logo
Wtorek, 30 kwietnia 2024
Szukaj w
 
Posłuchaj Radyjka
kanał czerwony
kanał zielony
 
 

 Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Gosia (146.203.130.---)
Data:   2007-11-08 17:53

Jaka to jest "Biblia Gdanska" i kto jej uzywa (chodzi mi ew. o inne wyznania chrzescijanskie). Jak sie ma Biblia Gdanska do, powiedzmy, Bibilii Tysiaclecia?

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: rewq (---.icpnet.pl)
Data:   2007-11-09 20:35

Ze strony http://biblijna.strona.pl/teksty/przeklad_pol.htm :
"1632 Biblia Gdańska - przekład zlecony przez zbory luterańskie Danielowi Mikołajewskiemu. Tłumaczona w latach 1604-1632 z języków oryginalnych. Przekład obejmuje także księgi deuterokanoniczne (zwane przez protestantów apokryfami Starego Testamentu; umieszczono je między Starym a Nowym Testamentem). Niezwykle wierny językowi oryginałów (a właściwie: ich rekonstrukcji znanych w XVII wieku), jest chyba najlepszą polskojęzyczną ilustracją zastosowania w tłumaczeniu Biblii podejścia filologicznego (zasady formalnej równoważności).
Bardzo ciekawy i piękny (w naszym subiektywnym odczuciu) jest język tego przekładu; nie dziwi wcale, że jest to przekład, z którego i dzisiaj korzysta wielu chrześcijan.
Ciekawym faktem z historii tego przekładu jest zakaz jego czytania przez katolików, wydany przez Prymasa Jana Wężyka (jako przekładu nieautoryzowanego przez Kościół Katolicki).
Współcześnie wydawana Biblia Gdańska to wersja z poprawkami językowymi (rewizja) z 1738 roku, znana też jako Biblia Królewiecka, z Nowym Testamentem poprawianym jeszcze raz w 1881 roku ("rewizja warszawska"). Ostatnie znane nam wydanie z księgami deuterokanonicznymi miało miejsce w 1913 roku w Halles. Bez tych ksiąg wydaje Biblię Gdańską od ponad 100 lat Towarzystwo Biblijne w Polsce (dawniej Brytyjskie i Zagraniczne Tow.Biblijne; ostatnie wydanie - w 1989 roku). Do czasu opracowania zupełnie nowego przekładu - Biblii Warszawskiej - Biblia Gdańska miała dla polskiej społeczności ewangelickiej podobne znaczenie, jak Biblia ks.Wujka dla społeczności katolickiej. Biblia Gdańska jest dostępna w Sieci online (np. na stronie Biblii Internetowej), jako plik OSIS oraz jako moduł wielu programów biblijnych (m.in. wszystkich programów polskojęzycznych).
Interesujące, obszerne materiały na temat Biblii Gdańskiej można znaleźć w serwisie Luteranie Online - polecamy dwa artykuły, przedstawiające historię przekładu i jego opis: Studium o Biblii Gdańkiej ks.doktora Tadeusza Wojaka, oraz Geneza i charakter Biblii Gdańskiej ks.prof.doktora Jana Szerudy."

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: sierzant Klosinski (---.icpnet.pl)
Data:   2007-11-09 21:16

