Tak nie dawno, polegli, a myśmy po 147 latach usłyszeli ich głos, w ciszy leśnej święciańskich dziejów Obojga Narodów. Na mogiłach: Msza św. i śpiew kolęd młodzieży. 

22 stycznia, każdego roku Polacy i Litwini powracają - mają święty obowiązek - do wspaniałej karty wspólnej historii. Rocznica wybuchu powstania styczniowego w 1863 roku powinna prowadzić współczesnych mieszkańców Ojczyzny Litwy ku żródłom szczerej więzi i jedności, która czyniła w XIX wieku i czyni wolność naszą i waszą w XXI wieku. Konstytucję tej pokojowej i nieśmiertelnej idei "suwerenności" i "obrony wolności", oba narody przypięczętowały przede wszystkim mogiłami tysięcy poległych w latach 1863-64 i w konsekwencji "ducha niepodległościowego zrywu" setek tysięcy zesłanych na syberię, w głąb mroźnej carskiej Rosji.

Wprost ze szpitala po operacji obojczyka, z ufnością w pomoc Bożą, udałem się z młodzieżą harcerską i studencką Wileńskiego Hufca Maryi im. Pani Ostrobramskiej tym razem w rejon święciański, by na tropach mogił powstańczych 1863 roku, móc sprawować liturgię Mszy św. i czynić "poległym powstańcom" patriotyczne święto, palić znicze "biało-czerwone" i nucić pieśni. Trzeba nieraz wszystko zostawić, by napełnić siebie nową myślą i miłością. Życie powstańców "wieczną miłością" płonie do nas, bo jesteśmy ich Ojczyzną, nieprzemijającym sensem przelanej krwi.

Krew ich na straży wolności Obojga Narodów

Dotarliśmy z Wilna przez Święciany, nad rzeczkę Łukna, ok. 15 km na północny-zachód od Nowych Święcian, w okolicach wsi Antoledzie (Antaliede). Jeziora i dżungla leśna śniegiem okryta i czuliśmy w słonecznej pogodzie piękno przyrody. Tam, do dziś  zachował się mały cmentarzyk polskich poległych powstanców 1863 r. Dwie mogiły usytuowane ok. 250 m od siebie idąc leśną dróżką - w pierwszym pochowano dwóch powstańców, a drugi jest zbiorową mogiłą jedenastu powstańców. Łatwo trafić, gdyż na 5 km przed pojawiają się małe "drogowskazy 1863 r.". W tym lesie, w dniu 21 maja 1863 r. rozegrała się tutaj zwycięska dla Polaków bitwa między powstańczą grupą dowódzcy Albertyńskiego liczącą 380 ludzi, a kombinowanym rosyjskim oddziałem złożonym z 3 rot piechoty i 60 kozaków pod komendą płk Półtorackiego. Z notatek wiedziałem, że oba groby posiadają pomniki wraz z tablicami w języku polskim, ufundowanymi przez 3 kompanię graniczną 20 batalionu KOP (Korpusu Ochrony Pogranicza) w 1932 r., a po odśnieżeniu zobaczyliśmy, że tamtych tablic już nie ma "wyrwane", a w ich miejsce małe tablice w języku litewskim. Cieszy, że mogiły są otoczone drewnianym niskim płotkiem. Lecz znów bolesne pytanie, kiedy skończy się na Litwie epoka fałszowania historii i okłamywania szczególnie młodego pokolenia? Należy tam też wyjaśnić i przewrócić prawdę historyczną.
Czekali latami na Mszę św. pośród brzóz.

Przebieg bitwy w tym miejscu mamy dobrze zobrazowany w pracy Janiny Jakubianiec-Czarkowskiej "Powstanie 1863 roku w powiecie święciańskim" wyd. z 1934 roku, gdzie opisana jest historia powstania w okolicach Święcian i podana jest lista 224 nazwisk osób biorących udział w powstaniu 1863 roku w powiecie święciańskim, w którym rozpoczęło się wogóle powstanie na Litwie przeciwko Rosjanom. Czytamy w opisie bitwy: (...)Na miejsce do walki obrano teren pokryty zaroślami i otoczony błotnistą i grzęską rzeczką Łukną....o 7-mej rano, 21 maja, zauważono zbliżającego się w tyralierce nieprzyjaciela, którego gdy zbliżył się na odległość 20 kroków, przyjęto rzęsistym ogniem. Trzykrotnie próbowali Rosjanie zdobyć obóz, ale dzielna postawa powstańców zniweczyła wysiłki żołnierzy... powstańcy z okrzykiem "hurra" rzucili się z taką brawurą na nacierające szeregi, ze nieprzyjaciel zaczął się cofać i przyparty do błota musiał ratować się ucieczką (...).

Msza św. za nich i Ojczyznę, daleko od cywilizacji

Bardzo lubię i cenię sobię każdy przyjazd w rejon święciański. Ogromnie bogaty w wydarzenia historyczne i mający wiele zabytków do pokazania. Ileż ciekawych postaci wydała ta ziemia. I dlatego 13 osób na groby 13 powstańców z wielkim oddaniem się wybrała, by nie zatracić idei wolności, wartości narodowych i tradycji wychowania patriotyczno-religijnego. Wszystkim uczestnikom wyprawy i obecnym 22 stycznia na "apelu powstańczym" w miejscu straceń na placu Łukiskim, z głębi serca kapłańskiego dziękuję i błogosławię.

ks. hm. Dariusz Stańczyk HR