logo
Piątek, 19 kwietnia 2024 r.
imieniny:
Alfa, Leonii, Tytusa, Elfega, Tymona, Adolfa – wyślij kartkę
Szukaj w
 
Posłuchaj Radyjka
kanał czerwony
kanał zielony
 
 

Facebook
 
Drukuj
A
A
A
 
Pośmiertne odznaczenie za ratowanie Żydów...
 


Arcybiskup Józef Kowalczyk, Nuncjusz Apostolski w Polsce na prośbę Nuncjusza Apostolskiego w Litwie poinformował, że dnia 15 września 2006 r. w Wilnie odbędzie się uroczystość nadania Krzyża "post mortem" w uznaniu zasług o. Andrzeja Gdowskiego OCD (1871-1948).

Odznaczenie honorowe, Krzyż zasługi za ratowanie osób w niebezpieczeństwie śmierci, został nadany przez Wileńskie Państwowe Muzeum Żydowskie im. Gaona. W uroczystości z ramienia Zakonu Karmelitów Bosych weźmie udział o. Bernard Radzik OCD z Naroczy na Białorusi.

Na mocy decyzji Romualda Jałbrzykowskiego, arcybiskupa wileńskiego, zawartej w piśmie z dn. 31 stycznia 1936 r. kościół Św. Teresy wraz z kaplicą ostrobramską zostały oddane Zakonowi Karmelitów Bosych.Tak więc karmelici bosi po blisko stu latach (w 1845 r. zostali wyrzuceni z Wilna), ponownie przejęli pieczę nad ostrobramskim sanktuarium. To wtedy właśnie o. Andrzej od Jezusa Gdowski OCD został przeniesiony z Lwowa do Wilna i mianowany proboszczem kościoła Św. Teresy i Ostrej Bramy. W czasie drugiej wojny światowej, zaangażował się w ratowanie Żydów. Wielu z nich ukrywał na terenie klasztoru, przygotowywał im dokumenty, na podstawie których mogli mieszkać w Wilnie, a także podróżować za granicę.

Podczas tej niebezpiecznej działalności utrzymywał kontakt z Antonem Schmidtem, feldfeblem Wermachtu, który w 1942 r. został aresztowany i stracony przez gestapo za ratowanie Żydów.
W 1942 roku o. Andrzej Gdowski wraz z całą wspólnotą karmelitów bosych w Wilnie został wydany w ręce gestapo i osadzony w więzieniu na Łukiszkach w Wilnie. Po siedmiomiesięcznym pobycie na Łukiszkach wraz z innymi został wywieziony do obozu w Poniewieżyku koło Kowna. Był to obóz pracy. O. Andrzej był już w podeszłym wieku i nie mógł ciężko pracować. Po kilku miesiącach został więc wysłany do obozu w Szałtupiu. Z tego obozu został zwolniony w 1944 roku. Zmarł 16 marca 1948 roku w Wilnie.

Działalność o. Andrzeja Gdowskiego oraz Antona Schmidta nie została zapomniana. Opowiedział ją uciekinier Hermann Adler, urodzony w Niemczech, który w 1940 roku przybył na Litwę, gdzie został złapany i osadzony w wileńskim getcie. Tam ożenił się ze śpiewaczką operową z Wiednia, Anitą Distler, uciekinierką z Austrii. Dla nich oboje o. Andrzej Gdowski wystarał się o paszporty, na podstawie których mogli oni opuścić Wilno i udać się przez Warszawę na Węgry, skąd zostali deportowani do obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen. Następnie przewieziono ich do innego obozu tuż przy granicy szwajcarskiej. Do końca życia Anita i Hermann Adler mieszkali w Basel. Bohaterską działalność o. Andrzeja Gdowskiego OCD, Hermann Adler opisał w książce pt. "Ostra Brama", wydanej w 1945 r. w Zürichu, jak również w listach do luterańskiego pastora prof. Bernharda Suin z Boutemard, który obecnie żyje w Lindesfeld Niemczech.
 
 
oprac. o. Jerzy Nawojowski OCD
rzecznik prasowy krakowskiej prow. ocd