http://pl.wikipedia.org/wiki/Biblia_Gda%C5%84ska

Starania zborów protestanckich o nowe po Biblii Brzeskiej wydanie trwały ponad ćwierć wieku. W 1600 r., na soborze w Ożarowie powierzono to dzieło Marcinowi Janickiemu, pastorowi zboru reformowanego w Secyminie (sandomierskie). Na synodzie w Baranowie w 1604 r. polecono Danielowi Mikołajewskiemu, seniorowi zborów kujawskich i Janowi Turnowskiemu, seniorowi Jednoty czeskiej w Wielkopolsce, aby tłumaczenie Janickiego porównali z Biblią Brzeską, czeską Kralicką (1579-1593), francuską, łacińską Pagninusa i Wulgatą. Mimo starań Biblia Janickiego nigdy nie została wydana. Nie wiadomo także, co się stało z jego rękopisem. Mikołajewski zajął się rewizją Biblii Brzeskiej z polecenia różnych synodów. Owoc tego współdziałania polskich luteran, kalwinów i braci czeskich, stanowi drugie (po Biblii Brzeskiej) tłumaczenie Biblii Kościołów ewangelickich. Ukazała się ona drukiem 18 listopada 1632 r. w Gdańsku (stąd przyjęta później nazwa).
Poprawna językowo pozostawała przez ponad trzysta lat Biblią polskich protestantów.
Biblia Gdańska, w całej swej karierze, miała dla protestantów takie znaczenie jak dla katolików Biblia Jakuba Wujka. Z tego też powodu do XX wieku włącznie wydano ją ponad 20 razy. W 1660 roku w Amsterdamie, w 1738 w Królewcu, w 1768 w Brzegu, w 1179 w Królewcu, w 1810 w Berlinie, w 1823 w Królewcu, w 1836 we Wrocławiu, w 1838 w Poznaniu, w 1840 i 1846 w Lipsku, 1854 i 1860 w Halli, w 1855 bez apokryfów w Poznaniu, w 1857, 1861, 1863, 1864, 1865, 1873 w Berlinie, w 1869, 1876, 1879, 1889, 1890 w Warszawie, a także w 1899 i 1919 r. w Ameryce.
Biblia Gdańska Pozostawała głównym przekładem używanym przez polskich ewangelików i ewangelicznych chrześcijan do roku 1975, to jest do wydania Biblii Warszawskiej.
Pierwsze wydania Biblii Gdańskiej zawierały także księgi uznawane przez protestantów za apokryfy (część z nich w terminologii katolickiej jest określana jako księgi deuterokanoniczne, część - 3 Księga Machabejska, 3 i 4 Księga Ezdrasza oraz Modlitwa Manassesa - jest również uznawana za apokryfy), które umieszczano pomiędzy Starym i Nowym Testamentem. Współczesne wydania nie kontynuują tej tradycji.

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Michał (---.zabrze.net.pl)
Data:   2007-11-09 22:17

Biblia Gdańska, Biblia Warszawska, to są potoczne nazwy protestanckich wydań Pisma Świętego, najczęściej wydawanego przez Brytyjskie Towarzystwo Biblijne (stąd jeszcze bardziej potoczna nazwa "Brytyjka"). Jest to normalne tłumaczenie Pisma Świętego, tyle, że przystosowane do potrzeb protestanckiej ekspresji religijnej. Niekiedy jest to tłumaczenie wierniejsze (bardziej dosłowne) oryginałowi, niekiedy nieco od niego odbiega. Dla mnie denerwującą manierą jest tłumaczenie wyrazu Kościół, naturalnego dla języka polskiego, a przyjętego z języka czeskiego, jako zbór. Oczywiście ta maniera ma pewne uzasadnienie eklezja - Kościół, zgromadzenie świętych, jest może i bliższe oryginałowi niż kościół, kasztel, zamek, ale mnie się nieodmiennie kojarzy ze zborami ariańskimi na kielecczyźnie, a stąd, ze wszystkimi nieformalnymi grupami chrześcijańskimi, często o charakterze sekciarskim. Luteranie wszelkich odmian, choć używają słowa zbór, zborownicy, to jednak w Polsce posługują się oficjalnie raczej tradycyjnym i mniej zgrzytającym dla ucha słowem kościół. Biblia Gdańska nie zawiera ksiąg deuterokanonicznych - wtórno kanonicznych ST (w nomenklaturze protestanckiej - apokryfów, co jest niezgodne z prawdą), których nie zawierało greckie wydanie żydowskiego ST (Septuaginta, włączonych do kanonu później, w sposób ostateczny na Soborze Trydenckim). (Piszę z pamięci, więc ewentualne błędy może poprawić np. VD, lub Moderator). Jest to pełnoprawna Biblia, którą mogą się posługiwać katolicy. Po raz pierwszy Pismo Święte w całości przeczytałem w tej właśnie wersji. Ma zasadniczą wadę, przy wszystkich zaletach tego tłumaczenia psalmy i niektóre księgi prorockie są tłumaczone fatalnie. Może dlatego, że nasi bracia w wierze używają Biblii do czytania, tłumaczenia i praktycznych zastosowań w życiu, natomiast nie modlą się nią w taki sposób jak my (np. jutrznia, nieszpory itp.), stąd ich chropowate tłumaczenie, może i poprawne i swojej istocie, nie oddaje pierwotnego charakteru psalmów, które były pieśniami śpiewanymi w Świątyni. Są nowsze tłumaczenia Pisma Świętego i bardziej ekumeniczne. Dobrze jest przeczytać wersję protestancką, jeśli ma się kontakty z protestantami. Do codziennego użytku w Kościele katolickim praktyczniej używać Tysiąclatki, która póki, co, jest składową oficjalnych tekstów liturgicznych. Jest jeszcze tzw. Biblia Jakuba, która stanowi protestancką przeróbkę katolickiej Biblii ks. Jakuba Wujka. Czasem można spotkać nawiedzonego protestanta, który z rozwianym włosem, ogniem w oczach i namaszczonym głosem przemawia niczym starotestamentowi prorocy.

