Najpierw spotykałem w sobie przeora, duszpasterza, katechetę, prokuratora. Najczęściej człowiek nie spotyka się z sobą samym, tylko z funkcjami, które pełni. Jest to element odkrywania siebie i przedzierania się w głąb. Trzeba się z tym zmierzyć, byle nie pomylić siebie z pełnioną funkcją.

 

Księdzu trudno jest być poza wszelkimi „kontekstami". Kiedy byłem przeorem, wielu ludzi postrzegało mnie jako „przewielebnego ojca przeora", któremu nie należy przeszkadzać, bo zajmuje się ważnymi sprawami. Widziałem te przeróżne role, które pełniłem i grałem mniej lub bardziej świadomie. Kogo jeszcze spotkałem? Siebie sprzed wielu lat, czyli człowieka, który rozpoczynał pracę duszpasterską i kapłańską, kogoś, kto robił różne rzeczy na studiach, kto przygotowywał się do święceń. Dokonywałem porównań: jaki byłem wtedy, a jaki jestem teraz. Odkrywałem też na nowo swoje zainteresowania, na przykład przypominałem sobie, jak bardzo lubię jeździć na nartach i na rowerze.

 

W tym czasie pomagał mi Merton. Pisał on, że człowiek, akceptując w sobie wymiar najgłębszej, wewnętrznej samotności, spotyka siebie. A spotykając siebie, spotyka Pana Boga i odkrywa, że On w nim mieszka. Można by powiedzieć, że w najgłębszym wymiarze swojego istnienia „człowiek jest samotnością". Nie jest to zachęta do izolacji, ale raczej próba uświadomienia, że spotkanie siebie i zaakceptowanie swojej najgłębszej samotności uzdalnia człowieka do budowania relacji z innymi ludźmi. Tak pisał o tym Merton i takie jest też moje doświadczenie.

 

 

Chyba nie. Myślę, że ciągle odkrywam siebie. Wiele rzeczy we mnie miało wtedy początek, teraz powoli to do mnie dociera. Nie jest tak, że spotkałem siebie i już mogę być proboszczem.

 

W listopadzie ubiegłego roku i teraz, po Wielkanocy, spędziłem w chatce jeszcze kilka dni, żeby pewne sprawy sobie poukładać. Myśli dojrzewają, udaje się je lepiej sformułować, ale mam wrażenie, że jest to proces, który się zaczął i będzie trwać pewnie aż do śmierci. Merton pisał, że musimy się pogodzić z tym, że zawsze będziemy nowicjuszami. Kilka lat po święceniach, przez moment wydawało mi się, że właściwie wszystko, co ważne, już przeczytałem, wszystkie ważniejsze doświadczenia życiowe i duszpasterskie mam za sobą i właściwie już prawie wszystko wiem... Teraz wiem, że się myliłem.

 

Można, i można w ogóle nie spotkać Boga. Ja cały czas miałem jednak przekonanie, że Pan Bóg towarzyszy mi w tym czasie samotności, jest we mnie i w tym wszystkim, co się ze mną dzieje. Odkrywałem Go bez nadzwyczajnych wizji czy doświadczeń, w zaufaniu, że skoro powiedział, że będzie z nami aż do skończenia świata, to będzie. Poza tym robiłem to wszystko za zgodą prowincjała, a więc w jedności z Kościołem. Wierzyłem, że Bóg jest w tym obecny – Ten, który jest nie tylko w tym, co w nas piękne, pobożne, cudowne i wspaniałe, ale również – a może przede wszystkim – w tym, co w nas słabe, chore i poranione. On sam powiedział, że przyszedł do chorych, słabych i grzeszników, a nie do porządnych i sprawiedliwych.

 

Gdy człowiek pędzi przez życie – bo wszyscy oczekują, że będzie efektywny i skuteczny we wszystkim, co robi – to emocje przeszkadzają. Najłatwiej je więc zignorować. Uczucia można zamrozić – niech sobie będą, ale niech nie przeszkadzają. Rozmrażanie lodówki polegało na tym, że różne uczucia, emocje i pragnienia, które gdzieś tam we mnie tkwiły, pomału się przebijały, dochodziły do głosu. Odkrywałem, że one również są darem Pana Boga. Poznając bardziej siebie, bardziej poznałem Jego – Tego, który we mnie jest i na którego obraz zostałem stworzony.

