logo
Piątek, 29 marca 2024 r.
imieniny:
Marka, Wiktoryny, Zenona, Bertolda, Eustachego, Józefa – wyślij kartkę
Szukaj w
 
Posłuchaj Radyjka
kanał czerwony
kanał zielony
 
 

Facebook
 
Drukuj
A
A
A
 
Michał Wojciechowski
Tobit i Tobiasz
Idziemy
 


Tło historyczne Księgi Tobiasza

W 722 roku przed Chrystusem upadła oblężona przez Asyryjczyków Samaria, stolica północnego Izraela, a w 586 roku – Jerozolima, stolica Judy, którą podbiła Babilonia.
 
Zdobywcy przesiedlali mieszkańców krajów podbitych, by uniemożliwić im opór. Spotkało to także Izraelitów i Judejczyków. Wywiezienie do Asyrii, a potem do Babilonii, było wielkim wyzwaniem dla wiary. W ówczesnym pojęciu bogowie zwycięzców byli silniejsi. Bóg Izraela nie ochronił swoich wyznawców przed poganami. Okazało się jednak, że nie wszyscy ulegali takiemu sposobowi myślenia. Przetrwali w obcym kraju, pielęgnując życie rodzinne i ufając Bogu jedynemu – mimo wszystko. W wygnaniu dostrzegli słuszną karę za swoje grzechy.
 
O tych czasach mówi Księga Tobiasza. Jej akcja toczy się w VII wieku przed Chrystusem w Asyrii i Persji, choć spisano ją dużo później. Na te ziemie trafili Izraelici na skutek najazdu asyryjskiego na ich kraj. Księga opowiada o starym Tobiaszu, czyli Tobicie, od dawna już mieszkającym w asyryjskiej stolicy Niniwie, oraz o młodym Tobiaszu, jego synu.
 
To niedługie, barwne opowiadanie można znaleźć wśród ksiąg historycznych Starego Testamentu. Stanowi ono jednak nowelę, a więc autor biblijny nie przedstawił w tym utworze życia postaci historycznych, lecz stworzył fabułę, po części baśniową, która przemawia do nas na płaszczyźnie religijnej i moralnej. Przedstawieni bohaterowie mają charakter modelowy i wzorcowy. Autor znał sytuację ludzi wierzących na wygnaniu i pokazał im pewien wzór do naśladowania. Przygody bohaterów pouczają o opiece dobrego Boga nad ludźmi, o potrzebie wierności i ufności wobec Boga, o wartości małżeństwa i rodziny – wszystko to jest i dziś aktualne.

Wierny jedynemu Bogu i jego przykazaniom
 
Stary Tobit był pobożnym Izraelitą z plemienia Neftalego, wygnańcem do Asyrii, który jednak w obcym środowisku potrafił sobie poradzić. Z czasem dorobił się majątku. W przeciwieństwie do wielu emigrantów nie zapomniał jednak, skąd przybył. Zachował więź z rodakami, a zwłaszcza z krewnymi, gdyż życie rodzinne podtrzymywało więź narodową na wygnaniu. Poślubił Izraelitkę Annę i miał z nią syna Tobiasza. Przede wszystkim jednak pozostał wierny jedynemu Bogu i jego przykazaniom.
 
Ze swego majątku pomagał potrzebującym; księga wielokrotnie wspomina potrzebę dawania jałmużny. Naraził się władzom, grzebiąc rodaków skazanych na śmierć; przypomina to akcję „Antygony” Sofoklesa. Przez to musiał uciekać i stracił majątek, choć po śmierci króla wrócił i odzyskał rodzinę.
 
Wkrótce jednak doznał nowych nieszczęść. Stracił wzrok, a na życie pracowała żona. Zgnębiony Tobit modlił się o śmierć. W tym samym czasie w Ekbatanie w Medii o śmierć modliła się też rozpaczliwie młoda Izraelitka Sara. Jej kolejni mężowie umierali po ślubie, zabijani przez demona.
 
Tymczasem Tobit wobec ubóstwa postanowił wysłać syna Tobiasza do Medii po dużą sumę pieniędzy, złożoną tam niegdyś u krewnego. Jako przewodnika i opiekuna chłopca zatrudnił Azariasza, który w rzeczywistości był aniołem Rafałem. Wysłaniu Tobiasza sprzeciwiała się Anna, lękając się, że straci jedyne dziecko. Księga kontrastuje ludzkie kalkulacje, ostrożne i pesymistyczne, z umiejętnością zaufania opiece Bożej.
 
