Cur Deus homo, dlaczego Bóg człowiekiem? - pytał u progu XII-wiecznego renesansu św. Anzelm z Canterbury. Pytał - zafascynowany na równi Bogiem, jak i człowieczeństwem, w imię rozkwitającego na nowo, tym razem z chrześcijańskich korzeni, humanizmu. Dla współczesnego człowieka wierzącego podobne pytanie winno być równie fascynujące: Co skłoniło Syna Bożego, aby przyjął ludzką naturę? I co z tego wynika dla nas ludzi?

Dla naszego zbawienia

Podstawową odpowiedź na tak sformułowane pytanie daje Credo, czyli wyznanie wiary sformułowane przez sobory w Nicei (325 r.) i Konstantynopolu (381 r.), które odmawiamy każdej niedzieli podczas Mszy świętej. Brzmi ona tak: "Dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstąpił z nieba. I za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy". A zatem motywem przewodnim jest nasze zbawienie, nasze wieczne dobro. Katechizm Kościoła Katolickiego podaje jeszcze kilka innych powodów, ściśle powiązanych z tym najważniejszym: Słowo stało się ciałem, aby nas zbawić i pojednać z Bogiem, abyśmy poznali w ten sposób miłość Bożą, aby być dla nas wzorem świętości oraz by uczynić nas "uczestnikami Boskiej natury".

Czy świat może zbawić?

Począwszy od prądów epoki oświecenia, w przekonaniu wielu ludzi świat jest samowystarczalny i jako taki nie potrzebuje żadnej ingerencji z zewnątrz, która miałaby go ratować czy zbawić. Ludzie zachłyśnięci możliwościami własnego rozumu, zdobyczami techniki i medycyny dochodzą do złudnej wiary w to, że na tej ziemi można zbudować raj i osiągnąć pełnię szczęścia. Tymczasem Pan Jezus w rozmowie z Nikodemem stwierdził, iż "tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne" (J 3,16). Chciał przez to powiedzieć, że ten świat nie jest w stanie ostatecznie uszczęśliwić człowieka. Cała wiedza, jaką dysponuje, osiągnięty postęp i rozwój cywilizacyjny, środki masowego przekazu, demokratyczna wolność, bogactwo dóbr materialnych - wszystkie te wielkie zdobycze ludzkości i tak nie dadzą mu pełnej radości i trwałego szczęścia. Okazuje się bowiem, że zawsze skażone są one pewną niedoskonałością, nietrwałością, ludzką słabością, nie są dostępne jednakowo dla wszystkich. Ostatecznie zaś ponoszą klęskę, są bezradne wobec ludzkiego cierpienia i śmierci.

Zbawić, czyli wyzwolić od zła

Spróbujmy jednak określić bardziej konkretnie, na czym właściwie polega zbawienie, co dokładnie kryje się za tym ogólnym terminem, mocno wpisanym w teologię chrześcijaństwa. Zbawić to znaczy wyzwolić od zła. Najpierw od zła społecznego, takiego jak niesprawiedliwość, zniewolenie, wyzysk itp., ale też od zła osobistego - wszelkich słabości, wad, popełnianych grzechów, nieprawości. Następnie od chorób, katastrof, klęsk żywiołowych i wszelkich nieszczęść, jakie mogą spotkać ludzkość. Jednakże zbawienie oznacza przede wszystkim wyzwolenie od zła radykalnego, ostatecznego. Takim złem wydaje się być tylko śmierć. Jednakże za sprawą Chrystusa przestała ona być złem ostatecznym, skoro po niej przychodzi zmartwychwstanie. Zauważmy jednak, że chociaż medycyna rozwija się coraz bardziej, to jednak nie potrafi pokonać śmierci. Dlatego zbawia tylko Bóg, zbawia całą ludzkość w Chrystusie. Ale to jeszcze nie wszystko. Zbawić to znaczy wyzwolić od zła radykalnego. A takim złem, bardziej radykalnym niż śmierć, jest odrzucenie człowieka przez Boga, czyli potępienie wieczne. Potępienie jest przeciwstawne zbawieniu, to konsekwencja dobrowolnego i trwałego odwrócenia się człowieka od Boga.