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Verba Docent (---.eranet.pl)
Data:   2007-11-09 22:31

Jest to tłumaczenie Pisma Świętego dokonane w XVII wieku przez polskich protestantów, pierwsze wspólne dzieło luteran i kalwinistów. Często porównywana do Biblii ks. Wujka, szczególnie pod względem wpływu na język polski. Była powszechnie stosowana przez polskich protestantów do czasu opublikowania tzw. Biblii Warszawskiej w połowie lat 70' XX wieku. Miała kilkadziesiąt wydań. Każde tłumaczenie jest pewnego rodzaju odpowiedzią na pytanie: czy oddwać tekst czy bardziej sens oryginału. Biblia Gdańska oddaje bardziej tekst. Jako jedna z nielicznych Biblii protestanckich zawiera tzw. księgi deuterokanoniczne, które uznawane są za kanoniczne przez katolików a u protestantów za apokryfy. Jeśli chodzi o Księgi Ezdrasza, to Biblia Gdańska idzie nawet dalej, gdyż podaje nawet te, które są apokryfami katolickimi.
Jak się ma do Biblii Tysiąclecia. Generalnie rzecz ujmując: tak jak każde tłumaczenie protestanckie do katolickiego. Poza tym jest językowo bardziej archaiczna niż Tysiąclatka. Jak już pisałem Biblia Gdańska akcentuje bardziej dosłowność tekstu, Tysiąclatka bardziej sens.
Tekst Biblii Gdańskiej można znaleźć w internecie nie ma wię problemu z porównaniem poprzez równoległą lekturę. Sugeruję zwrócenie szczególnej uwagi na przedmowę do pierwszego wydania BG, w którym uwypuklono różnice BG z wcześniejszymi przekladami, przede wszystkim ks. Wujka.

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Gosia (---.nyc.res.rr.com)
Data:   2007-11-10 05:02

Wszystkim bardzo dziekuje za obszerne wyjasnienia. Bardzo mi to rozjasnilo wszystko. Wyznaje z pokora, ze wstyd mnie ogarnal, ze tego nie wiedzialam. No, ale kto pyta, wstydzi sie raz, a kto nie wie i nie pyta - cale zycie.

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Verba Docent (---.eranet.pl)
Data:   2007-11-10 09:37

Ad pan Michał, bo wezwał mnie do korekty.

Otóż zawiera księgi deuterokanoniczne a nawet apokryfy (np. 3.Księgę Machabejską). Z tym, że u Braci odłączonych obowiązuje następująca nomenklatura biblijna:
nasze apokryfy to ich pseudoepigramy
nasze deuterokanoniczne to ich apokryficzne.

Sam tekst Bibli Gdańskiej można poczytać sobie w internecie:
www.bibliagdanska.pl, wziąć do ręki Tysiąclatkę i porównać sobie co i jak.

Piękna języka nikt nie neguje. Tak jak nikt nie neguje piękna polszczyzny Biblii Brzeskiej, innego wydania protestanckiego. To, że język ulega zmianie to fakt i nie ma nad nim co dyskutować. Podziwianie piękna archaicznego języka nie jest głównym celem lektury Pisma Świętego, stąd zarówno katolicy jak i protestanci ciągle pracują nad nowymi przek ładami. U nas Biblię Wujka (cudo staropolszczyzny) zastąpiono w Kościele Tysiąclatką, u nich Biblię Gdańską zastąpiono Biblią Warszawską.
Na marginesie ciekawostka. Nowy Testament i Septuaginta spisane zostały, jak wiadomo w grece hellenistycznej, tzw. koine dialektos. W prawosławiu uważane są za teksty kanoniczne. Do dziś czyta się w cerkwiach greckich fragmenty właśnie w tym dialekcie, który jest całkowicie niezrozumiały dla przeciętnego Greka doby dzisiejszej. O czym przekonałem się osobiście nie mogąc nawiązać kontaktu z Hellenami posługując się językiem, którego onegdaj nauczono mnie w szkole. Próby wprowadzenia czytań we współczesnej grece spotkały się ze stanowczym oporem greckiej Cerkwii.