Młody Tobiasz po przygodach dotarł na miejsce i poślubił swoją kuzynkę Sarę, którą przeznaczył mu Bóg. Było to zgodne z ówczesnym zwyczajem, który skłaniał do małżeństw w rodzinie, gdyż te zabezpieczały przez rozpłynięciem się w pogańskim otoczeniu. Rafał pomógł zwalczyć demona. Po odzyskaniu pieniędzy młody Tobiasz z żoną powrócił do Niniwy, gdzie czekali zaniepokojeni rodzice.
 
Po powrocie do domu młody Tobiasz usunął bielmo z oczu ojca sposobem wskazanym przez Azariasza-Rafała. Rafał po pożegnalnych pouczeniach ujawnił swoją anielską naturę i zniknął. Rodzina żyła jeszcze długo w Niniwie, ale po śmierci rodziców Tobiasz opuścił to wrogie miasto i przeniósł się do Ekbatany, gdzie zmarł wśród licznego potomstwa.
 
Bóg pomaga wierzącym
 
Z przebiegu akcji wynika, że sprawiedliwych dotykają ciężkie a niezasłużone cierpienia. Bóg jednak ich wspiera, opiekując się udręczonymi i odpowiadając na ich modlitwę. Pomoc ta ma w księdze charakter cudowny, ale warto zauważyć, że anielski posłaniec przybrał postać ludzką – ludzie bywają przysłani do nas przez Boga… Bóg pomaga też poprzez dyskretne sterowanie wydarzeniami. Szczęśliwe zakończenie wyraża przekonanie, że mimo wszystko udane życie na ziemi jest możliwe.
 
Jednak nie od razu się to osiąga. Wierzący przechodzą przez doświadczenia. Stary Tobiasz jest ścigany, ślepnie, żyje w biedzie, znosi przykrości od żony. Potem dopiero wraca do zdrowia, szczęścia rodzinnego, zamożności. Tobiasz wyrusza jako chłopiec, doznaje przeciwności, dojrzewa, a potem dopiero znajduje szczęście w miłości i pomyślność w życiu. Stary Tobit i młoda Sara doświadczają utraty nadziei, ale jednak Bóg ich nie opuszcza i daje im szczęście.
 
Sara jest w takiej depresji, że planuje samobójstwo. Nie spotyka się to z potępieniem, ale księga podpowiada, co w tej sytuacji należy myśleć i czynić. Dziewczyna zmienia swoje zamiary, gdyż nie chce wpędzić ojca w rozpacz. Swoje losy składa w ręce Boga.
 
Samo imię Tobiasz znaczy po hebrajsku ‘dobry Jahwe’, co ma charakter programowy. Miłość Bożą można dostrzec w akcji księgi. Bóg jest Ojcem (Tb 13,4). Wiarę w opiekę Bożą wyrażono wielokrotnie wprost. Biblijny autor łączy poczucie wzniosłości Boga z jego opiekuńczą bliskością.
 
Religijność ludzi wiernych Bogu przejawia się w modlitwie, w życiu rodzinnym i stosunku do bliźnich. Modlitwy odzwierciedlają przekonanie, że trzeba trwać w wierności Bogu, który nigdy nas nie opuszcza, lecz błogosławi i wspiera. Księgę zamyka długa modlitwa Tobita oraz jego ostatnie nauki dla syna.
 
Wiara rodziny
 
Księga Tobiasza zawiera szereg pouczeń moralnych (zwłaszcza w Tb 4, 3-19; 12, 6-11). Ujęte są one głównie w postaci przykazań, nakazów i zakazów, z dodatkiem maksym i obserwacji wskazujących, co jest lepsze. W życiu człowieka służącego Bogu należy iść drogą prawdy, sprawiedliwości i miłosierdzia. Obowiązują go rozwaga i uczciwość. Dobre postępowanie wiedzie do pomyślności, a złe – szkodzi. Ojciec uczy tych zasad swojego syna.
 
Uderzającym motywem Księgi Tobiasza jest obraz kochającej się i solidarnej rodziny. Stanowi on zarazem wyrazisty i wzruszający wzór do naśladowania. Mowa jest więc w księdze o miłości rodziców i dzieci oraz o miłości małżeńskiej. Zarazem członkowie rodziny polegają na Bogu. W żadnej innej księdze biblijnej nie poświęcono rodzinie tyle uwagi.
 
