Im trudniejsza sytuacja życiowa młodego człowieka, tym więcej potrzebuje pomocy i miłości. Dla księdza Bosko osobą uprzywilejowaną był ten, który się zagubił, który nie chodził chętnie do szkoły, który miał liczne rodzeństwo i ojca bez pracy, co powodowało sytuację ubóstwa. Wychowawca żyjący duchem księdza Bosko potrafi dostrzec właśnie takiego człowieka i sprawić, by w jego oczach zabłysła iskierka nadziei. Oznacza to, że nie mogą to być teoretyczne rozważania o ubóstwie młodzieży, ale zaakceptowanie młodzieży z jej wadami i słabościami. Trzeba kochać ich takimi, jakimi są.

Wsparcie

Szukając właściwych sposobów wsparcia ubogiej młodzieży, wychowawca powinien najpierw udzielić sobie samemu odpowiedzi, na ile sam daje świadectwo życia wypływającego z ewangelicznego błogosławieństwa: „Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy królestwo niebieskie” (Mt 5,3). Czyż bowiem nie jest istotne, jakie wychowanie i jakie życie ukazujemy młodzieży żyjącej w świecie ubóstwa, niesprawiedliwości, nędzy i opuszczenia? Czyż nie jest ważne, by ukazać swoim życiem, że można być ubogim w duchu, żyjąc w świecie obfitości?

Tego uczy nas ksiądz Bosko wpatrzony w przykład swojej matki Małgorzaty, dziś służebnicy Bożej, która nauczyła go szacunku dla ubogich. Razem ze swoimi braćmi widział, jak ciężką pracą zdobywała kawałek chleba na utrzymanie całej rodziny, ale pomimo ubóstwa nie odmawiała nigdy kromki chleba biedniejszym od niej samej. Naśladując przykład matki, uczył swoich wychowanków żyć godnie i uczciwie, będąc ubogimi. Równocześnie jednak pokazał, że można dysponować ogromnymi środkami materialnymi, budować wspaniałe bazyliki, szkoły, oratoria, drukarnie, warsztaty i być równocześnie ubogim w duchu.

Wychowawca, stając dziś przed młodym człowiekiem, ma ukazywać perspektywę i drogę, po której powinien kroczyć wychowanek, by stać się „uczciwym obywatelem i dobrym chrześcijaninem”. Trzeba dodawać otuchy tym, którzy posiadają dobra doczesne, wskazując, że żyjąc ewangelicznym duchem ubóstwa, osiągną świętość. Żyjącym w niedostatku trzeba uświadamiać, że samo ubóstwo materialne nie wystarcza do zdobycia nieba. Konieczne jest jeszcze godne i uczciwe życie w duchu ewangelicznego ubóstwa. Sama bieda bowiem nie uświęca człowieka. Wprost przeciwnie, może i często się staje przyczyną jego degradacji.

Kierunek

W jednym i drugim wypadku wychowawca wszelkimi sposobami powinien eliminować sytuacje sprzyjające rozwojowi samolubstwa, miłości własnej, zarozumiałości, wyniosłości i pychy. Drogą do tego będzie z pewnością doświadczenie sytuacji, że nie wszystko mi się należy. Równocześnie należy uczyć szczodrobliwości w formie chociażby niewielkiej ofiary. Z pewnością ważnym elementem w wychowaniu młodzieży będzie przyuczanie do poprzestawania na tym, co niezbędnie konieczne; uwrażliwienie, że bezsensowne jest kupowanie i gromadzenie licznych zabawek, książek, ubrań, których w zasadzie się nie używa.

Ubogi duchem to również ten, który potrafi ustąpić drugiemu miejsca, posiada umiłowanie prawdy i sprawiedliwości, nie jest pazerny na przesadne pochwały. Trzeba uczyć dzieci i młodzież, by potrafiły przyznać się, kiedy czegoś nie potrafią, nie wiedzą, bez zrzucania odpowiedzialności na innych. Istotne jest także kształtowanie postawy szacunku do innych ludzi, która będzie się wyrażała w kulturze słowa.

***

Jako wychowawcy jesteśmy niejako zmuszeni do zajęcia stanowiska wobec stojących przed nami wyzwań, a ubóstwo młodych jest niewątpliwie jednym z nich.

Ubóstwo młodych może mieć dwa oblicza – wynikać z niedostatku dóbr materialnych, powodując zniechęcenie i brak perspektyw, może to być także ubóstwo ducha, którego przyczyna tkwi w niewłaściwym korzystaniu ze zbyt licznych dóbr, przysłaniających sens życia.

Sama bieda nie uświęca człowieka. Wprost przeciwnie, często się staje przyczyną jego degradacji.

ks. Adam Paszek SDB