Rodzaje szat liturgicznych w Kościele Katolickim

Nie ulega wątpliwości, że każda Msza Święta wymaga odpowiedniego przygotowania zarówno od księży, jak i ministrantów. Różnorodność szat liturgicznych w kościele katolickim wynika przede wszystkim z pełnienia różnych funkcji podczas trwania liturgii, a także ścisłych przepisów. W związku z tym w zakrystiach znaleźć można wiele strojów o różnych kolorach i zdobieniach. Bez względu na rodzaj sprawowania mszy świętej, duchowny zawsze musi wyglądać czysto, schludnie i co najważniejsze - nie może sprawować posługi kapłańskiej przy ołtarzu w cywilnym ubraniu. Czym charakteryzują się szaty liturgiczne i jakie mają kolory?

Szaty liturgiczne – zasady noszenia

Kościelne przepisy dokładnie określają jakie ornaty powinien ubierać ksiądz na poszczególne święta. Wyprasowane szaty muszą być poświęcone przez osobę zajmującą wysokie stanowisko w hierarchii kościoła, a nawet samego biskupa. Kolory oraz bogate wzornictwo szat liturgicznych noszonych przez duchownych nie są zależne od indywidualnych upodobań, lecz od głęboko zakorzenionych zasad. Wszystko tak naprawdę zależy od uroczystości w całym roku liturgicznym np. ornat zakładany w okresie wielkiego postu ma kolor fioletowy, zaś w Święta Bożego Narodzenia - złoty.

Jednakże nie tylko ksiądz posiada obowiązek noszenia odpowiednich szat. Każdy, który sprawuje posługę na ołtarzu musi założyć stosowny strój, uzależniony od sprawowanej funkcji:

lektor - nosi zazwyczaj białą albę, czyli długą szatę, sięgającą długością niemal do kostek. W pasie związana jest specjalnym sznurem i jest to najstarszy strój, który symbolizuje czystość duszy,
ksiądz - na co dzień przeważnie odziany jest w czarną sutannę, szaty liturgiczne duchownych są zwykle wykonane z wysokiej jakości tkaniny gładkiej i posiadają bogate zdobienia. Ornaty, czyli szaty wierzchnie, są bogato zdobione, a ich kolor zależy od okresu roku liturgicznego. Oprócz wymienionych okryć, księża noszą kapy, koloratkę, humerały, alby, stuły oraz pluwiał,
ministrant - jego charakterystycznym strojem jest komża w kolorze białym, sięgająca do pasa, zawierająca długi rękaw. Chłopcy często noszą również ozdobne pelerynki, zwykle podczas trwania mszy świętej z okazji ważnych świąt, odpustów itp.
diakon - ubrany jest w dalmatykę o długich rękawach, ponieważ posiada jedynie pierwsze z trzech święceń kapłańskich. Mimo tego, diakoni mogą rozdawać komunię, jednak nie noszą ornatów. Na nabożeństwie zwykle posiadają przepasaną stułę (od lewego barku, do prawego biodra),
biskup - ten zwierzchnik kościoła katolickiego nosi stroje podobne jak ksiądz, jednak są one przeważnie w odcieniach fioletu, fuksji. Jego sutanna również jest w kolorze czarnym, aczkolwiek guziki mają barwę fioletowo - różową, podobnie jak szaty. Biskupi posiadają dodatkowo atrybuty tj. pierścień, mitra, piuska, pastorał, pektorał na szyi.

Rodzaje szat

Odzienie głównie zależy od funkcji, jaką dana osoba pełni w kościele oraz stopnia święceń i hierarchii duchownych. Do szat liturgicznych należą:

alba - wywodzi się od starożytnej tuniki rzymskiej, ozdobiona koronkami i złotymi haftami. Ta podstawowa biała szata jest symbolem czystości oraz wszystkich ludzi, zbawionych przez Jezusa Chrystusa,
komża - jest to skrócona alba o szerokich rękawach, bez niej nie można odprawiać mszy świętych,
humerał - chusta uszyta z naturalnej lub syntetycznej tkaniny, jest to nieobowiązkowy element stroju liturgicznego, lecz jest traktowana jako powaga i świętość, ponieważ symbolizuje materiał, którym zasłonięto oczy Jezusa w trakcie męki,
ornat - ozdobna szata, którą kapłan zakłada zawsze jako ostatnią. Jest to symbol trudności związanej z służeniem Bogu.
stuła - długa i szeroka wstęga, noszona przez księży i biskupów na szyi, uszyta zazwyczaj z tego samego materiału, co ornat. Ten znak godności chrześcijańskiej zakładany jest przez duchownych w trakcie spowiedzi, a także przez diakonów podczas Eucharystii,
biret - jego kolor jest zależny od funkcji pełnionej przez duchownego, jest to nieduże nakrycie głowy. Czarny noszą diakoni, księża, klerycy i prezbiterzy; czarny z fioletowym pomponem - prałaci i kanonicy; czerwony - zakonni i kardynałowie; biały - zakonni w białych habitach itp.,
dalmatyka - wcześniej nosili ją diakoni rzymscy i papieże, teraz to podstawowa szata diakona,
kapa liturgiczna - peleryna zapinana pod szyją, używana przez duchownych w trakcie trwania procesji lub podczas sprawowania sakramentu,
sutanna - wierzchni ubiór kapłanów, występuje zazwyczaj w kolorze czarnym, jednak mogą być białe, czarne z dodatkami fioletowymi lub czerwonymi (w zależności od tego, kto ją nosi).

Kolory szat liturgicznych

Uczęszczając na msze święte, bardzo szybko można dostrzec, że kapłani odziani są w kolorowe ornaty. Jednakże mało osób wie, że ich barwa nie jest przypadkowa i ma ścisły związek z okresem roku liturgicznego.

Biały
Jest to przede wszystkim symbol niewinności, czystości, nowego życia. Szaty białe noszone są przez mieszkańców nieba, zaś w kościele katolickim używane są podczas wielu sakramentów np. małżeństwa, chrztu, namaszczenia chorych oraz wielu uroczystości tj. Boże Narodzenie, Wielkanoc, wspomnienia Najświętszej Maryi Panny itp.

Zielony
Jest to ornat zakładany zwykle na co dzień, symbol neutralności oraz nadziei.

Różowy
Oznacza radość i oczekiwanie na niezwykłe świętowanie, ubierany zwykle w trzecią niedzielę adwentu i czwartą wielkiego postu.

Fioletowy
Oznacza skruchę, pokorę oraz żałobę i pokutę. Fioletowy ornat najczęściej używany jest w okresie wielkiego postu, adwentu.

Czerwony
Zakładany przez księży w Wielki Piątek, Niedzielę Palmową i święto Podwyższenia Krzyża, a także w trakcie bierzmowania i innych, ważnych uroczystości. Czerwony ornat nawiązuje do męki Chrystusa i jest symbolem ognia i krwi.

Złoty
Ornaty maryjne bardzo często są wykonane w kolorze złotym lub niebieskim. Ta barwa symbolizuje honor i bogactwo oraz szczęście i radość.

Podsumowanie

Szaty liturgiczne mają za zadanie symbolizowanie obowiązującego okresu w roku liturgicznym oraz określania funkcji osób, pełniących posługę w Kościele. Oprócz tego, ozdobne ornaty podkreślają piękno czynności Eucharystycznych i nadają powagi ceremoniom.

artykuł sponsorowany