Aktywne przyjęcie daru zdrowia

Teresa odzyskuje dobre zdrowie i poczucie własnej wartości. W jej życiu zakonnym miały miejsce wydarzenia, które potwierdzają, że cieszyła się lepszym zdrowiem niż siostry ze wspólnoty, dlatego też może być wzorem nie tylko poczucia własnej wartości, ale także aktywnego przyjęcia daru zdrowia.

Możliwe, że w tym miejscu rodzi się zastrzeżenie: "jak okazem zdrowia może być ktoś, kto w wieku 24 lat umiera na gruźlicę?". Rzeczywiście, w tamtych czasach wielu młodych Francuzów umierało na gruźlicę[33], a jednak uważam, że Teresa (podobnie jak jej siostry) posiadała wystarczające kompetencje psychiczne, by ocaleć.

Przyjmuję ten punkt widzenia rozumiejąc termin zdrowie zgodnie z definicją WHO - Międzynarodowej Organizacji Zdrowia. Lekarze tworzący tę organizację w 1946 roku stwierdzili, że "zdrowie jest stanem doskonałego samopoczucia fizycznego, umysłowego i społecznego, a nie tylko brakiem choroby". Całkiem niedawno WHO zaproponowała nową definicję, która wydaje się bardziej realistyczna i pokorniejsza. Stwierdza się w niej, że zdrowie jest stanem pełnego dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i socjalnego, a więc stanem, w którym budowa i czynność wszystkich tkanek i narządów są nie tylko prawidłowe, ale zapewniają również wewnętrzną równowagę i zdolność przystosowania do otaczających warunków - również społecznych [34].

We współczesnej literaturze medycznej wyodrębnia się następujące  czynniki determinujące zdrowie: myślenie, uczucie, postępowanie, związek umysłu i ciała, system odpornościowy, relacje przyjacielskie i altruizm, ideały życiowe, medytacja[35].

2.1. MYŚLENIE

Dzisiaj na polu medycznym wiadomo, że nasze myśli w ciągu kilku sekund wpływają na ciało, dlatego też w stanie choroby zaleca się myśleć o  zdrowiu. Choroba jest jakby plamą czerwonego wina na białym obrusie z lnu. Pozytywne myśli są jak wybielacz dodany do ługu dla umocnienia nas w procesie odzyskiwania zdrowia.

2.2. UCZUCIE

Uczucia posiadają organiczny składnik, zwłaszcza na poziomie hormonalnym, w konsekwencji czego uczucia nieprzyjemne - nienawiść, gniew, smutek, lęk, rozpacz itd. - sprzyjają chorobie. Z kolei te przyjemne - miłość, radość, pokój, nadzieja itd. - podtrzymują zdrowie lub pomagają w jego odzyskaniu.

2.3. POSTĘPOWANIE

Oczywiste jest, że zachowania determinujące sam styl życia - odżywianie, ćwiczenia fizyczne, aktywność, praca, głębokie oddychanie, zdolność do wypogodzenia się, odpoczynek, sen itd. - mają bezpośredni wpływ na zdrowie.

2.4. ZWIĄZEK UMYSŁ-CIAŁO

Innym czynnikiem determinującym zdrowie jest przekonanie co do możliwości oddziaływania umysłu na ciało. Kiedy zaakceptujemy ten fakt, otwiera się możliwość wpływania na zdrowie osobiste.

2.5. SYSTEM ODPORNOŚCIOWY

Aktywny i zrównoważony system odpornościowy może mieć sposobność skutecznego sprostania  zewnętrznym czynnikom chorobotwórczym - bakteriom, wirusom, pasożytom, grzybom. Wewnętrzne czynniki chorobotwórcze zaś to zwyrodniałe komórki rakowe lub nadwyżki wydzielinowe prowadzące do chorób własnej odporności. Równowaga i skuteczność systemu odpornościowego zostają zakłócone poprzez stres, który powoduje, że we krwi wzrasta poziom hydrokortyzonu i adrenaliny, co może spowodować zniszczenie systemu odpornościowego[36]. Przeciwieństwem stresu jest pokój i pogoda ducha.

2.6. RELACJE PRZYJACIELSKIE I ALTRUIZM

Wyniki badań medycznych potwierdzają, że zdrowie polepsza się, kiedy mamy grupę wsparcia, prowadzimy działalność polegającą na służbie i pomocy, a zwłaszcza gdy przeżywamy głęboką przyjaźń lub miłość[37].

