Epikurejska teoria przyrody była teorią materialistyczną, co musiało prowadzić do wniosku, że nie istnieje nic poza ciałem, materią i pustą przestrzenią, co prowadziło do wniosku, że to ludzie przyznali bogom przymiot wszechmocy i uroili sobie, że kierują oni światem i życiem człowieka. To właśnie wyobrażenie prowadzi ludzi do nieszczęścia[8]. Epikurejska teoria materialistyczno – atomistyczna świata stała w opozycji do poglądów Arystotelesa, Platona i koncepcji stoickiej. Własnością atomów jest tylko ich wielkość i kształt, a jakości związane ze zmysłami nie mogą łączyć się z ich własnościami. Ruch atomów według założyciela szkoły ogrodniczej odbywał się w kierunku z góry na dół. Tłumacząc zmiany, jakie zachodzą w świecie Epikur twierdził, że atomy spadając, ulegają odchyleniu od pionu i tymi właśnie odchyleniami tłumaczył wszelką różnorodność, jaka istnieje w świecie i zmiany w tym świecie zachodzące. Dla koncepcji materialistycznej trudnymi do wyjaśnienia były zjawiska psychiczne zachodzące w umyśle ludzkim. Epikur stwierdził, że rzeczywista i czynna dusza musi mieć charakter cielesny, ale mimo to ma inną naturę niż materialne ciało, a pojmował ją jako swego rodzaju płynną materię rozprowadzoną w całym ciele, podobnie jak uczucie ciepła[9].

 

Chociaż Epikur jako starożytny filozof jest postacią bardzo ważną, to przy omawianiu jego życia i dokonań w dziedzinie myśli, nie można pominąć nurtu, jaki on sam zapoczątkował, a po jego śmierci wyznawało szczególnie wielu myślicieli zarówno w Grecji, jak i w Rzymie. Mowa tu o nazwanym od jego imienia epikureizmie. Miał on swoje dwa źródła, które wynikały z kultu życia i pragnienia szczęścia oraz z przywiązania dużej wagi do zaufania umysłowi, który uznawał tylko to, co jest mu dane bezpośrednio. Najważniejsza w tym wszystkim jest etyka hedonistyczna, uznająca wyłącznie doczesność i dobro, jakie człowiek posiada, czyniąc go odpowiedzialnym za swoje własne szczęście lub jego brak. Spokój jest dla człowieka najdoskonalszym stanem, jaki człowiek może osiągnąć, a oświecenie umysłu jest jedynym możliwym środkiem, którego człowiek może użyć w walce z tymi sprawami, które ten spokój mogą mu zakłócić, chociaż de facto są one wytworem samej głupoty człowieka. Rozumny i cnotliwy tryb życia jest dla epikureizmu środkiem do osiągnięcia upragnionego przez człowieka szczęścia, choć jest ono szczęściem po części egoistycznym.

 

 

***

 

 

***

 

Najważniejsze myśli Epikura:
„Miarą prawdy jest uczucie.”
„Jeżeli będziesz żył wedle swojej natury, nigdy nie będziesz biedny; jeżeli wedle ludzkich mniemań - nigdy nie będziesz bogaty.”
„Przyjemność jest początkiem i celem życia szczęśliwego.”
„Wszelki ból jest złem, ale nie każdego bólu należy unikać.”
„Jeśli chcesz człowieka uszczęśliwić, nie dodawaj nic do tego, co posiada, ale ujmuj mu kilka z jego życzeń.”
„My nie tyle potrzebujemy pomocy przyjaciół, co wiary, że taką pomoc możemy uzyskać.”
„Przyjaźń jest najpiękniejszym ze wszystkich prezentów, jakimi możemy zostać obdarowani, aby szczęśliwie ukształtować swoje życie.”
„Gdy prosi cię nieprzyjaciel, spełń jego prośbę, ale strzeż się go potem podwójnie.”
„Naprzód spojrzyj, z kim jesz i pijesz, a dopiero potem, co jesz i pijesz.”
„Ktoś, kto tego co posiada nie uważa za największe bogactwo, będzie nieszczęśliwy nawet, gdyby posiadł cały świat.”
„Nie można żyć szczęśliwie, nie żyjąc godnie, moralnie i uczciwie.”
„Bogactwo nie jest ulgą w kłopotach - jest tylko zmianą kłopotów.”

 

***