DUCH ŚWIĘTY W ŻYCIU KOŚCIOŁA

W Starym Testamencie Duch Boży ożywia, wybiera, poucza i prowadzi. Powołuje proroków, którzy obwieszczają ludowi, co ma czynić i czego ma się spodziewać. Królowie i sędziowie działają mocą i siłą Ducha Bożego. Generalnie jednak w Starym Testamencie Duch nie posiada charakteru osobowego, jest raczej mocą Boga i Jego szczególną łaską. Wspomina o tym Jan Paweł II w encyklice Dominum et Vivificantem: Duch Pański nie jest sam odrębną Osobą, ponieważ działa z woli Boga, mocą Jego decyzji lub wyboru. (...) starotestamentowy kontekst nie pozwala mówić o rozróżnieniu podmiotów czy też Osób Boskich tajemnicy trynitarnej, które zostaną objawione w Nowym Przymierzu. Zarówno u Izajasza, jak i w całym Starym Testamencie osobowość Ducha Świętego jest całkowicie ukryta: utajona w objawieniu jedynego Boga i ukryta również w zapowiedzi przyszłego Mesjasza.

Czas Kościoła rozpoczął się wraz z Zesłaniem Ducha Świętego. W Jego Osobie uczniowie Jezusa otrzymali ogromne wsparcie: mocą Ducha, z odwagą w sercu opuszczają pomieszczenie, w którym dotychczas przebywali, mówią obcymi językami. Poczuli się zdolni do wypełnienia powierzonego im posłannictwa. Święty Piotr zaczyna głosić Dobrą Nowinę, chrzci nawróconych, czyni cuda. Pierwsi uczniowie z zapałem zabierają się do budowania Kościoła.

Duch Święty działał w różnych okresach historii Kościoła z różną intensywnością. Nie ma jednak wątpliwości, że to On jest zasadą życia Kościoła, że jest w samym Jego centrum. Duch Święty jest sercem wszelkiej aktywności, nauczania i modlitwy Kościoła. Czasami wydaje się, że to, co skłonni jesteśmy przypisać Duchowi, wcale nie musi od Niego pochodzić. I analogicznie, Jego dziełem może okazać się to, co pierwotnie nie było Jemu przypisane. W swoich ocenach musimy być bardzo ostrożni. To co najważniejsze w aktywności Ducha Świętego jest zakryte i trudno uchwytne. Działa On bowiem od wewnątrz, subtelnie, chciałoby się powiedzieć w sposób tajemniczy. A jednak są dzieła, których autorem jest niewątpliwie Duch Święty. Dowodem na Jego działanie w Kościele są jego zaangażowani wierni, autentyczni członkowie, pełniący różne funkcje w Kościele: przełożeni posłuszni Duchowi Świętemu, teologowie otwarci na Jego światło, święci, ludzie modlitwy i mistycy, zakonodawcy i reformatorzy. Także rzesze męczenników otwartych na dar męstwa, składających swe życie w ofierze na wzór św. Szczepana.

Duch Święty obecny jest w Kościele: Albowiem tam, gdzie jest Kościół, tam jest także Duch Boży; a tam gdzie jest Duch Boży, tam jest Kościół i wszelka łaska, a Duch jest Prawdą (Ireneusz z Lyonu). Duch-Prawda najpełniej obecny jest w Piśmie Świętym. Cała Biblia została spisana przez ludzi pozostających pod natchnieniem Ducha Świętego. Oczywiście człowiek w pełni bierze udział w powstawaniu Pisma, stąd w każdej Księdze widoczna jest osobowość pisarza, jego wyobraźnia, wiedza o świecie, wrażliwość, język i styl. Jednak pierwszym i głównym autorem Pisma jest Duch Święty. Cała Biblia jest przez Niego natchniona. Dlatego też to, co dotyczy wiary i Objawienia, jest bezbłędne. Duch towarzyszył powstawaniu Biblii i obecny jest w czasie jej lektury. Prawdziwe zrozumienie woli Ojca i dzieła Jezusa możliwe jest tylko w Duchu Świętym, który chętnie i szczodrze oświeca serca i umysły medytujących Pismo. Trzeba jednak pamiętać, że bezbłędna i owocna lektura ma miejsce przede wszystkim w Kościele.

O działalności Ducha w Kościele świadczą liczne akcje chrześcijańskie, zgromadzenia duszpasterzy i teologów, a także takie prądy duchowe jak charyzmatyczna Odnowa w Duchu Świętym. Powstają one zwykle jako reakcja na ospałość i oziębłość Kościoła. Ruchy te były zwykle inicjowane przez osoby otwarte na działanie Ducha Świętego. Ludzie są istotami otwartymi, komunikatywnymi, wzajemnie ubogacającymi się. Stanowią wspólnoty, określone środowiska, wyróżniające się jakimiś szczególnymi rysami. Są to różni ludzie, z różnymi darami i z różnymi potrzebami. Jednak łączy ich jeden chrzest, jedna wiara, jedno Pismo Święte, jeden Duch, który łagodzi napięcia, zwalcza skrajności... Jest On zasadą jedności i duszą Kościoła. Podtrzymuje go, ożywia, umacnia, buduje. Duch jest zawsze kreatywny. Jego najznamienitszym rysem jest wolność; jak wiatr wieje tam, gdzie chce, nie wiadomo skąd przychodzi i dokąd podąża, nieoczekiwanie doprowadzając do zaskakujących i poważnych przemian. Pod Jego natchnieniem rodzą się nowe formy życia w Kościele. Jest przyczyną licznych nawróceń i sprzyja radykalizmowi ewangelicznemu. Tam gdzie jest Duch Święty, tam nie ma miejsca na rutynę, stagnację i uśpienie, letniość i przeciętność. On jest źródłem dynamizmu i autentyzmu.

Andrzej Dąbrowski SJ