PRZESZKODA WĘZŁA MAŁŻEŃSKIEGO wywodzi się z pozytywnego prawa Bożego. Jeśli katolicy zobowiązani do zachowania formy kanonicznej przy zawieraniu ślubu związali się ze sobą tylko kontraktem cywilnym lub wobec duchownego niekatolickiego - poza Kościołem Wschodnim - wówczas nie zachodzi przeszkoda węzła małżeńskiego do zawarcia ślubu kościelnego z następną osobą. Jednak potrzebne jest zwrócenie się – według KPK, kan. 1071 § 1, n. 3 - do ordynariusza miejsca, z tej przyczyny, że ten kontrakt cywilny, który uległ rozpadowi lub został rozwiązany przez rozwód, mógł być ważnym małżeństwem na skutek uważnienia w zawiązku (KPK, kan. 1161-1165 § 2; KKKW, kan. 848 § 1-2) lub formy nadzwyczajnej. Małżeństwo ważnie zawarte, nawet niedopełnione, powoduje zaistnienie małżeńskiego węzła, który stanowi przeszkodę uniemożliwiającą ważne zawarcie nowego małżeństwa (KPK, kan. 1085 § 3; KKKW, kan. 802 § 1), dopóki nie stwierdzi się, zgodnie z prawem i w sposób pewny, nieważności lub rozwiązania pierwszego (KPK, kan. 1085 § 2; KKKW, kan. 802 § 2).

 

PRZESZKODA RÓŻNEJ RELIGII (disparitas cultus) zachodzi pomiędzy katolikiem, czyli ochrzczonym w Kościele katolickim lub do niego przyjętym przez formalne wyznanie wiary, który z tego Kościoła nie wystąpił publicznym aktem, a osobą nieochrzczoną (KPK, kan. 1086 § 1; KKKW, kan. 803 § 1). Ustaje ona przez dyspensę lub przez przyjęcie chrztu świętego przez stronę nieochrzczoną. Jeżeli osoba nieochrzczona pragnie dobrowolnie przyjąć ten sakrament, należy ją odpowiednio przygotować poprzez katechumenat. Dyspensy od przeszkody różnej religii, zgodnie z postanowieniem KPK, kan. 1086 § 2, można udzielić tylko po spełnieniu przez stronę katolicką określonych warunków (KPK, kan. 1125 i 1126), czyli po złożeniu oświadczenia, że jest gotowa odsunąć od siebie niebezpieczeństwo utraty wiary, jak również złożyć szczere przyrzeczenie, że uczyni wszystko co w jej mocy, aby wszystkie dzieci zostały ochrzczone i wychowane w Kościele katolickim. Stronę nieochrzczoną powinno się o tym powiadomić, tak aby rzeczywiście była świadoma treści przyrzeczenia i zobowiązania strony katolickiej. Obydwie strony mają być pouczone o celach oraz istotnych przymiotach małżeństwa, których nie może wykluczyć żadne z narzeczonych.

 

PRZESZKODA ŚWIĘCEŃ dotyczy każdego duchownego. Duchownym staje się przez przyjęcie diakonatu (KPK, kan. 266 § 1). Każde z kolejnych święceń stanowi osobne źródło przeszkody małżeńskiej. Nieważnie usiłują zawrzeć małżeństwo ci, którzy otrzymali święcenia (KPK, kan. 1087; KKKW, kan. 804), diakonatu, prezbiteratu i biskupstwa (KPK, kan. 1009 § 1). Diakoni stali, którzy jako żonaci przyjęli święcenia (KPK, kan. 1042 n. 1), są wyjęci z przepisów o celibacie i zachowują prawo do życia w związku małżeńskim. Jednak po śmierci żony nie mogą zawrzeć ponownego małżeństwa. Diakoni stali są związani prawem celibatu, jeśli przyjęli święcenia jako bezżenni (KPK, kan. 1037). Przeszkoda święceń ma swoje źródło w prawie kościelnym. ustaje na skutek dyspensy udzielonej przez Stolicę Apostolską (KPK, kan. 1078 § 2, n. 1) albo na mocy prawomocnego wyroku sądowego, orzekającego nieważność święceń (KPK, kan. 1708-1712). W Kościołach Wschodnich bezżeństwo duchownych nie przyjęło się od początku. Celibat wiązał tylko biskupów. Jednakże utrwalił się zwyczaj, że po przyjęciu święceń duchowni nie mogli już zawierać małżeństwa.

 

WIECZYSTY ŚLUB CZYSTOŚCI złożony publicznie w instytucie zakonnym, zarówno na prawie papieskim, jak i diecezjalnym, jest źródłem zrywającej przeszkody małżeńskiej (KPK, kan. 1088; KKKW, kan. 805). Naturalna bowiem słuszność domaga się wierności ślubowaniu złożonemu Bogu. Jest rzeczą zrozumiałą, że małżeństwo zawarte przez osobę konsekrowaną przez profesję rad ewangelicznych uniemożliwiłoby jej wypełnienie ślubów zakonnych. Przeszkoda ślubu czystości jest pochodzenia kościelnego i może ustać przez dyspensę, indult odejścia z instytutu i wydalenie.

 

UPROWADZENIE kobiety jako zrywająca przeszkoda małżeńska zachodzi wtedy, gdy mężczyzna porywa lub zatrzymuje kobietę w celu zawarcia z nią małżeństwa, chyba że później ta kobieta już uwolniona od porywacza, znajduje się na wolności i sama pragnie zawrzeć z nim małżeństwo (KPK, kan. 1089; KKKW, kan. 806). Przeszkoda ta ma pochodzenie kościelne, racją jej istnienia jest godność człowieka oraz prawo kobiety do wyboru męża w wolny sposób.