2.7. WIZJA LUB WZNIOSŁY IDEAŁ

Kiedy odkrywamy  osobistą misję wewnątrz własnego powołania, okazuje się, że przedstawiamy sobie przedmiot tej misji lub za pomocą umysłu projektujemy obraz opisujący naszą wizję. Wizja stawia przed nami wyzwania, które mają głównie charakter altruistyczny. Zapał wypełniania własnych zadań dla realizacji pociągającej nas misji domaga się zdrowia i je tworzy[38].

2.8. MEDYTACJA

Eksperymenty medyczne, inicjowane w latach 70, również dowodzą, że medytacja, przez chrześcijan określana medytacją chrześcijańską[39] - modlitwą serca, odosobnienia (św. Teresa z Ávila), miłosnego skupienia (św. Jan od Krzyża) i tak dalej - przynosi wiele korzyści także na poziomie somatycznym.

Wśród nich wymienia się indukowanie fal alfa w działalności mózgu, łagodny rytm bicia serca, zmniejszenie ilości kwasu mlekowego, który powoduje napięcie mięśniowe, zmniejszenie spożycia tlenu w komórkach itd.[40].

Mając na uwadze powyższy zespół  czynników determinujących zdrowie, można stwierdzić, że Teresa z Lisieux w większości wprowadziła je w życie. Codzienna medytacja, wzniosły ideał nakierowujący jej osobistą misję, relacje przyjaźni  oraz  altruizm, pogoda ducha, która skutecznie i w zrównoważony sposób stymuluje funkcjonowanie systemu odporności, pozytywne uczucia i myśli, tak samo jak zachowanie korzystne dla zdrowia, są obecne w życiu Teresy za murami Karmelu.

Z pewnością brakuje jej zdrowej żywności, ponieważ w jej czasach karmelitanki źle się odżywiały. Dodać należy do tego posty i różne umartwienia, przenikliwe zimno i brak wystarczającej ilości snu. Jednak ogólnie rzecz ujmując możemy stwierdzić, że Teresa miała, używając terminów przyjętych przez WHO, dobrą kontrolę nad czynnikami determinującymi zdrowie.

Dowodzi tego fakt, że przez lata ma wspaniałe zdrowie. Sama opowiada, że kiedy w jej wspólnocie panowała epidemia grypy, w dniu jej 19 urodzin umarła jedna siostra, a wkrótce dwie następne. Teresa pozostaje zdrowa:

//,,W tym okresie byłam sama w zakrystii, ponieważ pierwsza siostra na tym urzędzie była bardzo cięż ko chora, to ja musiałam przygotowywać pogrzeby, otwierać kraty chóru na mszę itd... Dobry Bóg udzielił mi wielu łask siły w tym czasie, zastanawiam się teraz, jak mogłam bez przerażenia robić to wszystko, co zrobiłam, wszędzie królowała śmierć, bardziej chorymi opiekowały się te, które z trudem powłóczyły nogami, gdy tylko jakaś siostra wydała ostatnie tchnienie, było się zmuszoną zostawić ją samą"[41].

[33] G. Gaucher, "L`ultima malattia", w: AA.VV., Teresa di Lisieux. Vita. Dottrina. Ambiente, Arenzano, Messaggero, 1996, s. 235-246.
[34] Cytowana przez dr K.R. Pelletier,  Sound Mind, Sound Body, New York, Simon & Schuster, 1994, s. 70.
[35] Opisuję je szczegółowo [w:] L.J. González, Amor, salud y larga vida, Monterrey, México, Font, 1996.
[36] L.J. González, Libertad ante el estrés, Monterrey, México, Font, 1993.
[37]. Por. D. Chopra, Ageless Body, Timeless Mind, New York, NY, Harmony Books, 1993, s. 330-334. H. Dreher, h  e Immune Personality, New York, Penguin, 1995, s. 211-287. A. Walsh, h  e Science of Love, Buffalo, NY, Prometheus Books, 1996, s. 97-136.
[38] K.R. Pelletier, Sound Mind, Sound Body, dz. cyt., s. 231-276.
[39] Zob. Kongregacja Doktryny Wiary, List do biskupów Kościoła katolickiego o niektórych aspektach medytacji chrześcijańskiej, Rzym (15 X 1989)
[40] H. Benson, M.Z. Kliper, h  e Relaxation Response, New York, NY, Avon, 1976. H. Benson, W. Proctor, Your Maximum Mind, New York, NY, Avon, 1989. H. Benson, M. Stark, Timeless Healing, New York, NY, Scribner, 1996. L. Dossey, Healing Words, New York, NY, HarperSanFrancisco, 1993. L. Dossey, Prayer is Good Medicine, New York, NY, HarperSanFrancisco, 1996. D. Goleman, La forza della meditazione, Milano, Rizzoli, 1997.
[41] Rkp. A 79r, s. 169.