logo
Czwartek, 28 marca 2024 r.
imieniny:
Anieli, Kasrota, Soni, Guntrama, Aleksandra, Jana – wyślij kartkę
Szukaj w
 
Posłuchaj Radyjka
kanał czerwony
kanał zielony
 
 

Facebook
 
Drukuj
A
A
A
 
Ks. Andrzej Orczykowski SChr
O małżeństwie konkordatowym paragrafów kilka
Msza Święta
 


 
 Podpisany 28 lipca 1993 roku i ratyfikowany 25 marca 1998 roku, Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską reguluje całokształt wzajemnych stosunków Kościoła i państwa. Jedną z dziedzin objętych umową konkordatową jest instytucja małżeństwa. Konkordat daje możliwość zawarcia małżeństwa kanonicznego, które po spełnieniu odpowiednich warunków, będzie pociągało za sobą również skutki przewidziane w prawie polskim.
 
Art. 10, ust. 1 Konkordatu określa małżeństwo konkordatowe stwierdzeniem: „Od chwili zawarcia małżeństwo kanoniczne wywiera takie skutki, jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa zgodnie z prawem polskim, jeżeli:
1) między nupturientami nie istnieją przeszkody wynikające z prawa polskiego;
2) złożą oni przy zawieraniu małżeństwa zgodne oświadczenie woli dotyczące wywarcia takich skutków;
3) zawarcie małżeństwa zostało wpisane w aktach stanu cywilnego na wniosek przekazany Urzędowi Stanu Cywilnego w terminie pięciu dni od zawarcia małżeństwa; termin ten ulega przedłużeniu, jeżeli nie został dotrzymany z powodu siły wyższej, do czasu ustania jej przyczyny”.
 
Przepisy prawa polskiego i kościelnego przewidują dwie procedury zawarcia małżeństwa konkordatowego:
1) zwyczajną i
2) nadzwyczajną w niebezpieczeństwie śmierci. Według procedury zwyczajnej nupturienci pragnący zawrzeć małżeństwo winni zgłosić się do kancelarii parafialnej zamieszkania stałego lub tymczasowego albo faktycznego miesięcznego pobytu jednego z narzeczonych na trzy miesiące przed planowaną datą zawarcia małżeństwa (Konferencja Episkopatu Polski Instrukcja dla księży dotycząca małżeństw konkordatowych [12.11.1998] [odtad: I], nr 11. W czasie rozmowy z duszpasterzem, oprócz czynności wymaganych przez prawo kanoniczne, a więc przedstawienia wszystkich dokumentów potrzebnych do zawarcia małżeństwa kanonicznego, winni oświadczyć, że pragną zawrzeć małżeństwo religijne ze skutkami cywilnymi w prawie polskim (I, nr 12 b). Duszpasterz poinformuje ich, aby zgłosili się do Urzędu Stanu Cywilnego, właściwego ze względu na zamieszkanie jednej ze stron, w celu dokonania formalności wynikających z prawa polskiego,  to jest złożenia zapewnień o nieistnieniu okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa według prawa polskiego czyli przeszkód; złożenia oświadczenia o nazwiskach stron i dzieci po zawarciu małżeństwa. Urząd Stanu Cywilnego po dokonaniu stosownych ustaleń wyda im trzy egzemplarze zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa. Zaświadczenie kierownika Urzędu Stanu Cywilnego jest ważne trzy miesiące i stwierdza, że nupturienci są wolni od przeszkód wynikających z prawa polskiego. Ostatni dzień ważności zaświadczenia określony jest w odpowiedniej rubryce. Zaświadczenie to narzeczeni winni następnie dostarczyć do kancelarii parafialnej, w której zawierane będzie małżeństwo lub załatwiane będą formalności przedślubne.
 
Duszpasterz nie może załatwiać formalności związanych z zawarciem małżeństwa konkordatowego, jeżeli nie zostanie mu przedstawione ważne zaświadczenie kierownika Urzędu Stanu Cywilnego (I, nr 13). Duchowny, wobec którego nupturienci zawierają małżeństwo konkordatowe, ma obowiązek zatroszczyć się o sporządzenie zaświadczenia o zawarciu małżeństwa, czyli wypełnia formularz znajdujący się na drugiej stronie zaświadczenia otrzymanego z Urzędu Stanu Cywilnego, które nosi nazwę: zaświadczenie stanowiące podstawę sporządzenia aktu małżeństwa zawartego w sposób określony art. 1 § 2 i 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (I, nr 18 a). Zaświadczenie to winno być sporządzone w trzech egzemplarzach poprzez wypełnienie wszystkich zawartych w nim rubryk.  Jeden egzemplarz zaświadczenia zostaje przekazany małżonkom, drugi pozostawia się w archiwum parafialnym (I, nr 20 d). Trzeci egzemplarz zaświadczenia proboszcz parafii - lub osoba zastępująca go - ma obowiązek dostarczyć – w nieprzekraczalnym terminie pięciu dni – do Urzędu Stanu Cywilnego właściwego ze względu na miejsce zawarcia małżeństwa, czyli tego Urzędu, na terenie którego miała miejsce ceremonia zaślubin (I, nr 20). Zaświadczenie powyższe stanowi podstawę do sporządzenia aktu małżeństwa w Urzędzie Stanu Cywilnego (I, nr 21 a). Małżeństwo konkordatowe uzyskuje skutki przewidziane prawem polskim od chwili wyrażenia zgody małżeńskiej w kościele, a nie od dnia dokonania wpisu w Urzędzie Stanu Cywilnego (I, nr 24).
 
