ANTYCZNA SZTUKA PRZEPOWIADANIA

Starożytni stoicy, szkoła filozoficzna zapoczątkowana przez Zenona z Kitionu około 300 r. przed Chr., antyczną sztukę przepowiadania dzielili na dwie grupy: odmiany "sztuczne" - polegające na zastosowaniu określonych technik; odmiany "naturalne" - niewymagające żadnych technik, lecz czerpiące swe źródła w naturalnych uzdolnieniach wróżbity.

Cyceron, we wstępie do rozprawy De divinatione, napisał: "Dawne to jest przekonanie, sięgające jeszcze bohaterskich czasów, lecz potwierdzone w zgodnej opinii ludu rzymskiego i innych narodów, że istnieje w ludziach niezaprzeczalna zdolność dywinacji. Grecy nazywali ją 'mantike', co oznacza dar przewidywania przyszłych zdarzeń, tę szczególną i zbawienną właściwość, która wynosi ludzką naturę nieomal do poziomu boskiej mocy. Tutaj też, jak i w wielu innych rzeczach, poprawiliśmy Greków, nadając tej właściwości miano pochodzące od boga, 'divinatio', podczas gdy nazwa grecka, zgodnie z objaśnieniem Platona, wywodzi się ze słowa 'furor' ('mania', od której 'mantike' wzięła swoją nazwę). Nikt nie zdoła zaprzeczyć, iż nie ma takiego narodu, który nie wierzy, by przyszłość można było odgadnąć, i nie uznaje w pewnych ludziach mocy jej przepowiadania".

Najbardziej znaną wyrocznią grecką była wyrocznia delficka, która istniała dawno przed epoką olimpijskich bogów. Nie ograniczała się ona tylko do wróżenia przyszłości. Według Eurypidesa, Ziemia (Gaja) zsyłała nocą "widzenia (...) które miastom śmiertelnym co pierwsze, co późniejsze i co dopiero nastąpi w snach wieściły". Wieszcząca sybilla zapadała w głęboki trans, w którym zdradzała objawy nadzwyczajnego wzburzenia i niemal pomieszania zmysłów, mówiła innymi językami, a często po zakończeniu przepowiedni traciła przytomność.

Wyrocznia Zeusa w Dodonie odpowiadała na pytania odwiedzających, wypisywane na płytkach z ołowiu, które wręczano kapłanom. W miejscu wieszczenia stały kotły z brązu, a dźwięk, jaki wydawały na wietrze, podlegał wróżebnej interpretacji, która była zadaniem kapłanów. W Dodonie wróżono również przez ciągnienie losów i interpretację zjawisk atmosferycznych (gr. meteora) - które zależały w znacznej mierze od kaprysów Zeusa. W Grecji wieszczono również, interpretując lot ptaków, zachowanie się ryb i innych zwierząt.