DRUKUJ
 
Krystyna Ostrowska
Żyć według wartości
Wychowawca
 


Wśród wartości ludzkiego wymiaru biologicznego można wymienić: życie, sprawność fizyczną, zdrowie, harmonijny układ ciała, seksualność, odporność na ból i cierpienie itd. Do wartości odnoszących się do sfery psychicznej można zaliczyć np. inteligencję, wyobraźnię, mądrość, wrażliwość emocjonalną. Do wartości odnoszących się do sfery społeczno-moralnej należą np. troska o innych, współdziałanie, rywalizacja, solidarność, przyjaźń, uczciwość, odpowiedzialność, patriotyzm, sprawiedliwość, a do wartości sfery duchowej zaliczamy: miłość Boga i ludzi, wiarę, modlitwę, świętość. Na poszczególnych etapach życia istnieją właściwe dla tego okresu możliwości poznawania, rozumienia i urzeczywistniania tego, co dla człowieka jako istoty ludzkiej jest cenne, ważne, pożądane, konieczne i zobowiązujące. Jednocześnie w naszej kulturze ostatnio znacznie zwiększyła się liczba instytucji i osób mających bezpośredni i pośredni wpływ na przekazywanie wiedzy o tym, czym są wartości i w jaki sposób można i trzeba je urzeczywistniać. Dotychczas najczęściej mówiło się, że tymi instytucjami są rodzina, szkoła, Kościół, rówieśnicy, a w okresie dorosłości zakład pracy. Obecnie ten rejestr jest znacznie dłuższy. W początkowych latach życia wzorców zachowań będących wskaźnikami urzeczywistnianych wartości dostarczają przede wszystkim rodzice, a także telewizja i Internet. W okresie dorastania do tego procesu w istotny sposób wkraczają nauczyciele, rówieśnicy, koledzy, środki masowej komunikacji i przekazu kultury. Niebagatelną rolę odgrywają telewizja, radio, film, Internet, teatr, literatura, idole kultury masowej i sportu, ale także społeczność związana z daną religią: parafia, duchowni, nauczanie Papieża, biskupów, oficjalne dokumenty Kościoła, Księgi Święte.

Środowiska te dostarczają wiedzy o tym, co jest ważne, cenne, pożądane, jakie działania i jaki styl życia są wskaźnikami urzeczywistnianego systemu wartości, w jakich sytuacjach sprawdza się wierność deklarowanemu systemowi wartości. W różnych grupach społecznych na przestrzeni dziejów organizowano obrzędy inicjacyjne mające na celu sprawdzenie, w jakim stopniu dany człowiek spełnia stawiane mu oczekiwania i wymagania związane z rolą, do której pretenduje, np. do uczestnictwa w grupie dorosłych mężczyzn. Sprawdzano w ten sposób, czy dana jednostka jest już zdolna do bycia wierną określonym wartościom w sytuacjach trudnych, wymagających bólu, cierpienia, ofiary fizycznej lub psychicznej. Do dziś pewne grupy podkulturowe bardzo mocno przestrzegają obrzędów, sprawdzając gotowość do urzeczywistnienia takich wartości, jak: odwaga, wytrzymałość, lojalność, znoszenie bólu.

Kształtowanie się świata wartości

W pierwszych latach życia, gdy nasze poznawanie świata i siebie opiera się na myśleniu konkretnym, związanym z dostrzeganymi i obserwowanymi oraz wykonywanymi czynnościami przez innych i samego siebie, zdobywamy wiedzę o wartościach dzięki zachowaniu innych osób w stosunku do nas i do otaczającej rzeczywistości.

Na przykład dziecko zdobywa wiedzę o tym, że ważną, cenną i pożądaną w życiu ludzi jest sfera duchowa, bo widzi i uczestniczy w urzeczywistnianiu wartości wiary przez rodziców w modlitwie, obecności symboli religijnych w domu itp.

Podobnie jest z innymi kategoriami wartości. W miarę rozwoju poznawczego i emocjonalnego, a zwłaszcza w okresie przejścia od myślenia konkretnego do abstrakcyjnego i hipotetycznego następuje włączenie w system emocjonalno-poznawczy i programy działań już nie tylko znamion i wskaźników empirycznych wartości, ale samych wartości z ich kulturową interpretacją. Ten proces nabiera wyjątkowego znaczenia w okresie dorastania, przypadającego na lata gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej.

Współczesna kultura amerykańska bardzo mocno uwyraźnia seksualność jako wartość w życiu jednostki i społeczeństwa. Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne w roku 2005 powołało specjalny zespół badawczy do przeanalizowania tego, jak kulturotwórcze środki społecznego przekazu ukazują kobietę w kontekście seksualności. Innymi słowy, powołano zespół, który miał określić, jak aktualna kultura amerykańska (która według autorów Raportu jest wzorcem dla innych kultur) uwyraźnia znaczenie, ważność seksualności i rolę oraz wizerunek kobiety. Zadaniem zespołu było przede wszystkim określenie, czy i w jakim stopniu rozpowszechnione jest zjawisko seksualizacji dziewcząt oraz jakie są konsekwencje tego dla dziewcząt, kobiet, mężczyzn i społeczeństwa.
 
 
strona: 1 2 3