Procedurę nadzwyczajną można zastosować w razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu przynajmniej jednej ze stron. Wtedy zawarcie małżeństwa konkordatowego może odbyć się bez przedstawienia duchownemu zaświadczenia o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa, sporządzonego przez kierownika Urzędu Stanu Cywilnego. W takim przypadku nupturienci powinni złożyć wobec duchownego obecnego przy zawieraniu małżeństwa zapewnienie, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie przez nich małżeństwa według przepisów prawa polskiego (I, nr 25). Duchowny obecny przy zawieraniu małżeństwa winien sporządzić zaświadczenie o zawarciu małżeństwa, to znaczy wypełnić formularz zaświadczenia stanowiącego podstawę sporządzenia aktu małżeństwa zawartego w sposób określony art. 1 § 2 i 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zaświadczenie powinno być sporządzone analogicznie jak zaświadczenie wypełniane w procedurze zwyczajnej zawarcia małżeństwa, czyli w trzech egzemplarzach, podpisane przez zawierających małżeństwo, dwóch świadków, kapłana asystującego przy zawarciu małżeństwa i proboszcza, opatrzone pieczęciami parafialnymi (I, nr 26 a). Jednocześnie należy zaznaczyć w zaświadczeniu, że małżeństwo zostało zawarte zgodnie z art. 9 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (I, 26 b). Zaświadczenie w terminie pięciu dni proboszcz jest zobowiązany dostarczyć do Urzędu Stanu Cywilnego.
 
Wszystkie przepisy prawa kanonicznego stosowane przy zawieraniu małżeństwa sakramentalnego zachowują swoją moc przy zawieraniu małżeństwa konkordatowego. Wierni Kościoła katolickiego w Polsce zawierający małżeństwo kanoniczne, mają obowiązek uzyskania dla niego skutków cywilnych, zapewnionych w konkordacie. Bez zgody ordynariusza miejsca nie wolno asystować przy małżeństwach nupturientów, którzy nie chcą, by ich małżeństwo wywierało skutki w prawie polskim. Ordynariusz miejsca może jednak zezwolić na zawarcie małżeństwa bez skutków cywilnych tylko w wyjątkowych przypadkach z ważnych powodów pastoralnych (Kodeks prawa kanonicznego, kan.1071 § 1 2o; I, nr 3). W praktyce duszpasterskiej zapis ten oznacza, że wszystkie małżeństwa kościelne winny mieć gwarantowane skutki cywilne, przewidziane prawem polskim. Może się to dokonać w dwojaki sposób: 1) poprzez zawarcie małżeństwa konkordatowego lub 2) poprzez uprzednie zawarcie małżeństwa cywilnego wobec kierownika Urzędu Stanu Cywilnego, a następnie małżeństwa kanonicznego.
 
Małżeństwo konkordatowe obejmuje – tak de iure, jak i de facto – dwa odrębne zdarzenia prawne:
1) związek małżeński kanoniczny, będący takim zdarzeniem wyłącznie w porządku prawnym Kościoła przyjętym do wiadomości przez państwo oraz
2) związek małżeński cywilny, stanowiący takie zdarzenie wyłącznie w porządku prawnym państwa, przyjęte do wiadomości przez Kościół. Unormowania dotyczące zawierania małżeństwa konkordatowego stwarzają katolikom – zawierającym małżeństwo tak pomiędzy sobą, jak i z wyznawcami innych religii a także nieochrzczonymi – możliwość uproszczenia procedury przedmałżeńskiej i podnoszą w świadomości społeczeństwa rangę małżeństwa kanonicznego.
 
ks. Andrzej Orczykowski SChr
 
 
 
Polecamy też inne artykuły z tej serii:
 
 
 
Zobacz także
Asia i Eugeniusz
Aby napisać przepis na udane małżeństwo, trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie: co się składa na udane małżeństwo? Karkołomnym zadaniem byłoby podanie uniwersalnego przepisu dla wszystkich par małżeńskich. Pomysłów na udany związek małżeński jest pewnie tyle, ilu małżonków...
 
Asia i Eugeniusz
Mam trudności z wychowaniem swoich dzieci. Są bardzo nieposłuszne i drwią z czwartego przykazania Bożego.
 
Fr. Justin
Mój mąż rozwiódł się z pierwszą żoną, dlatego wzięliśmy ślub cywilny. Obecnie staramy się o unieważnienie jego pierwszego małżeństwa, gdyż pragniemy żyć po katolicku i przystępować do sakramentów świętych.
 

___________________

 reklama
Działanie dobrych i złych duchów
Działanie dobrych i złych duchów
Krzysztof Wons SDS