 

 

Gdybym mógł, jeszcze na trochę pozostałbym w lesie. To trochę tak, jak z nauką do egzaminu – w ostatni wieczór człowiek stwierdza: mógłbym jeszcze zrobić to i tamto, ale już nie ma czasu. Przychodziły mi do głowy podobne myśli. Mógłbym kontynuować poznawanie siebie. Odkryłem, że potrzebuję chwil ciszy, żeby funkcjonować normalnie, odnawiać kontakt z sobą i z Panem Bogiem.

 

Byłoby idealnie, gdyby można było w codziennym życiu utrzymać równowagę pomiędzy – nazwijmy to górnolotnie –kontemplacją a działaniem. Łatwiej ześlizgiwać się w stronę działania, dlatego trzeba szukać sposobu, aby pielęgnować w sobie wymiar duchowy – kontemplacji i samotności.

 

Mam jednak świadomość, że jest to sprawa indywidualna. Czasem muszę się powstrzymywać przed formułowaniem ogólnych nauk...

 

 

Zazwyczaj opowiadam o swoim doświadczeniu i podkreślam, że nie mam uniwersalnej recepty, którą mogliby zastosować wszyscy. Wielu ludzi mówi mi: „Nie, to nie dla mnie. Miesiąc, dwa – w porządku, ale rok?". Każdy ma swoją miarę. Ja wydeptałem taką ścieżkę, ale nie jest to żaden model. W moim wypadku też nie było tak, że nigdy wcześniej nie byłem sam. Wcześniej jeździłem na rekolekcje, dni skupienia. Do ślubów wieczystych i święceń kapłańskich również przygotowywałem się w milczeniu i samotności.

 

Myślę, że w życiu świeckim taka czasowa samotność jest nie mniej ważna. Można ją znaleźć na przykład na rekolekcjach zamkniętych. Motywy wyjazdu mogą być bardzo różne, choćby zwyczajne zmęczenie. Ważne jest nie to, dlaczego się na coś takiego decyduję, ale dlaczego w tym trwam. Odejście ze świata na jakiś czas, po to aby pobyć samemu, ma sens wtedy, jeżeli wraca się do ludzi i jest się z nimi „bardziej". Sytuacja, w której odcinam się od świata, nie jest dobra. Już mnisi egipscy w IV w. mówili, że pójście na pustynię z nienawiści do ludzi zazwyczaj kończy się źle. Cały świat, także to, co w nim złe, człowiek zabierał na pustynię i to powoli go zżerało.

 

Powiedzmy sobie szczerze – prędzej czy później trzeba się ze sobą spotkać, chyba że cały dzień będziemy słuchać radia i oglądać TV. Jeżeli jednak odważymy się na ciszę, to może to być niezwykle interesujące, choć wcale niełatwe, doświadczenie.

 

 

Wtedy jest to niemożliwe. Ale można na początek spróbować zafundować sobie choćby pół cichego dnia, weekend a może nawet tydzień. Jak wspomniałem, najważniejsze jest wsłuchiwanie się w głos własnego serca i odkrywanie swoich pragnień. Ta myśl towarzyszyła mi przez cały ten czas: „być ze sobą i słuchać siebie". Jeżeli ktoś mówi mi: „Fajne, takie roczne wakacje, ja też bym tak chciał", mogę tylko powtórzyć za Mertonem: „Jeśli rzeczywiście uważasz, że to jest takie świetne, dlaczego tego nie spróbujesz?".

 

 

Problem braku czasu jest wtórny. Najważniejsze jest to, czy rzeczywiście chcę, czy mi na czymś zależy. To trochę tak, jak z modlitwą. Często mówimy, że nie mamy na nią czasu. Gdyby rzeczywiście czas był tu największym problemem, to bezrobotni całymi godzinami przesiadywaliby w kościele.

 

Myślę, że czasem, w zabieganiu, warto odważyć się i pobyć tylko ze sobą i siebie posłuchać. Wydaje mi się, że to konieczne dopełnienie bycia z innymi ludźmi.

 

 

fot. Milivanily, Hands