Biorąc pod uwagę stan współczesnej młodzieży, wymagania ludzkie i duchowe wobec kandydatów do kapłaństwa winny być dostosowane do ich sytuacji emocjonalnej i duchowej, rozeznanej obiektywnie. Wymagania niedostosowane mogą sprawić, iż alumni, miast otwierać się ze swoimi problemami i rozwiązywać je w dialogu z przełożonymi i ojcami duchownymi, będą raczej się zamykać i ukrywać wszystko to, co mogłoby - w ich odczuciu - być źle widziane przez przełożonych i zagrozić im w drodze do kapłaństwa. Zdobycie zaufania alumnów jest więc jednym z najważniejszych zadań każdego wychowawcy i ojca duchownego.

Konieczność udzielenia stosownej pomocy

Uwzględniając potrzebę udzielenia pomocy kandydatom do kapłaństwa Jan Paweł II w Pastores dabo vobis wskazuje bardzo jednoznacznie na kierownictwo duchowe jako na jedno z najważniejszych narzędzi formacji seminaryjnej: Jest to środek klasyczny, (...) wysoko ceniony nie tylko jako metoda formacji duchowej, ale także dlatego, iż pozwala rozwijać i wspomagać wierność i wielkoduszność w wypełnianiu kapłańskiej posługi. Ojciec święty precyzuje jednak, iż kierownik duchowy nie powinien zastępować alumna w jego pracy nad sobą, ale jedynie towarzyszyć mu i pomagać w rozeznaniu powołania oraz w podjęciu dojrzałej i wolnej decyzji. Wskazania do formacji kapłańskiej w celibacie Kongregacji ds. Wychowani Katolickiego stwierdzają, iż ojcowie duchowni i inni wychowawcy dobrze przygotowani będą w stanie zweryfikować autentyczność powołania u kandydatów normalnych przy pomocy zwykłych kryteriów selekcyjnych.

Aby możliwa była jednak autentyczna weryfikacja, musi istnieć wcześniej autentyczna więź ojca duchownego i innych wychowawców z alumnem. Autentyczność tej relacji nie wynika najpierw z roli i funkcji, jaką pełni ojciec duchowny, ale z bezinteresownej troski o alumna. Miłość, akceptacja ojca duchownego winna być odbiciem nieskończonej miłości Boga do człowieka. Akceptacja, życzliwość i troska wychowawcy jest symbolem, znakiem naprowadzającym alumna na nieskończoną miłość Boga Ojca. Jest to zasadniczy element formacji. Płaszczyzną, na której spotykają się ojciec duchowny z wychowankiem, jest ich wspólne poszukiwanie Boga i Jego woli, ich wspólne posłuszeństwo Słowu Bożemu. Ojciec duchowny jako pierwszy daje wzór, jak należy słuchać Słowa Bożego, jak należy rozróżniać natchnienia Boże od uwikłania w swoje osobiste ludzkie potrzeby i od działania złego ducha. Ojciec duchowny winien być nauczycielem rozeznawania duchowego dla swoich wychowanków.

Kongregacja Wychowania Katolickiego zastrzega się jednak, iż mogą istnieć sytuacje szczególnie trudne, w których niektórym kandydatom do weryfikacji ich własnego powołania, będzie rzeczą konieczną zastosowanie środków szczególnego rodzaju: badania psychologiczne, (...) konsultacja specjalistyczna (...) o charakterze psychoterapeutycznym. Tę samą opinię powtarza także Jan Paweł II w Pastores dabo vobis: W konkretnych przypadkach i przy spełnieniu ściśle określonych warunków może ono [kierownictwo duchowe] być wspomagane, ale nie zastępowane przez pewne formy analizy czy pomocy psychologicznej.

Zasady korzystania z terapii psychologicznej w ramach formacji seminaryjnej

Problem łączenia pomocy duchowej z pomocą terapeutyczną jest w naszych warunkach tematem mało jeszcze rozumianym, stąd też wywołuje kontrowersje i dyskusje, których nie dostrzega się w oficjalnych dokumentach Magisterium Kościoła. Niechęć wielu ojców duchownych i wychowawców seminaryjnych do korzystania przez alumnów z terapii w naszych polskich warunkach wynika być może po części z braku jasnych kryteriów korzystania z pomocy psychologicznej. Wydaje się, iż byłaby nam potrzebna szeroka dyskusja w środowisku formacyjnym na temat celów, zasad i metod korzystania z pomocy psychologicznej.

Łączenie pomocy terapeutycznej z kierownictwem duchowym nie jest bynajmniej proste. Błędem może być zarówno odgradzanie alumnów od pomocy psychologicznej, jak też zbytnie poleganie na niej i przerzucanie ciężaru odpowiedzialności za stan emocjonalny alumna na terapeutę. Zasady korzystania alumnów z terapii w ramach kierownictwa duchowego winny być jasno określone i znane wszystkim zainteresowanym: przełożonym, ojcom duchownym, terapeutom, jak też samym alumnom. Jan Paweł II w Pastores dabo vobis zachęca, aby biskupi wraz z rektorami i ojcami duchownymi seminariów ustalili zasady, kryteria i metody rozeznania powołania kapłańskiego. Wśród tych zasad winny być także zasady, kryteria i metody korzystania z pomocy psychologicznej.