Księga mówi o miłości rodziców i dzieci 
oraz o miłości małżeńskiej. 
Zarazem członkowie rodziny polegają na Bogu. 
W żadnej innej księdze biblijnej 
nie poświęcono rodzinie tyle uwagi
 
Rodzina jest miejscem nauki wiary w Boga i posłuszeństwa przykazaniom. Pierwszym szczegółowym przykazaniem jest szacunek dla rodziców. Obok obowiązków rodzinnych wymieniono miłosierdzie wobec ubogich, sprawiedliwych i rodaków w potrzebie, pomaganie głodnemu i nagiemu.
 
Tobiasz jest więc kochającym i posłusznym synem, a Sara – dobrą córką. Rodzice kochają Tobiasza; troska o niego obejmuje stronę materialną, dobre małżeństwo i wychowanie religijno-moralne. Raguel i Edna żyją dla nieszczęśliwej Sary. Teściowie są uznani za rodziców. Dzieci pamiętają o zmartwieniach rodziców i opiekują się nimi w starości.
 
Tobit i Anna to lojalne małżeństwo, mimo konfliktów wynikłych stąd, że nieszczęścia zatruły im życie. Tobiasz i Sara są sobie przeznaczeni przez Boga (Tb 6, 13. 18). Po romantycznym spotkaniu będą żyli w trwałym i kochającym się małżeństwie, z błogosławieństwem licznego potomstwa. Mężowie w tej księdze szanują żony.
 
Księga Tobiasza zakłada wierność oraz nierozerwalność małżeństwa (Tb 7). Tobiasz i Sara przy ślubie stają się bratem i siostrą – a być rodzeństwem to przecież stan trwały. Sara jest dana Tobiaszowi na zawsze. Tobiasz i Sara modlą się więc o wspólne dożycie starości (Tb 8, 7).
 
Księga Tobiasz uczy ufnej wiary wśród przeciwności i nadziei na pomoc Bożą, nawet w ciężkiej sytuacji. Wiara polega z jednej strony na zaufaniu do Boga i powierzeniu mu swojego życia, a z drugiej na wierności Bogu i na wynikającym stąd życiu zgodnym z przykazaniami i miłości do najbliższych. Te właśnie czynniki składają się na pojęcie wiary w Piśmie Świętym: wierność i ufność.
 
Michał Wojciechowski 
 
Zobacz także
ks. dr Johannes Gamperl
Modlitwę wiernych można porównać do postawy św. Jana Apostoła, który w czasie ostatniej wieczerzy położył swoją głowę na piersiach Pana i kierował do Niego pytania. Można ją porównać do postawy kobiety z Ewangelii, która dotknęła szaty Jezusa i została uzdrowiona. Jest podobna prośbie grzesznej kobiety, która swoimi łzami zrosiła stopy Jezusa i swoimi włosami je otarła. Zostały jej odpuszczone liczne grzechy, ponieważ bardzo umiłowała i w tej miłości, prosząc, podeszła do Pana.
 
ks. Marek Dziewiecki
Dojrzali i szczęśliwi dziadkowie wnoszą w życie wnucząt ciepło miłości, a jednocześnie bogactwo doświadczenia i mądrości. Wiedzą, że największym darem, jaki można przekazać młodemu pokoleniu, jest solidne wychowanie. Tylko ktoś mądrze wychowany potrafi wykorzystać zdobyte wykształcenie, rozsądnie korzystać z dóbr materialnych, jakie posiada i w przyszłości założyć szczęśliwą rodzinę. Dojrzali dziadkowie są realistami. 
 
ks. Paweł Siedlanowski
Mówimy o sobie z dumą: Pokolenie św. Jana Pawła II. Był nam bliski, nie tylko jako Papież z Polski, ale jako ojciec, który jednoczył nas – ludzi wiary – w jedną rodzinę. Był autorytetem. Dziś wiele się zmieniło. W dorosłość wchodzi generacja, która św. Jana Pawła II zna tylko z podręczników historii i archiwalnych filmów, postrzega go raczej jako bohatera niż świętego. 
 

___________________

 reklama
Działanie dobrych i złych duchów
Działanie dobrych i złych duchów
Krzysztof Wons SDS