Pierwszymi objawami, które powinny zaniepokoić otoczenie są np.: zaburzenia relacji i innymi osobami (np. rezygnacja z bezpośredniego kontaktu); utrata zainteresowania wszelkimi formami aktywności społecznej (które do tej pory były realizowane); zaniedbanie życia rodzinnego; zaniedbywanie nauki lub pracy; zaburzenia w sferze uczuć i emocji; zawężenie zainteresowań i możliwości intelektualnych; kłamstwa; doświadczanie niepokoju, bezsenności, rozdrażnienia, zmian nastroju; problemy finansowe.

Rozwój uzależnienia dokonuje się stopniowo. Jedni potrzebują tego czasu więcej, inni mniej. Główne objawy nałogu, występujące przy prawie każdym jego typie to: zachowanie szybko staje się nawykowe; jest częste, regularne i ma swój stały schemat; zabiera znaczną część czasu; jest przyczyną problemów zdrowotnych, finansowych, zawodowych, małżeńskich itp; ma charakter kompulsywny (nałogowiec odczuwa wewnętrzny przymus ulegania uzależnieniu); trudno go zaprzestać trwale i całkowicie; po odstawieniu substancji lub zaprzestaniu kontaktu z daną sytuacją występuje zespół abstynencyjny (fizjologiczne i/lub psychiczne cierpienie).

Jak reagować? Jak szukać drogi wyjścia z nałogu?

Osoba uzależniona, która stwierdzi, że sobie nie radzi, powinna zgłosić się do specjalisty. Podjęcie profesjonalnej terapii jest jedyną szansą na odzyskanie zdrowia a czasem uratowanie życia. Terapia jest procesem o określonym czasie trwania, dynamice, fazach. Nie przynosi natychmiastowych efektów. Każda poważna zmiana wymaga czasu. Rozpoczęcie terapii jest zawsze decyzją trudną, ale niezbędną by rozpocząć proces zdrowienia.

Jeśli rodzice lub bliscy stwierdzą, że ich dziecko ma problem, przede wszystkim należy: spokojnie o nim porozmawiać i powiedzieć o swoich spostrzeżeniach, zastanowić się, dlaczego dziecko sięga np. po narkotyki, czy powody nie są związane z sytuacją w rodzinie, jeśli tak, to rodzic powinien zastanowić się nad tym, co można zmienić. Kolejnym krokiem jest działanie. Nie można liczyć na to, że problem sam się rozwiąże. Należy szukać pomocy specjalisty i wspólnie nim oraz z dzieckiem ustalić reguły postępowania i konsekwentnie ich przestrzegać.

W terapii osób uzależnionych mamy do czynienia z całą złożonością ludzkich problemów.

Każdy człowiek jest inny: ma inne problemy emocjonalne, osobowościowe, potrzeby, motywacje, trudności wynikające z używania środków o różnym mechanizmie działania. Terapia jest swoistym budowaniem przez pacjenta drogi do osiągnięcia założonego celu.