własnych wyobrażeń na temat potencjalnego zagrożenia (lęk przed nawrotem choroby)[21].
Z powyższego zestawienia wyłania się cały dramatyzm przeżyć, jakich doznaje osoba nosząca się z myślą popełnienia samobójstwa.
2) Zawężenie dynamiczne
Człowiek w sytuacji presuicydalnej doświadcza działania sił, które pchają go do samobójstwa. Jego nastrój, wyobrażenia, uczucia są pogrążone w pesymizmie. Zawężone są możliwości fantazjowania. Osoba przeżywa silny lęk. Działające siły krępują ją i zamykają w sobie [22].
3) Zawężenie stosunków międzyludzkich
Pragnieniu śmierci najczęściej towarzyszy izolowanie się od bliskich i znajomych. Utrata zainteresowania innymi ludźmi. Relacje są powierzchowne, nie dotyczą rzeczy ważnych czy osobistych. Człowiek unika nawiązywania nowych relacji z innymi ludźmi[23].
4) Zawężenie świata wartości
Człowiek taki przejawia totalny brak zainteresowań czy jakiegoś hobby. Świat wartości ulega gwałtownemu spłyceniu. Rośnie subiektywizm i relatywizm w ocenie wartości. To sprawia, że odsuwa się od ludzi – człowiek staje się outsiderem i dziwakiem[24].
5) Napięcie
U większości osób występuje bardzo silne napięcie, które wzmaga agresję i autoagresję. Zjawisku temu towarzyszy brak możliwości odreagowania agresji na zewnątrz [25].
6) Fantazje samobójcze
Osoby noszące się z zamiarem popełnienia samobójstwa często snują na ten temat fantazje, w których wyobrażają sobie okoliczności i sposób realizacji tego planu. Początkowo myśli te są sposobem na odreagowanie napięcia. Z czasem jednak stają się one natrętne, czasami wręcz obezwładniające. Fantazje przechodzą przez trzy etapy:
– bycie martwym – nie tyle śmierć, ile zemsta nad innymi ludźmi;
– myśli o zabiciu siebie, ale bez konkretnych planów;
– szczegółowe i planowane fantazje samobójcze.
Najciekawszą forma fantazji jest wizja zemsty. Osoba taka wyobraża sobie tych wszystkich „złych” ludzi, którzy płaczą nad jego grobem. Tego rodzaju intencja może towarzyszyć w sytuacjach, gdy powodem samobójstwa są inni ludzi (zawiedziona miłość, zdrada czy różne formy niesprawiedliwości, np. wyrzucenie z pracy) [26].
Zjawiska te dają jasno do zrozumienia, że bynajmniej nie jest prosto wejść w skomplikowany świat przeżyć człowieka noszącego się z zamiarem odebrania sobie życia. Specyficzny „świat” samobójcy wymaga wielkiej delikatności, zrozumienia i przede wszystkim zdolności słuchania.
Ocena moralna samobójstwa
Bóg jako dawca życia, sam ustalą jego początek i kres. Nietykalność ludzkiego życia wynika zatem z nietykalności samego Boga, który jest święty i stoi u początków wszelkiego istnienia (por. Rdz 1-2) [27]. Człowiek zatem przed samym Bogiem odpowiada za ów dar, który powinien przyjąć z wdzięcznością i chronić ze względu na zbawienie i cześć dla Boga. Człowiek jest zarządcą, nie zaś właścicielem życia [28].
Mówiąc o ocenie moralnej samobójstwa, należy podkreślić, iż bardzo trudno jest je ocenić, ponieważ człowiek o zdrowym umyśle nie jest w stanie targnąć się na własne życie. Stąd też przyjmuje się ograniczoną poczytalność osób dopuszczających się samobójstwa. Jednak nie można zapominać, że czyn ten jest wyzwaniem rzuconym Bogu, który jest Panem życia i śmierci. W akcie tym człowiek odrzuca Boga, jako Dawcę i Pana. który kieruje jego życiem i wybiera sam czas swego końca. Odrzuca także miłość do samego siebie oraz uchyla się od miłości i sprawiedliwości wobec bliźnich. Odcina się od świadczenia dobra wobec różnych wspólnot i społeczności, do których przynależał i w ten sposób zubaża społeczność o własny wkład w jej rozwój [29].
