Nie wszystkie klasztory znajdują się na pustyni. Wiele z nich ciągnie się również wzdłuż doliny Nilu (kilka otacza Luksor). Deir al-Muharrak (Spalony Klasztor) w pobliżu Asjut jest najdalej na południe wysuniętym punktem drogi, którą przebyła Święta Rodzina. Tu właśnie miał ukazać się Józefowi anioł, aby oznajmić mu śmierć Heroda (tradycje dotyczące szlaku ucieczki Świętej Rodziny do Egiptu są skarbem Kościoła koptyjskiego). Klasztor ten, w którym życie monastyczne nie wygasło od IV w., jest również wyższym seminarium dla środkowego Egiptu oraz ośrodkiem studiów liturgicznych (podobnie jak we Francji Solesmes).

 

 

Wchodzimy do starego, niskiego kościoła. Kiedy mnisi zaczynają śpiewać, wydaje się, że czas cofa się o tysiąclecia. Liturgiczny śpiew koptyjski jest najstarszy na świecie (liczy trzy albo cztery tysiące lat). W II w. muzykę z liturgii faraonów zastosowano do tekstów Mszy, a następnie w IV w. do liturgii św. Bazylego, która jest nadal w użyciu. Sam język koptyjski jest niczym innym jak starożytnym językiem egipskim, transliterowanym w alfabecie greckim.

 

Jednym z pociągających aspektów ortodoksyjnego Kościoła koptyjskiego jest jego gościnność i brak przywiązania do pieniądza. W dolinie Nilu mnisi żyją tuż obok zwykłych ludzi i wraz z chrześcijanami doświadczają prześladowań, które nasilają się od dziesięciu lat. Status niemuzułmanina w kraju muzułmańskim nie pozostawia miejsca na letniość. Mnisi, jak większość chrześcijan, tatuują sobie na nadgarstku lub przegubie dłoni niewielki, wielkości około centymetra, krzyżyk.

 

 

Deir Abu Makar, klasztor św. Makarego to jeden z czterech, jakie pozostały w Wadi en-Natrun na Pustyni Zachodniej z pięćdziesięciu istniejących tu w IV w. i sześciuset otaczających Aleksandrię przed inwazją arabską. Znajdujemy się siedemdziesiąt kilometrów od Kairu na drodze do Aleksandrii. Owo centrum duchowości koptyjskiej i ośrodek naukowy utrzymuje więź z klasztorem ojców trapistów w Bellefontaine, który wydaje w języku francuskim pisma duchowe najsłynniejszego dziś mnicha egipskiego, ojca Matta el-Maskine (Mateusza Małego). Jest on obecnie pustelnikiem, żyjącym w odosobnionej grocie w pobliżu klasztoru św. Makarego.

 

Jeden z mnichów, ojciec Wadid, wyjaśnia nam sens postu. Według prawosławnych chrześcijan nie należy go wiązać z jałmużną i dzieleniem się z innymi, które chrześcijanin powinien praktykować przez cały rok. „Post, ujarzmiając nasze ciało, aby nie panował nad nami żołądek, służy doświadczaniu niewielkiej cząstki cierpień Naszego Pana na krzyżu. Przybliża nas do Niego i czyni nas wolnymi, abyśmy Go lepiej miłowali. Post nie ma innej racji bytu. Jest on źródłem radości i głębokiego pokoju, czyniąc człowieka wewnętrznie spójnym”.

 

Ortodoksyjny monastycyzm jest jeden, nie ma w nim różnych zgromadzeń i zakonów jak w Kościele rzymskim. Mnisi, którzy żyją na modlitwie, czytaniu Pisma Świętego i kontemplacji pracują także izycznie i śpieszą z pomocą ubogim i sierotom.
Benedykt XVI w encyklice Deus caritas est podkreśla, że miłość Boga i bliźniego powinna iść w parze z działaniem w służbie braciom. Owa spójność, której w naszym Kościele niekiedy brakowało, praktykowana jest przez Koptów od zawsze.

 
                                                       
Marie-Gabrielle Leblanc
Famille Chretienne 1485, s. 20-28
tłum. Joanna Kokowska