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: M (---.internetdsl.tpnet.pl)
Data:   2007-11-10 11:13

Jeden Przedmówca pisze: "Biblia Gdańska nie zawiera ksiąg deuterokanonicznych - wtórno kanonicznych ST (w nomenklaturze protestanckiej - apokryfów, co jest niezgodne z prawdą)"

Drugi Przedmówca pisze: "Jako jedna z nielicznych Biblii protestanckich zawiera tzw. księgi deuterokanoniczne, które uznawane są za kanoniczne przez katolików a u protestantów za apokryfy."

A więc Biblia Gdańska zawiera czy nie zawiera księgi deuterokanoniczne? I co co jest, jeśli można?

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Michał (---.zabrze.net.pl)
Data:   2007-11-10 12:53

Dobrze. Pewnie mam poprawioną przez protestantów wersję BG. (Pamiętam ile oporów i dyskusji budziło u nich, by w stanie wojennym na prośbę ks. Blachnickiego wydrukować dla polskich katolików milion egzemplarzy Tysiąclatki, a nie jakiejś wersji protestanckiej).
Księgi deuterokanoniczne - wtórno kanoniczne, to są te, które zostały włączone do kanonu później, w sposób ostateczny uznane za kanoniczne na Soborze Trydenckim w połowie XVI w. To wcale nie oznacza, że ksiąg tych wcześniej nie uznawano za natchnione! Tyle, żydzi nie włączali ich do swojego kanonu. Problem kanoniczności wywołał w gruncie rzeczy Luter i jego następcy (odrzucali np. kanoniczność ksiąg, których kanoniczność uznał sam ich protoplasta). Czyli są to księgi włączone do kanonu później, a nie nieuznawane za natchnione.
Natomiast apokryfy, są to bajeczki dla grzecznych dzieci pisane na kanwie np. ksiąg natchnionych. W starożytności pełno było różnych ruchów misteryjnych, tajemnych, gnozy dla dostępujących wyższego stopnia wtajemniczenia, tak w judaizmie, jak i w religiach pogańskich, więc oczywiście pojawiały się też takie ruchy na bazie chrześcijaństwa. Te ruchy MUSIAŁY się podpierać jakimiś tekstami, więc tworzono je. W ogromnych ilościach. Zawierają oczywiste brednie i rzeczy urocze: np. o tym, że Pan Jezus, jako dziecko strugał ptaszki z drewna i później je ożywiał. Co ciekawe apokryfy, księgi tajemne mają się i dzisiaj bardzo dobrze. Tworzą je świadkowie Jehowy (opierając się na ST) i mormoni (legendarna mumia i papirusy Josepha Smitha). Starożytni chrześcijanie gnębieni nieprawdopodobną ilością sekt i herezji przez setki lat nie walczyli z islamem, uznając go za karę Bożą, kolejną herezję w łonie chrześcijaństwa. (Dopiero później zrozumiano istotę zagrożenia, jakie stanowi islam i wypracowano doktrynę sprawiedliwej wojny obronnej). Jak wiadomo Mahomet, który był epileptykiem i liznął trochę ST, a trochę chrześcijaństwa, podczas ataków wpadał w trans i bredził różne rzeczy. Z biegiem czasu udało się z tego stworzyć konglomerat dużo bardziej strawny od chrześcijaństwa dla Beduinów. Można przyjąć, że Koran jest takim apokryfem na bazie ST i NT.
P.S.
Bracia protestanci stosują odmienną nomenklaturę. Dla nich, wszystko co wyrzucili z kanonu jest apokryfem. Część kanonu katolickiego też.

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Verba Docent (---.eranet.pl)
Data:   2007-11-10 14:24

Ad M

1. Biblia Gdańska zawiera księgi deuterokanoniczne, które protestanci nazywają apokryfami.
2. Wyjaśnimy sobie parę pojęć:

Księgi kanoniczne Pisma Świętego to takie , które nigdy nie budziły wątpliwości, że zawierają objawione Słowo Boże. W Kościele katolickim wykorzystywane są w czytaniach liturgicznych.