Moralne zło aktu samobójczego jest niezaprzeczalne. Jednak należy w praktyce duszpasterskiej, wziąć pod uwagę sytuację egzystencjalno-psychiczną człowieka, który wybiera tego rodzaju rozwiązanie
Zapobieganie samobójstwom
Każde samobójstwo na ogół poprzedzone jest określonymi symptomami, które pozwalają rozpoznać takie skłonności u człowieka. Właściwa reakcja może przyczynić się do uratowania czyjegoś życia. Do podstawowych symptomów należą:
– rozdawanie swoich rzeczy;
– rozmowy i plany samobójcze;
– rozmowy o sposobach odbierania sobie życia;
– wcześniejsze próby samobójcze;
– kaleczenie się;
– obsesyjna tematyka śmierci;
– snucie fantazji na ten temat.
W rozmowie z potencjalnym samobójcą przede wszystkim nie można bać się stawiania jasnych pytań o zamiary takiego człowieka. Na ogół osoby noszące się z zamiarem samounicestwienia boją się negatywnej reakcji otoczenia. Spokojna rozmowa na ten temat, bez krytyki i osądzania, może wnieść nadzieję do serca takiego człowieka, że są ludzi, którzy go rozumieją i mogą mu pomóc [30]. W treść takie rozmowy warto wpleść następujące propozycje dla osoby zdesperowanej:
– ludzie radzą sobie z gorszymi problemami;
– daj sobie więcej czasu (poczekaj może jeszcze tydzień lub przynajmniej 24 h);
– szukając ulgi od cierpienia nie będziesz się mógł w pełni nim delektować, gdy odbierzesz sobie życie;
– szybko poszukaj kogoś, komu mógłbyś wypowiedzieć swoje cierpienie, by najpełniej wykorzystać czas, który sobie dałeś[31].
Zobacz także
ks. Andrzej Orczykowski SChr
Chrystus w czasie Ostatniej Wieczerzy składa swoją Ofiarę indywidualnie, jednak do udziału w tej Ofierze dopuszcza Apostołów. Po Wniebowstąpieniu Chrystusa Apostołowie i ich uczniowie zbierają się na "łamanie chleba" (zob. Dz 2,42; 20,7). Nie znamy wszystkich szczegółów dotyczących sprawowania "Pamiątki Pana". Wiemy, że to "łamanie chleba" – tak jak w czasie Ostatniej Wieczerzy, której przewodniczył Chrystus – czyniono zgodnie z poleceniem Pana na Jego Pamiątkę. Jednak czy wszyscy obecni Apostołowie wspólnie celebrowali – koncelebrowali "Pamiątkę Pana"?
ks. Mirosław Tykfer
Życie kleryka kojarzy mi się z bieganiem z jednego na drugie: wydarzenia kościelne, spotkania, konferencje, praca czy modlitwa. W moim seminarium z roku na rok to tylko przyspieszało. Miałem wrażenie, że muszę znać się na wszystkim. Tylko że takie wychowanie to formacja zadaniowców, skutecznych organizacyjnie, ale mało zdolnych do budowania relacji, tych indywidualnych w przyjaźni i tych wspólnotowych.
O tym, dlaczego seminaria duchowne wymagają reformy, z ks. Tomaszem Trzaskawką, sekretarzem Zespołu ds. przygotowania nowych zasad formacji kapłańskiej w Polsce rozmawia ks. Mirosław Tykfer
Agnieszka Wawryniuk
Logika Jezusa jest bardzo odmienna od światowej. Widać w niej zupełnie inne priorytety. Tu nie liczą się stanowiska i tytuły. Często zdarza się nam deklarować, że chcemy naśladować Jezusa, że chcemy za Nim iść. Czy na pewno? Czy rzeczywiście jesteśmy do tego przekonani? Mistrz nie podziela reguł rządzących światem. Wzywa do tego, co dziś jest uznane za niemodne, staroświeckie, a nawet naiwne.
