Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej jako pierwszy krok w procesie aktualizacji wskazuje słuchanie słowa w kontekście aktualnej sytuacji. Należy domyślać się, że idzie zarówno o słuchanie we wspólnocie, w której dokonuje się odczytywanie słowa Bożego, jak i o jego lekturę indywidualną. Z kontekstu wynika, że owo słuchanie ma być otwarte nie tylko na znaczenie literalne tekstu, ale także na wszelkie natchnienia, które pojawiają się w sercu. Wszystkie one muszą być rozeznawane krytycznie, w świetle wiary, czy aby nie są projekcją własnych przekonań, albo wynikiem oddziaływania na czytającego poglądów i ideologii, które byłyby sprzeczne z duchem Ewangelii [5].
 

Drugi krok aktualizacji jest kluczowy dla całego procesu. Dokument formułuje jego cel jako „rozpoznanie aspektów obecnej sytuacji, które tekst naświetla lub kwestionuje”. Wynika z takiego sformułowania, iż w całej złożonej i wieloaspektowej sytuacji istnieją tylko niektóre jej elementy, do których odnosi się tekst biblijny. Takie postawienie sprawy zdecydowanie odrzuca więc mechaniczne przenoszenie rozwiązań problemów w czasach biblijnych na sytuacje w czasach obecnych. Tekst Dokumentu mocno podkreśla wysiłek osobisty człowieka dokonującego aktualizacji, zakładając przy tym uczciwość i umiejętność rozeznawania.
 

Tekst biblijny może owe aspekty obecnej sytuacji albo naświetlać, albo kwestionować. Tak nieokreślona formuła jest bardzo pojemna i zawiera faktycznie wiele możliwych odmian i stopni odpowiedniości tekstu do aktualnej sytuacji. W szerokiej gamie relacji między tekstem a rzeczywistością znajdzie się więc zrozumienie sytuacji w nowym świetle. Rezultatem może więc być zakwestionowanie jakichś elementów aktualnej sytuacji i wezwanie do podjęcia działań na rzecz zmiany rzeczywistości, ale możliwe jest także wezwanie do akceptacji krzyża, niezawinionego cierpienia, słabości innych ludzi, a w konsekwencji nadanie nowego sensu przeżywanym wydarzeniom. Działania na rzecz zmiany rzeczywistości nie mogą być sprzeczne z duchem Ewangelii. Nie wolno więc uciekać się np. do metod inspirowanych przez nienawiść i przemoc, jak to wyraźnie wskazał Jan Paweł II (homilia w Santo Domingo, 11 października 1984 r.) [6].
 

O ile drugi krok aktualizacji koncentrował się na sytuacji, o tyle trzeci zwraca uwagę na tekst biblijny oraz na Boży zamiar. Na końcu procesu aktualizacji należy bowiem „z pełni znaczeniowej tekstu biblijnego wydobyć te elementy, które mogą doprowadzić do przemiany obecnej sytuacji w sposób owocny”. Takie sformułowanie Dokumentu wyraża przekonanie o tym, że w ponadczasowym orędziu Biblii zawarte są wezwania odnoszące się do sytuacji w konkretnych okolicznościach czasu i miejsca. Wezwania te stanowią potencjał, który może być wydobyty przez człowieka podejmującego trud aktualizacji, a następnie zrealizowany w jego działaniu.
 

Ostatni krok aktualizacji zawiera jeszcze jeden, niezmiernie ważny komponent. Wszelka przemiana sytuacji w sposób owocny musi być zgodna z wolą Boga w Chrystusie. Sprzeczne z tym postulatem będzie więc wszelkie działanie, które nie stanowi autentycznego wypełnienia woli Bożej. Jeszcze raz wraca więc problem rozeznania (tym przypadku ostatecznego przed podjęciem działania), na ile odpowiednie elementy pełni sensu tekstu biblijnego faktycznie wyrażają wolę Bożą w aktualnej sytuacji.
 

Ostatni krok aktualizacji został zilustrowany przykładami naświetlenia sytuacji przez Biblię oraz zwrócenia uwagi na wartości, które coraz bardziej dochodzą do współczesnej świadomości. Biblia może więc, według Dokumentu, naświetlać np. problem urzędów oraz wspólnotowego wymiaru Kościoła, opcję na rzecz ubogich oraz teologię wyzwolenia, czy wreszcie sytuację kobiet. Drugi typ przykładowej aktualizacji odnosi się do tego, co można zaliczyć do tzw. znaków czasu (por. KDK 4). Zostały bowiem przywołane przykłady pozytywnych wartości, podnoszonych niejednokrotnie poza Kościołem i nie zawsze z inspiracji chrześcijańskiej. Wymagają one rozeznania, oceny w świetle Biblii oraz stosownego zaangażowania chrześcijan. Przywołane przez Dokument przykłady wartości, które w taki sposób winny być potraktowane, są wymowne: prawa człowieka, ochrona życia ludzkiego, ochrona środowiska naturalnego, pragnienie pokoju.
 

Te ostatnie uwagi pokazują, jak bardzo nasze słuchanie Słowa Bożego winno być zakorzenione w naszej rzeczywistości, w której dochodzą do głosu nasze osobiste dobre pragnienia i nieuporządkowania, ale także inspiracje z zewnątrz, z otaczającego nas świata, w którym dobro i zło będą pomieszane ze sobą do czasu powtórnego przyjścia Pana. Pismo Święte powinno nam pomóc w naszym codziennym rozeznawaniu, co Duch mówi dziś do Kościoła i do nas osobiście.

___________________________________
ks. Roman Pindel