Księgi wtórokanoniczne Pisma Świetego to takie, które zaliczane są do kanonu (patrz powyżej) Pisma Świętego w Kościele rzymskokatolickim ale, które na różnym etapie historii budziły wątpliwości Kościoła, raz były w kanonie, raz nie. Dotyczy to przede wszystkim tych ksiąg Starego Testamentu, które zostały napisane w języku greckim lub były napisane w języku hebrajskim (lub aramejskim) ale zachowały się do mniej więcej do II wieku n.e. tylko po grecku. Nie zostały one zaliczone przez rabinów w czasie synodu Jamne (początek II wieku n.e.) do kanonu hebrajskiego. Protestanci również nie zaliczają ich do kanonu, czyli nie są uznawane za źródła objawione. Protestanci uznają jednak wagę tych ksiąg i często (jak choćby w przypadku omawianej przez nas Bibli Gdańskiej) publikowane są one w wydaniach protestanckich biblijnych w jednym tomie z pismami kanonicznymi, z wyraźnym nazwaniem ich apokryfami.
Kościoły prawosławne uznają ten sam kanon co rzymscy katolicy ale "dorzucają" do niego niektóre księgi uznane przez rzymskich katolików za apokryfy.
Apokryfy - pisma powstałe w oparciu o Pismo Święte, nie zaliczane do kanonu, nie uznawane za Słowo Objawione. Niektóre z nich były czasami uznawane za część kanonu, w zasadzie nie są wykorzystywane do celów liturgicznych, poza paromo wyjątkami (np. powszechnie znane "Wieczne odpoczywanie racz mu dać Panie a światłość wiekuista ...." to fragment niekanonicznej, czwartej Księgi Ezdrasza). Mają one bardzo duże znaczenie teologiczne: np. duża częśc naszych zwyczajów bożonarodzeniowych ma pochodzenie biblijno-apokryficzne, np. imiona Trzech Król ów) oraz ogólnokulturowe ("Quo vadis?" Sienkiewicza jest zbeletryzowaną opowieścią bazującą na "Ewangelii Piotra").

Polecam lekturę "Historii Biblii" wydanej przez Vocatio, gdzie wszystko to jest opisane dokładnie i strawnie dla laików.

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Michał (---.zabrze.net.pl)
Data:   2007-11-10 21:46

Apokryfy, jako pewien przejaw pobożności ludowej i odpowiedzi na naturalną potrzebę zaspokojenia czysto ludzkiej ciekawości odegrały dużą rolę w uzupełnianiu naszych wyobrażeń o tym czego nie wiemy. Najsłynniejszy ołtarz w Polsce w kościele Mariackim w Krakowie dłuta Wita Stwosza, zawiera scenę zaśnięcia NMP, żywcem wziętą z apokryfów.

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Verba Docent (---.eranet.pl)
Data:   2007-11-11 10:34

Na sam koniec zacytuję to co św. Hieronim, Ojciec Kościoła, niewątpliwie niekwestionowany autorytet biblijny chrześcijaństwa wszechczasów, napisał o znaczeniu apokryfów we wstępie o Księgi Przysłów, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami w swojej Wulgacie:

"Skoro tedy Kościół czyta Księgi Judyty, Tobiasza, Machabejskie ale nie przyjmuje ich do pism kanonicznych, niech więc będą czytane te księgi dla zbuowania luzi, nie żeby nadać autorytet doktrynom Kościoła".

P.S.
W czasach Hieronima w/w księgi uchodziły za apokryfy, dopiero potem zostały uznane wraz z kilkoma innymi tzw. księgami greckimi ST włączone do kanonu.

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Verba Docent (---.eranet.pl)
Data:   2007-11-12 09:29

Mam niejakie kłopoty z moją klawiaturą komputerową, szczególnie z literką "D".
Cytat powinien brzmieć:

"Skoro tedy Kościół czyta Księgi Judyty, Tobiasza, Machabejskie ale nie przyjmuje ich do pism kanonicznych, niech więc będą czytane te księgi dla zbudowania ludzi, nie żeby nadać autorytet doktrynom Kościoła".

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Michał (---.zabrze.net.pl)
Data:   2007-11-12 16:40

Szczerze? Wolałem pierwotną wersję.

 Re: Jaka to jest 'Biblia Gdanska'?
Autor: Troy (---.dynamic.chello.pl)
Data:   2011-05-11 18:04

Pragnąłbym rzucić nieco światła na sprawę w dyskusji.
/.../

Do dyskusji zapraszam tutaj.
moderator

 Odpowiedz na tę wiadomość
 Twoje imię:
 Adres e-mail:
 Temat:
 Przepisz kod z obrazka: